Soçi mutabakatı ile şekillenen İdlib bu gün gelinen nokta anlamında Suriye sorunun kiliti haline gelmiş olup Suriyede garantör ülke konumunda olan ülkeleri karşı karşıya direk veya endirek olarak getirmiştir. Bunun nedenlerine baktığımızda idlib Suriye ve rejim için sorunun başlangıç bölgesi önemli olarak görülmektedir.
Suriye rejiminin destekli olarak Türkiyenin gözlem noktalarına müdahale etmesi ve sonucu gelinen şu anki durum ,İranın görüşmeler dışına itilmesine Rusya ile Türkiyenin karşı karşıya gelmesine neden olmuş durumundadır. İran dışarı atışırken rejime destek vermeye milisleri ile devam etmektedir.
Suriye’de bunlar olurken İsrail ‘de seçimler vardı
Netanyahu söylemleri ile tekrar seçimlerde birinci parti olarak çıkmasına rağmen hükümeti kurabilecek 120 sandalyeli İsrail parlamentosunda(Knesset) yeterli sayıyı sağlayamadığı ancak oylarını artırdığı bir seçimle sonuçlandı.
Likud
Mavi Beyaz
Liberman İsrail Evimiz Partisi
Arap Koalisyonu olarak
Dört grubun seçimlere girdiği seçimlerde
genelkurmay başkanı olan Benny Gantz seçimlerde Netanyahu söylemlerine destek veren aynı söylemleri dile getirmesi
en güçlü rakibi eski

seçmende hayal kırıklığı yaratarak bu seçimlerde oy kaybına neden olmuş ve Netanyahu’nun güçlü olarak seçimlerden çıkmasını sağlamıştır.
Arap Koalisyonu ise önceki seçimlerde kazandığı 13 milletvekili ile alınacak kararlara etki etmede kilit rol oynama gücünü elde etmiş bu seçimlerde sayılarını artırarak 15 ulaşmışlar ve mecliste aynı konumlarını korumuşlardır.
Hükümet kurma çalışmalarında kilit parti konumunda olan Liberman ve partisi bu seçimlerlede anahtar parti konumunu korumuştur.
İsrail seçmeni denge içinde arayışlarınızı devam ettirin mesajını vermekte olup, diğer grup olan Mavi Beyaz ın söylemi ise Netanyahuyu suçlayan bir şekildedir.
Arap Koalisyonu ise hiç bir yapıyı desteklemeyeceğini beyan etmektedir.
Netanyahunun seçimleri kazanması ABD Başkanı Trump’ın bölgede uygulamaya koymak istedikleri planlar Netanyahunun seçimleri kazanmasında etkili olmuş ve seçimlerde Faşizan söylemlerle İslam karşıtı siyasetin kabul gördüğü ortaya tekrar çıkmıştır.
Bu durum bölgenin daha çok farklı ülkelere de dağılarak krizlerin artacağı görüşlerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Bölgemiz
Semavi Dinlerin Merkezi
İnsanlığın Tarihsel merkezi
Dünya Ticaretin doğuş Merkezlerinden Enerji merkezi
Yeni Dünya Düzeninin Anahtarı
Küresel Güçlerin Deney ve Çekişme Alanları

Kumandalı Devletler Merkezi
Terör Merkezleri
Teolojik savaşların başlangıç noktası ve devam merkezleri
Bu anlamda bölgemiz
Göç
Terör
İnsanlık dramları
Dinsel çekişmeler
Küresel çekişmelerin vekaleten yürütüldüğü ve dünyaya ihraç merkezi olarak bu gün yaşanan kaos ve krizlerin üretim ideoloji uygulama alanı olarak görülmektedir.
5 Mart 2020 Tarihinde yapılacak olan Türkiye Cumhurbaşkanı Sn Recep Tayyip Erdoğan başkanlığındaki Türk Heyeti ile Rusya Devlet Başkanı Sn V.Putin arasındaki görüşmeler bölge ve dünyamızın yeni yapılanmasındaki şifrelerin ellerinde tutan üç ülkeden ikisinin yapacağı sonuçlar nasıl bir yansıma doğuracağıdır.
İran açısından baktığımızda
Dünyada hemen hemen bütün ülkelerin İrana karşı ABD ambargolarına uyduğu,
Türkiye ile olan ilişkilerine devamlı olarak tilki yaklaşımı ile yaklaşan bir yapısı olmasına rağmen Türkiyenin en zor zamanlarında yanında olmasına rağmen bundan vazgeçmediği K.Süleymani olayı ile kendi kamuoyunu bile aldatan bir yapısı olduğu,
Türkiye ile iyi geçinmesi gerekirken rakip olarak gören kesimlerin etkin olduğu,
Göç,Terör ve Virüs ile Küresel güçlerin İranı daha çok vuracakları
Ekonomisinin tek gelir kaynağı olan enerji fiyatlarının düşmesi ile çok zor günlerin beklediği,
İstikrarsızlaşmış bir İran yaratma içinde olan emperyalistlerin olduğu

