Kazakistan’da akaryakıt fiyatlarının artmasıyla birlikte son üç gündür devam eden sokak hareketleri, dün ve bugün en yoğun anlarını yaşamaktadır. Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Comert Tokayev halkın talebi doğrultusunda hükümeti görevden aldı ve ülkenin en büyük kenti Almatı ile Magistau bölgesinde 2 hafta olağanüstü hal ilan etti. Ancak buna rağmen halihazırda gösteriler devam etmektedir.
Birçok kişi tarafından bu ayaklanmanın nedeni olarak Rusya’nın veya daha zayıf ihtimal olarak Çin’in parmağı olduğu ileri sürüldü. Ancak kanaatimce durum farklı. Rusya olayları şuan için geri plandan izliyor. Rusya, Kazakistan’ın tam iflasından sonra bölgeye oradaki etnik Rusları “kurtarmak” için “kurtarıcı devlet” sıfatıyla girmek isteyecektir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus Cumhurbaşkanı Kasım Comert Tokayev’ın bugün halka yaptığı açıklamalardır. Tokayev bu açıklamalarında eski Kazakistan Cumhurbaşkanı Nazarbayev’i Güvenlik Konseyi başkanlığı görevinden aldığını ifade etti ve böylece Kazakistan’da 30 yıl süren Nazarbayev hakimiyeti son buldu. Bunun ardından sokaktaki halk Kazakistan’ın birçok bölgesindeki Nazarbayev’e ait heykelleri yıktı. Halkın gözünde Nazarbayev rüşvetçi, diktatör ve konjonktüre göre davranan bir lider olarak biliniyordu.
2019 yılından itibaren göreve gelen Kasım Comert Tokayev milli devlet anlayışı üzerine politikalar geliştirmekteydi. Bunlara örnek olarak Kazak Türkçesi’nin Latin alfabesinde tezahür bulmasına yönelik adımlar, Rusça yerine Kazak Türkçesi’nin ülke genelinde tebliğ edilmesi gösterilebilir. Ayrıca Cumhurbaşkanı Tokayev bugün yaptığı açıklamada her ne olursa olsun Başkent’te kalacağını ve halkının refahı için yeni düzenlemelere gideceğini söylerken, eski Cumhurbaşkanı Nazarbeyev, “tedavi” amacıyla Rusya’ya gitti. Bugün ki açıklamasında Tokayev ayrıca bu eylemlerin “mali destek alan unsurlarca” gerçekleştiğini ifade etti.
Görüldüğü üzere Kazak Türkleri’nin algısında iki farklı lider var. Bunlardan biri ayaklanmadan dolayı “tedavi” adı altında Rusya’ya giden eski lider Nazarbayev’dir. Yukarıda da ifade ettiğimiz üzere Nazarbayev kendi halkı tarafından rüşvetçi, diktatör ve konjonktüre göre davranan bir lider olarak anılmaktadır. Halkın sitemi de 30 yıldan beri iktidarda kalan Nazarbayev yönetimine karşıdır. Diğer lider ise Tokayev’dir. Tokayev’in iktidara geldikten sonra yaptığını reformlardan birkaçını yukarıda sıralamıştık. Tokayev, bugün ki açıklamasında da halkın çağrısını dinleyerek hükümeti görevden almak dâhil yeni reformlardan çekinmeyen bir liderdir. Ayrıca Kazakistan genelinde yapılan ayaklanmalarda Tokayev’in şahsına yönelik herhangi bir olumsuz çağrı da bulunmamaktadır. Dolayısıyla Kazakistan halkının tepkisi Nazarbayev’e ve onun köhnemiş yönetim usulünedir.
Memmed İsmayılov kafkassam