Rusya Federasyonu; NATO ve Batı’yı üç açıdan bir tehdit unsuru görüyor. Birincisi Batı Moskova’nın nüfuz alanı içindeki devletlerin egemenliklerini göz ardı etme veya zayıflatma çabalarını engelliyor. Özellikle Ukrayna, Gürcistan ve Belarus anlaşmazlıkları en canlı örnek. İkincisi NATO ve Batı; demokrasi, şeffaflık ve hukukun üstünlüğü konusundaki taahhütleriyle Rusya modeline normatif olarak meydan okuyor. Ve son olarak da Putin NATO ve Batı’nın Rusya’da kendi rejiminin otoritesini zayıflatmaya çalıştıklarına inanıyor.(1) Bu nedenle Türkiye gibi Avrasya coğrafyasında ABD ve NATO ile sorun yaşayan ülkelerle yakınlaşma Rusların tercihi. Bu yakınlaşmadan iki ülkenin istihbarat kurumlarının uzak durması mümkün değil. Rusların Dış istihbarat Servisinin zaman zaman Türklerin Milli İstihbarat Teşkilatı ile teşviki mesaisi kaçınılmaz. Sovyetler Birliği sonrası ilk yıllarda Aralık 1991’de KGB’nin Sovyet sınırları dışında faaliyet gösteren birimleri SVR (Sluzhba Vneshney Razvedki; Dış İstihbarat Servisi) olarak yeniden düzenlendi. Yevgeni Primakov SVR’nin ilk başkanı olunca işe KGB’nin dış ofislerinde çalışan personelin zorunlu olarak emekli edilmesiyle başladı. Rusya Dış İstihbarat Servisinin hem merkezdeki hem de yurt dışındaki birçok istihbarat çalışanının görevine son verdi. Amerika, Almanya, İtalya ve İsveç’te bulunan birçok ofisini kapattı. Bu dönemdeki personel politikası “makul yeterliliğe” ulaşana kadar personelin işten çıkarılmasıydı.1992 yılı SVR’de toplu olarak istifaların ve zorunlu emekliliklerin yaşandığı bir yıl oldu. Bu dönemde yurt dışında çalışmış, orta seviye ve yaşta yaklaşık 20.000 yetişmiş personel istifa etti, yaklaşık 80.000 personel de emekli edildi.(2)

Rusya Sluzhba Vneshney Razvedki/Dış İstihbarat Servisinin yaşadığı değişim süreci MİT için daha başlamadı. Önümüzdeki günlerde MİT Başkanlığı böylesine bir düzenlemeye gidebilir. Emeklilik ve istifa haricinde başka kurumlara naklen atamalar yaşanabilir. Nitekim Resmi Gazete’de 3/11/1983 tarih ve 18210 sayı ile yayımlanan 2937 numaralı “Devlet İstihbarat Hizmetleri Ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu”nda değişikliğe gidilmiş ve 15/8/2017-KHK-694/70 md uyarınca Madde 19’da “MİT fiili kadrosuna dahil personelden teşkilatın özelliği ve hizmetin gerekli kıldığı şart ve vasıflar göz önüne alınarak teşkilata intibak edemedikleri üstlerince tescil edilenler, MİT Müsteşarının teklifi ve Cumhurbaşkanının uygun görmesi üzerine, genel hükümlere göre başka bir kurum veya kuruluşa naklen atanmak üzere Devlet Personel Başkanlığına bildirilir. Devlet Personel Başkanlığının yedi gün içinde atama teklifini yapmasını müteakip, ilgili kurum veya kuruluş tarafından on gün içinde atama işlemleri tamamlanarak ilgili personelin MİT ile ilişiği kesilir.” düzenlemesi yapılmıştı.(3) 28.07.2016’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “MİT ve Genelkurmay Başkanlığı Cumhurbaşkanlığı’na bağlansın istiyoruz” demişti. 15 Temmuz sonrası gündeme gelen istihbaratın yeniden yapılandırılmasına ilişkin ihtiyaç doğrultusunda İç ve dış istihbaratın kesin olarak ayrılması kararı alınmıştı. MİT’in derdi SVR’yi gerdi mi bilinmez? Rus dış istihbarat servisi için Ortadoğu tam anlamıyla eski ve çok iyi bildiği bir oyun alanı. KGB’den miras büyük ölçüde KGB’nin eğitip yetiştirdiği Suriye’nin “El Muhaberat” gibi ciddi bir istihbarat örgütüyle zaten iç içe. Türkiye’nin ve MİT’in de yakından tanıdığı El Muhaberat” Ortadoğu’da eskilere dayanan geniş ve organize bağlantılara sahip. Bu bağlantıları ve deneyimli kadrosuyla Arap İslamcıların gazına gelen Natocu İslamcıların Suriye topraklarındaki her operasyonunu boşa çıkardı. NATOcu İslamcı kadrolar Suriye’de sert kayaya çarptı denilebilir.

