Bu yazıyı kaleme almamın sebebi, hem Kuzey Makedonyada Türkçe eğitimin latin alfabesi ile 77 yıllık bir mazisi olduğunu anlatmak, hemde bilmeyenlere, Türkiye dışında Türkçe eğitimin varolduğunu ve ebediyete kadar artarak devam edeceğini bildirmektir.
Saygıdeğer okurlar ve okumayı yazmayı anadilinde öğrenme hakkına ve hürriyetine sahip olan soydaşlarım; Bu günkü Anayasal ismi olan Kuzey Makedonya Cumhuriyeti 8 eylül 1991 yılında bağımsızlığını ilan ederek daha önce altı Cumhuriyetten oluşan Yugoslavya’dan resmen ayrılmıştır.
İkinci Dünya Savaşının son dönemleri olan 1944 yılında daha önce kesintiye uğramış (Sırp Krallığı dönemi) eski Türkçe (Osmanlıca) eğitimi, 21 aralık 1944’te latin harfleri ile resmen günümüzde de Türkçe eğitim verilen Üskübün Tefeyyüz ilkokulunda Türkçe eğitime başlanmıştır.
Bu tarihi teyid eden Makedonya Cumhuriyeti Meclisi 8 şubat 2007 tarihli oturumunda, MTDP’nin (Makedonya Türk Demokratik Partisi) o zamanki milletvekilleri Kenan Hasip ve Hadi Nezir vasıtasıyla resmi bayramlar yasasına vermiş oldukları teklif kabul görmüş ve 15 Şubat 2007 tarihli Makedonya Resmi Gazetesinde yayınlanıp resmiyet kazanmıştır. (K.M.C Resmi Gazetesi, Şubat 2007, No. 18, s. 4)
Böylelikle 21 Aralık Makedonya Türklerinin ‘’Türkçe Eğitim Günü’’ resmi bayramı olarak kutlanmaktadır. Günümüze kadar her yıl MATÜSİTEB (Makedonya Türk Sivil Teşkilatları Birliği) önderliğinde kutlamalar gerçekleştirilip anavatan Türkiye Cumhuriyetinden üst düzey yöneticilerin de katılımıyla 21 Aralık ‘’Türkçe Eğitim Günü’’ büyük bir coşkuyla kutlanmaktadır.
Bunları anlatmamın sebebi, Kuzey Makedonyada Türkçe Eğitim Anayasal bir hak olduğunu ve bunun uzun br mazisi olduğunu ve bu günlere kolaylıkla gelinmediğini haykırmaktır.
O zamanki Yugoslavya döneminde (21 aralık 1944) Makedonya sınırlarında başlayan resmi Türkçe eğitim sadece ilkokul seviyesinde kalmayıp, 1947 yılında Üsküpte Öğretmen okulunun açılması, 1947 yılında Fetah Süleyman Pasiç ve Ferid Bayram tarafından ilk alfabe kitabının yayınlanması gibi olumlu gelişmeler yaşandı.
1950 ila 1960 yılları arasında göçlerin çok fazla yaşandığı bu dönemde, eğitim de nasibini alarak olumsuz yönde etkilenmiştir. Kuzey Makedonyada Türklerin eğitiminde olumlu gelişmeler 1960’dan sonra görülmeye başlıyor. 1963/1964 öğretim yılında Üsküp Pedagoji Akademisi, 1976/1977 öğretim yılında Üsküp Filoloji Fakültesi’nde Türk Dili Edebiyatı Bölümleri’nin açılması büyük önem arz etmiştir.
Hernekadar da 1960’lı yıllardan sonra bir kaç lisede Türkçe dilinde eğitim verilse de kadro yetersizliğinden dolayı bir çok ders makedonca dilinde yapılmıştır. 1990’lı yıllardan günümüze dek, Kuzey Makedonya genelinde başta Gostivar olmak üzere, Üsküp, Kalkandelen, Radoviş, Merkez Jupa, Kırçova ve Strugada liselerde yeni sınfların açılması ile birlikte Türkçe eğitim gelişmeye ve yayılmaya başlamıştır.
2008/2009 yılında İştip Gotse Delçev Üniversitesinde Türk Dili Edebiyatı Bölümü ve 2010 yılında Kalkandelen Devlet Üniversitesinde Şarkiyat Bölümünün açılması ile birlikte artık Makedonya Türkleri sadece bir iki bölümde değil, bir kaç bölümde Türkçe yüksek eğitim kurumu açılmasının ihtiyacını duymuştur.
Bundan hareketle 2000’li yıllarda Makedonya Türk Siyaseti ve Sivil toplumunun önde gelenleri, Türkçe dilinde Üniversite kurma vizyonları ancak 2014 yılında,Makedonya Türkleri’nin en yoğun yaşadığı şehir olan Gostivarda beş Fakülteden oluşan bir özel Üniversite kurmaları ile birlikte gerçekleşti.
Uluslararası Vizyon Üniversitesi, 21 Aralık 2014 yılında Kuzey Makedonya Bakanlar Kurulu kararı ile kurulmuş ve Türkçe dilinde eğitim verme akreditasyonu almıştır. Uluslararası Vizyon Üniversitesi, Balkanlarda ve Avrupa genelinde resmi olarak Türkçe dilinde eğitim verme hakkına sahip olan yegane Üniversite olması hüviyetini kazanmıştır.
