Hizbullah üst yönetiminin İsrail tarafından tasfiye edilmesi ve Esad rejiminin
devrilmesi İran’da Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan ile birlikte bölgedeki vesayet
savaşlarını sonlandırıp İran içinde Devrim Muhafızları ve dini rehberlik makamı başta
olmak üzere dönüşüme geçileceğinin göstergesi olarak görülmelidir. Keza Rusya’da
Ukrayna Savaşı’nın yaratmış olduğu ekonomik, siyasi ve sosyal problemler karşısında
Suriye’de Esad rejiminin devrilmesini engelleyemedi. Bundan dolayı, Suriye’deki
değişim Rusya ve İran’ın içinde bulundukları sistem değişikliği süreçlerinden
bağımsız okunmamalıdır.
HTŞ’li yetkililerin İsrail hakkındaki ılımlı açıklamalarına rağmen İsrail’in
Suuriye’deki askeri varlığını artırması ve stratejik noktalara yapmış olduğu
bombardımanlar Suriye’deki Hizbullah ve İran varlığını tasfiye etmeye yönelik olarak
görülmeli. Suriye’deki Baas rejiminin tasfiyesi ile birlikte İran’ın Hizbullah’a Irak ve
Suriye üzerinden ulaşmasını sağlayan kara bağlantısı kesildi.
Suriye’de Esad sonrasındaki süreçte Colani olsun olmasın Türkmenler ve vatandaşlık
verilen Suriyeliler vasıtasıyla etkide bulunabilmek için örgütlenmenin
gerçekleştirilmesi ve 4 yıl sonra olacağı açıklanan seçimler için siyasi hareketin
oluşturulmalıdır.
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin bundan sonraki süreçte caydırıcı güç olarak Suriye’deki
varlığını devam ettirmesine ek olarak, Türkiye’nin Suriye’deki diplomatik varlığını
güçlendirmesi gereklidir. Bu politikanın gereği olarak, Şam Büyükelçiliğinin açılması
çok önemlidir.
Suriye’de hemen sonuç alma amacıyla hareket edilmemeli, yerleşik olma amacıyla
hareket edilmelidir. Türkiye’deki sığınmacıların geri dönüşü sağlanmalıdır. Türkiye
Cumhuriyeti vatandaşlığı da bulunan bu kesime karşı olacak bir müdahale karşısında
doğrudan doğruya Türk vatandaşlarını korumak için hareket edileceğinden Suriye’nin
içişlerine müdahale etmiş olunmayacaktır.
ABD’nin seçilmiş Başkanı Trump’ın her ne kadar Suriye’den Amerikan askerlerini
çekeceğini açıklamasına karşın Suriye’deki mevcut Amerikan askerlerine takviye
yapılmış, Ayn-el Arap’ta ise Amerikan üssü kurmak için çalışmaya başlamışlardır.
Yaşanan bu gelişmelerin göstermiş olduğu üzere, 2003 Amerikan işgali sonrasında
Irak’ın toprak bütünlüğünün bozulması deneyiminin yaratmış olduğu karışıklığın
etkileri halen daha devam ederken Esad sonrasındaki süreçte Suriye’nin toprak
bütünlüğünün korunmasında ve Suriye’de birleştirici siyasetin gerçekleştirilmesinde
Türkiye denklem dışında kalmamalıdır.
N. CEM TABANLI