Rusya’nın Kırım’ı yasa dışı şekilde işgalinin ardından 2014 yılında ABD’nin yaptırım listesine dahil edilen Rus dış istihbarat servisinin (SVR) şefi Sergey Narişkin’in, 2018 Ocak sonlarına doğru Washington’da ABD Ulusal İstihbarat Başkanı Dan Coats ve diğer ABD’li yetkililerle Washington’da bir araya gelmesinden tam üç ay sonra MİT Müsteşarı Hakan Fidan ile 13 Mayıs’ta İstanbul’da kritik bir görüşme gerçekleştirmesi dikkat çekiciydi. Sergey Narışkin gerçekleştirdiği temasları ile farklı bir istihbarat diplomasisi yürütüyor. Washington ziyaretinden ardından Kahire’ye uçtu. Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi ve Mısır İstihbarat Başkan Vekili Abbas Kamil ile iki ülke arasındaki güvenlik iş birliğini geliştirmeyi görüştü. Narışkin ve Fidan’ın; ikili ve heyetler arası toplantıda uluslararası terörle mücadelede işbirliğini nasıl güçlendirebilecekleri ele alındığı gibi, Ortadoğu’daki durum ve Rusya-Türkiye ilişkilerinin pek çok yönü hakkında yapıcı bir fikir alışverişinde bulunulmuştu. Tatar Hanları soyundan gelen Türk soylu Narışkin İstanbul’dayken fırsat bu fırsat deyip, Fener Rum Patrikhanesi’nin bahçesinde bulunan Aya Yorgi Kilisesi’ni de ziyaret etmişti.(4) Rum Ortodoks Patrikhanesi de bu kilisenin avlusunda yer alıyor. Ayrıca Hıristiyanlığın kutsal emanetleri arasında 5. yüzyıldan kaldığı söylenen patrik tahtı, dünyada benzeri çok az sayıda bulunan üç mozaik ikona, Kudüs`te Rab İsa Mesih’ in zincirlenerek kırbaçlandığı kabul edilen bir sütun ve üç azizeye ait tabutlar kilisede muhafaza altında.(5) Aya Yorgi Kilisesi’nde Bartholomeos başta olmak üzere Fener Rum Patrikhanesi’nin önde gelen isimleriyle gerçekleştirdiği toplantıda Rus Ortodokslarının Fener Rum Patrikhanesi’nin bazı politikalarından duydukları rahatsızlığı dile getirmişti. Bu rahatsızlık neydi?

Rusya Federasyonu dünyada en çok Ortodoks Hristiyan’ın yaşadığı ülke olmasına rağmen Fener Rum Patrikhanesi zaman zaman ABD ve NATO’nun alt kuruluşu gibi Rusya karşıtı bloklaşamaya gidebiliyor. 6 Şubat 2018’de dini bir etkinlik bahane edilerek, ayinin ardından Heybeliada Ruhban Okulu’nda, okulun yeniden açılması için Türkiye’de bulunan misyonlardan Büyükelçi ve Başkonsolos düzeyinde kişilerin de katıldığı “Halki İlahiyat Okulu’nun yeniden açılması için Ekümenik Patriğin Yeni Çağrısı” adı verilen bir toplantı düzenlenmişti. 1 Mayıs’ta Ruhban Okulu’nda yine aynı şekilde “İngiltere Büyükelçisi Sir Dominick Chilcott” ve “AHEPA” Amerikan Helenik Eğitim İlerleme Derneği’nin üst düzey üyeleri ve Başkanı “Carl R. Hollister” ağırlandı. AHEPA’nın Kanada kolunun Yüksek Komiseri ve Başkanı “Christos Argirious” ise toplanan bir yardımı Heybeliada Ruhban Okulu’na verdi.(6) Amerikan Helenik Eğitim İlerleme Derneği AHEPA’nın başkanı Carl R. Hollister”, Ohio Mason’da eşi Cynthia ve kızı Alexandra ile birlikte yaşıyor. Menkul Kıymetler sektöründe önde gelen isimlerden. Amerikalı Rumların Yunanistan ve Kıbrıs’la iletişimlerini sağlıyor.