İstikrarsızlaşmış bir İran bölgeye kimlerin kazanmasını kimlerin kaybetmesine yol açacağını iyi görmesi gerektiği,
Rusya
Esat rejiminin kalmasını şuan istemekte gibi gözükmekte Muhaliflerin ülkeyi terk etmesini,
Toprak bütünlüğünü,
Anayasa değişikliği isterken bazı gruplara özerklik verilmesi önerisi( ABD ile aynı çerçevede )
Sıcak denizlerde kalma
Enerjinin kontrolünü devam ettirmek istemesi
Enerji koridoru oluşturma
Hazar Petrollerinin Akdenize ulaştırılması,
Arnavutlukta askeri üs edinmesi,
Mısıra devamlı olarak destek vermesi,
Libya’da Hafter’i destek vermesi
İdlib’de Türkiyeyi suçlayan açıklamaları
Terör örgütlerinde Türkiye ile aynı alandayız
Türkiye ile karşılaşmamak için Türkiye adım atmalı diyen bakış açısı
İdlib ile diğer ilişkilerin etkilenebileceği,
Türkiye
Suriye’nin Toprak bütünlüğünden yana olduğunu,
Siyasi bir alt yapı oluşturulması ve seçimlerin demokratik ortamlarda yapılması,
Rejim değişmesi,
Anayasa değişikliği
Göç
İnsani dramlar sorunları
Terör odaklarının bölgeden çıkarılması
Terör devleti kurulması çalışmalarına ve terör örgütlerine destek verilmemesi,
Bu gün yapılacak görüşmelerle Kriz genişler ve uzar ise iki ülkede bundan çok büyük zararlar göreceği kesindir.

Ateşkes ilanı beklentisi
Rejimin geri çekilmesi
Göç
Ambargolar(Rusya için)
Esadın devamlılığı(ABD açısından)
Suriye’de iç darbe girişimleri Rusya destekli olarak söylentilerin ön plana çıkması
Türkiye’nin Bahar Kalkanı operasyonu ile Suriye’de Esad’a karşı kendi yanlılarının artan tepkileri
İdlib’de anlaşma olmaz ise;
Suriye’de toprak bütünlüğünün kalmayacağı,
Astana sürecinin kağıt üzerinde de olsa devam eden yapısı tam olarak biteceği,
Rusyanın Suriye’de kalmasının zorlaşacağı,
Enerji ile ilgili olan planlarının biteceği ve Ekonomisinin büyük zarar göreceği,
Türkiye Rusya savaşı çıkması beklentileri olanların mutlu olacağı,hedeflerine ulaşacakları
Fırsatlardan istifade ederek terör devleti kurulabileceği,
Esad ve Rejiminin tamamen yok olacağı,
İsrailin bölgedeki hedeflerine kavuşmak için önemli kazanımlar elde edeceği,
İranın bölgedeki hayallerinin sona ereceği,
İran ekonomisinin sıkıntılarının artacağı,
İranda rejimin tartışma konusu konuma geleceği,
İranın etki ve ilgi alanlarındaki hakimiyetliklerinde kayıplar yaşayacağı,
Rusya’nın büyük prestij kaybına uğrayacağı ve Afganistan’daki durumdan daha kötü bir duruma düşeceği,
Putin’in konumunun tartışmaya açılacağı, Rusya’da iç çekişmelerin artacağı,
1979 ekonomik krizinde dahi dünyanın 16 ve 23. ekonomisi sıralamasını koruyan Türkiye’nin kayıp etmesi Rusya’nın iç dinamiklerinde dengelerin bozulmasına sebep olabileceği,

İsrailin İran ve Rusya destekli bir yeni Suriye yapısında çok daha büyük sorunlarla karşı karşıya geleceği, bu durumun İsrail için sadece Suriyede değil bütün bölgeye yayılacağı,
Rusya’nın yeni Suriye oluşturma gayretlerinin karşısında duran tek ülkeni Türkiye olduğu ve bu durumdan rahatsızlık duyduğu ortadadır.
Kriz dondurulup zaman kazanma,yeniden değerlendirme ve yeni planlar oluşuncaya kadar sakin ama alttan devam eden çekişmelerin olacağı kısa süreli yeni bir dönem başlıyacak gibi gözükmektedir.
Dr.Mehmet BOZKUŞ Siyaset Bilimci
mehmetbozkus06@hotmail.com
05/03/2020
Rusya bütün bunları hedeflerken daha önce Türkiye ile görüşmelerine devam ederken bundan vazgeçmiş durumda olarak Almanya üzerinden AB ile bütün ilişkilerini sürdürmeye başladığı bir dönemle karşı karşıyayız.