8 Aralık iktidar değişikliğinden sonra gerçekleştirmiş olduğu hava saldırılarıyla Suriye’nin askeri altyapısını yok etmiş olan İsrail, Suriye Dürzilerini savunduğunu iddia ederek de Suriye’deki askeri varlığını kalıcılaştırmaya çalışmaktadır. Suriye Dürzileri, 2011 yılında iç savaş başladığında Esad rejimi için savaşmak yerine, oluşturdukları milis güçleriyle Süveyde bölgesini savaştan uzak tutmayı başarmışlardı.
Esad sonrasındaki süreçte Dürzilerin tutumunda bir değişiklik yoktur. Esad rejimine karşı savaşmak istemedikleri gibi HTŞ rejimine karşı da savaşma niyetinde değillerdir. Geçtiğimiz günlerde HTŞ ile SDG arasında imzalanan anlaşma, Dürziler için bir örnek teşkil etmiştir. Dürziler, yerel polis teşkilatını oluşturmayı ve Süveyde’de askeri hizmetlerini yerine getirmeyi talep etmektedirler. Ancak HTŞ’nin Anayasa Deklarasyonu, birleştirici bir sistemden uzak bir yaklaşımı öngörmektedir. Deklarasyon güçlü bir Devlet Başkanlığı makamını oluşturmaktadır. Her ne kadar Batılı devletleri memnun edecek ifadelere yer verilse de, birleştiricilikten uzak bir deklarasyondur.
İsrail, Suriye’nin güneyindeki Kuneytra, Süveyde ve Dera vilayetlerini kapsayan bir tampon bölge oluşturmak için bu bölgelerdeki Dürzilere insani yardım malzemeleri gönderip askeri altyapı sistemini kurmaktadır. HTŞ yönetimi ise buna karşı hiçbir şey yapmamaktadır. İsrail’in hem hava saldırıları hem de güney Suriye’deki faaliyetlerine karşı gelemeyen HTŞ yönetimi Suriye Alevilerine saldırmıştır. HTŞ’nin Lübnan’a karşı yapmış olduğu saldırılar da Lübnan’ın içinde bulunduğu iç karşıklığı daha da arttırmak, hatta bir iç savaşı tetiklemek amacıyla yapılmaktadır.
Aynı zamanda İsrail, Suriye’deki artan Türk askeri ve siyasi varlığına karşı olarak Rusya’nın Suriye’deki askeri üslerini korumasını sağlamaya çalışmaktadır. Buna ek olarak, ABD üzerinden de Türkiye’nin Suriye’deki askeri varlığını sonlandırması için girişimlerde bulunmaktadır.
Esad’ın devrilmesiyle birlikte Rusya ve İran’ın Suriye’de hakim güç olduğu dönem sonlanmış oldu. Rusya, Doğu Akdeniz’deki varlığını gösteren Lazkiye’deki deniz üssü ve Hmeymim hava üssü ile, Suriye’deki yeni yönetim bu üslerin Rusya’da kalmasına onay vermezse, askeri varlığını başka bir ülkeye taşıma seçeneğiyle karşı karşıya kalacaktır. Ancak Doğu Akdeniz’den uzaklaştırılmasını engellemek amacıyla, Rus hükümeti Suriye ile anlaşma yapmaya çalışmaktadır. Suriye yönetimi ise Esad gibi Rus desteğine ihtiyacı olmadığı için bu üslerin varlığını devam ettirmesini pazarlık masasına getirmektedir. Çünkü Suriye’deki yeni yönetimin diplomatik ve ekonomik yardımlara ihtiyacı vardır. Ancak Rusya’nın savaş ekonomisi uygulaması, İran’ın ambargolardan dolayı içinde bulunduğu ekonomik kriz Suriye’nin bu iki ülkeden de ihtiyaç duyduğu ekonomik destekleri alamayacağını göstermektedir.
N. CEM TABANLI