Fener Rum Patrikhanesinin parasını işletiyor. Anaparadan hariç faizleri Amerikalı Ortodoksların bağışları adı altında Patrikhanenin hesabına aktarıyor.(7) Fener Rum Patriği Bartholomeos’un başkanlık ettiği toplantıya katılan İngiltere Büyükelçisi Sir Dominick Chilcott, 2011-2012 arası İran Büyükelçiliği yapmış. Teoloji eğitimi var. Katoliklerin gittiği St Joseph’s College’den mezun. 2011-2012 arası İran Büyükelçiliği var. Dominick Chilcott, Birleşik Krallık Dışişleri Bakanlığına 1982 yılında başlamış bir meslekten yetişme diplomat. Bakanlıkta Sri Lanka ve Maldivler Yüksek Komiseri (2006 ila 2007)Amerika Birleşik Devletleri’nde Büyükelçilik Müsteşarı (2008 ila 2011) İran Büyükelçisi (2011’in sonlarında sadece altı hafta için bu görevi yerine getirmiştir. Görev süresi elçiliğin saldırıya uğraması nedeniyle sonlandı) İrlanda Büyükelçisi. Şu anda Birleşik Krallık Türkiye Büyükelçisi. Dominick Chilcott 1985-1988 arasında Ankara’da; 1993-1995 yılları arasında Lizbon’da ve 1998-2002 yılları arasında da Birleşik Krallık’ın Brüksel’deki AB temsilciliğinde görev yaptı. Denizaşırı ülke görevleri dışında ise Dışişleri Bakanlığı’nın Londra’daki Avrupa, Afrika ve Orta Doğu’dan sorumlu merkezinde çalıştı. Görevi süresince Sir Malcolm Rifkind ve Robin Cook olmak üzere iki Dışişleri Bakanı’nın özel kalemi olarak çalıştı. 2003’te Irak Politika Birimi Yöneticisi ve 2003 ile 2006 arasında Avrupa Ülkeleri ile İkili İlişkiler Departmanı Yöneticisiydi. Dominick Chilcott ve eşi Jane Lady Chilcott’un bir kızları ve üç oğulları var. Dominick’in Felsefe ve Teoloji, Lady Chilcott’un ise İngiliz Edebiyatı okuduğu Oxford Üniversitesi’nde tanıştılar. Oxford’dan önce Dominck, Kraliyet Donanması’nda deniz subay adayı olarak bir yıl okudu. Orta ve lise öğrenimini ise Ipswich’teki St. Joseph Koleji’nde tamamladı. Sir Dominick’in hobileri arasında yürümek, her türlü spor faaliyeti, kitap okumak, tarih, müzik ve tiyatro yer alıyor.(8) Demek istediğim PatriK Bartholomeos’un davetine babasının hayrına iştirak etmedi. Her ne ise SVR ve MİT arasındaki diyalog oldukça eski. Ruslar 1996’da yakaladıkları Vicdan Şanslı adlı Türk kadın casusu masaya oturup pazarlıklar karşılığında dönemin MİT Müsteşarı Sönmez Köksal’a Moskova’da teslim etmişlerdi. Daha sonra da SVR’nin başı Alexei Trutnikov; MİT Müsteşarı Şenkal Atasagun ile 1999’da Ankara’da görüşmüştü.(9) Mayıs 2018’de İstanbul’da Florya’da Hakan Fidanla bir araya gelen Rus dış istihbarat servisinin (SVR) şefi Sergey Narişkin aslında Türkiye’yi ve idarecileri oldukça yakından tanıyor. Daha önce 28 Ağustos 2014 Perşembe günü Cumhurbaşkanlığı törenine, aralarında 15 ülkenin devlet başkanlarıyla birlikte Rusya’yı temsilen Rusya Federal Meclisi Devlet Duması Başkanı Sergey Narışkin’de katılmıştı.(10) Daha sonra yine bir Türkiye ziyaretinde 14.04.2015’te TBMM Başkanı Cemil Çiçek ile bir araya gelmişti.(11)