Uluslararası Vizyon Üniversitesi’nin, 21 aralık 1944 te latin harfleriyle ilk defa Türkçe eğitime başlanan tarihten tam 70 yıl sonra kurulması ve Osmanlı İmparatorluğunun Rumeliden el çekmesinin 100 cü yılına denk gelmesi, bir asırdır özlemle beklenen yeniden doğuş hareketinin bir başlangıcı olduğuğunun manasını taşımaktadır.
Uluslararaı Vizyon Üniversitesi’nin Balkanlarda-Avrupada Türkçe eğitim verme hakkına sahip olması, aslında Türkçe’nin sadece Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde değil, Avrupada bile bilim dili olarak kullanılmasına vesile olduğunu bildirmek istiyorum.
Buraya kadar siz değerli okurlara, Kuzey Makedonyada özellikle 1944 yılından bu yana latin alfabesi ile Türkçe eğitiminin varlığını ve gelişmesi için verilen mücadeler sonucunda ulaşılan en son noktayı anlatmaya çalıştım. Bundan sonraki bölümde ise isimler zikretmeden, bunları görmezden gelen veya bura Türklerini bilmeyen, Kuzey Makedonyada Türkçe eğitiminin varlığından haberdar olmayan, malesef içlerinde bilim kurullarında üyelik yapan başta akademisyenler olmak üzere, ondan sonra dilsiz şeytanlar (hakikati bildikleri halde susanlar) ve siyasetçilere de seslenmek istiyorum.
Türkiye Cumhuriyeti Yükseköğretim Kurulu (YÖK), askeri vesayetten kalan Anayasa gibi günümüzde de yurtdışında Türkçe eğitim görmeyi reddeden bir anlayış sergilemektedir. YÖK’ün 1982 yılında Kuruluş sürecinde almış olduğu bir karar var. Bu kararın yedinci maddenin altıncı fıkrasının ‘ç’ bendine göre ‘’Yurtdışında Türkiye’nin taraf olduğu anlaşmalar dışında Türkçe eğitim yapamaz’’ diye bir madde koymuşlar!!!
Şimdi sizlere Lizbon anlaşmasını imzalayan hem Kuzey Makedonya’nın hem Türkiyenin ‘’Avrupa Bölgesinde Yökseköğretimle İlgili Belgelerin Tanınmasına İlişkin Sözleşme’ye’’ ilişkin bağlı kalma mecburiyeti mevzusunu geçerek, bir rumeli Türk evladı olarak sizlere anlatmaya çalıştığım ve kısa hatlarla özetlediğim 1944 yılından bu güne kadar Kuzey Makedonya Türk aydınlarının vermiş oldukaları mücadeler sonucu, Türkçemizi korumak, anadilimizde eğitim almak, kitap yazmak, sınıflar açmak, Türkçe dilinde Üniversite kurmak YÖK’e göre yasak. Yani YÖK manen bizlere diyor ki; ‘’Misak-ı milli sınırları dışında Türkler yoktur, varsa da bizi ilgilendirmez’’.
Demek ki yüzyıllardır adaleti, refahı, huzuru taşıdığımız ve yadigarı olarak hala burada yaşamını sürdüren Türk-İslam topluluğu olarak, bu topraklar artık bizden gitsin, biz yokolalım, bırakın Türkçe eğitim görmeyi, kendimize de Türk demiyelim mi? Bunu mu istiyor bu zihniyet?
Aklıselim bilim adamları, tarihçi ve devlet adamlarının varolduğunu çok iyi bilenlerden biriyim. ‘’Misak-ı milli sınırları dışında Türkler vardır, ve bizi de ilgilendirir’’ diyenlerin sayısı çok olduğunu biliyorum.
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk dilinin temel taşlarından olan Yunus Emre’nin vefatının 700. yılı nedeniyle 2021 yılının, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından anma ve kutlama yılı olarak alındığını belirtti ve 2021 yılının ‘’Yunus Emre ve Türkçe Yılı’’ olarak kutlanması için genelge yayımlandı.
16 şubat 2021 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde düzenlenen ‘’Bizim Yunus’’ açılış töreninde şu cümleleri kullandı ve Türk Dünyasına mesaj verdi;
‘’Türkçe dilini dünya dili haline getirmeliyiz’’,
“Yabancı dile verilen önem maalesef Türkçe’mizi gölgede bırakıyor”
‘’ Türkçe’yi korumadan ne milli kimliğimize sahip çıkabiliriz ne Türk dünyası ile olan bağlarımızı güçlü tutabiliriz’’
‘’Dilimiz güç kaybettiği sürece siyasi sınırlarımızın da ortak kültür ve medeniyetimizin de haritalarda yalnızca bir çizgiden ibaret kalmasına mani olmayız’’
‘Geleceğimize yapacağımız en önemli yatırımlarından biri, yabancı kavramların istilası karşısında güzel Türkçe’mizi korumak, geliştirmek, zenginleştirmek olacaktır.”
Devletin başı eğer bunları diyorsa, o zaman Türkiye Cumhuriyeti’nin kurum ve kuruluşları o yönde davranmalı ve gereken adımları ivedilikle atmalıdır.
Yunus gibi düşünenlere ve Türkçe Sevdalılarına selam olsun.
Doç.Dr. Muhittin KAHVECİ
Eski Müsteşar ve Uluslararası Vizyon Üniversitesi
Öğretim Üyesi