Hakan Fidan ve Sergey Narişkin’in 13 Mayısta İstanbul’daki görüşmesini Rusların açıklaması, Türk tarafın gizli kalması istediğine yorumlanabilir. Rusların servis ettiği toplantı münderecatına bakılırsa iki başkan uluslararası terörle mücadelede işbirliğini nasıl güçlendirebilecekleri ele aldıkları gibi Ortadoğu’daki durum ve Rusya-Türkiye ilişkilerini de masaya yatırdı. Rus Dış İstihbarat Servisi (SVR) Başkanı Sergey Narişki’nin Rusya Federasyonu’na yönelecek her türlü dış tehdit konusunda Türk meslektaşını bilgilendirdiği söyleniyor. Özellikle Türkiye’de yaşayan Çeçen sığınmacıların icra edebilecekleri her türlü terör faaliyetlerini birlikte ile bertaraf edebilmek için istihbarat paylaşımının önemine vurgu yaptığı belirtiliyor. Ayrıca Sergey Narişki’nin Rusya dışında özellikle Türkiye’deki sıcak noktalarda yaşayan Rus vatandaşlarının güvenliğinin sağlanmasını gündem getirdiği de ifade ediliyor. Basınla paylaşılmasa da görüşmede Yunanistan’ın oldubittiyle Ege denizindeki Türk kıta sahanlığı ve karasuları dâhilindeki 18 adayı işgal etmesinin önüne nasıl geçileceği ile Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki dağlık Karabağ sorunun çözümüne ilişkin ajandanın ele alındığı da belirtiliyor. Buna göre yakın zamanda Ermeni ordusunun Dağlık Karabağ’dan çekilmesine tanıklık edebiliriz. Sergey Narişki’nin terör örgütü IŞİD’in kurulmasına katkı sağlayan Trump’ın Koalisyon özel temsilcisi Brett McGurk’ın Suriye misyonu hakkında bilgi paylaşımında bulunduğu da kaydediliyor. Brett McGurk, bölgeyi avucunun içi gibi bilenlerden. 2006’da John Negroponte ve Albay James Steele’in yanında Irak’ta İslam Emirliği’nin( DAEŞ/IŞİD) kuruluşuna katılmış, Albay James Coffman ile birlikte Başkan George Bush’a bu gizli operasyon hakkında hesap vermekle görevlendirilmiştir. ABD işgaline karşı gelişen Irak direnişinin Sünni ve Şii olarak ikiye bölünmesi ve yapay olarak bir iç savaş yaratılarak yenilmesi planlanmıştı. Irak’ı yeniden örgütler ve ardından uluslararası IŞİD’le mücadele koalisyonunu oluşturulmasında IŞİD’i sahneye süren bu adamın parmağı var.(12) 4 Ağustos’ta Moskova’da düzenlenen Uluslararası Kürt Toplulukları Federasyonu (IFRC) toplantısının sonucunu merak edenler için özel notum; Suriye ve Irak’ta Federe Türkmen Devletinin kurulmasına da az kaldı! Doğrusu şöyle Yaşasın Bayır Bucak ve Bayat Türkmenlerinin kardeşliği!

Bakınız:
1- https://www.nato.int/docu/review/2017/Also-in-2017/russian-intelligence-political-war-security/TR/index.htm
2- Hasan Ercan, J. Ütğm. /Tarihi Derinlik İçinde Soğuk Savaş Sonrası Dünyada Yeni İstihbarat Kavramı/ http://www.kho.edu.tr/Dokuman/enstitu/tezler/Hasan_Ercan.pdf
3- https://www.mit.gov.tr/text_site/2937.pdf
4- . https://tr.sputniknews.com/turkiye/201805141033436472-rus-turk-istihbarat-baskanlarindan-istanbulda-gorusme/ – http://www.turkrus.com/HaberDetay.aspx?id=625003 – https://report.az/region/rusiya-ve-turkiyenin-kesfiyyat-xidmetlerinin-bascilari-terrorla-mubarize-meselesini-muzakire-edibler/
5- http://www.oodegr.com/tourkika/ieroi_xwroi/agios_gewrgios_patriarxeio.htm
6- Rum Patrikhanesi’nin Gizli Destekçileri/ https://patriklik.wordpress.com/
7- http://www.greeknewsonline.com/an-interview-with-ahepas-new-leader-carl-r-hollister/ – http://www.lmkohn.com/Carl-R–Hollister.e117067.htm
8- https://www.gov.uk/government/people/dominick-chilcott.tr – https://kafkassam.com/abd-ve-ingiltere-turkiye-istasyon-seflerini-degistiriyor.
9- http://www.hurriyet.com.tr/sedat-ergin-turk-rus-istihbarat-savasinda-son-tablo-39115791
10- https://www.haberler.com/cumhurbaskanligi-devir-teslim-toreni-6426510-haberi/
11- https://tr.sputniknews.com/politika/201504141014991386/
12- 23 Ocak 2018 / http://www.voltairenet.org/article199449.html

Ömür Çelikdönmez
Twitter:@oc32oc39