2017’de Fransa’nın en genç Cumhurbaşkanı seçilen Macron, yeniden beş yıl için 24 Nisan 2022’de seçildi. Sarı yelekliler protestolarıyla, pandemi kriziyle sallanan görevlik döneminde ikinci kez Cumhurbaşkanı seçilmesi dikkat çekmiştir.
Seçimlerin ilk turunda farklı siyasi programıyla 12 siyasetçi adaylığını sunmuştu. Fransa’da Cumhurbaşkanlığı seçimlerine aday olabilmek için en az 500 seçilmiş yetkilinin imzası (sponsorluğu) toplamak gerekiyor. İmzaların büyük kısmını belediye başkanları oluşturuyorsa, milletvekilleri, bölge meclis üyeleri de desteklerini sağlayabilir. Prosedür Anayasa Konseyi tarafından kontrol edilmektedir. Adayların arasında Macron’a rakip olabilecek önemli iki isim ile karşılaştık: Aşırı Sağ Ulusal Cephe’nin adayı Marine Le Pen ve Boyun Eğmeyen Fransa komünist lideri Jean-Luc Mélanchon. Emmanuel Macron oyların yüzde 27,84’ünü, Marine Le Pen, %23,15 ikinci tura kalifiye olanlardır ve üçüncü olarak Jean-Luc Melenchon, %21,95 gelmektedir. Aşırı merkez, aşırı sağ ve komünist parti arasında gerçekleşen bu seçimde ikinci tur için diğer parti liderleri önemli talimatlar verdi. Cumhuriyetçiler (Valérie Pécresse, 4,78%), Sosyalist Parti (Anne Hidalgo, 1,75%), Yeşiller (Yannick Jadot, 4,63%) Macron’a desteklerini açıkladılar ve seçmenlerine aşırı sağa karşı Macron’u tercih etmelerini talep ettiler.
Marine Le Pen’e destek verenler arasında ilk turda rakibi Eric Zemmour (Yeniden Fetih, 7,07%) ve Nicolas Dupont-Aignan (Debout La France, 2,06%) bulunmaktadır. Le Pen’i destekleyenlerin siyasi programlarında yakınlıklar gösterir. Fakat Macron’u destekleyenler, Fransız başkanın aşırı sağa baraj yapması için çağırı gerçekleştirmişlerdir. Peki Mélanchon seçmenlerine ne tavsiye etmiştir? Seçimlerde üçüncü porsiyonda bulunan Boyun Eğmeyen lideri Marine Le Pen’e kesinlikle bir oy verilmemesini ve geçersiz oy kullanmamalarını için talimat verdi.
İlk ve ikinci tur arasında geleneksel canlı yayın tartışmasında Macron’a çok eleştiri geldi. Macron’un agresif, çok özgüvenli, kendi programını anlatmaması, sadece geçmişi konuşması medyada söz konusu olmuştur. Le Pen 2017 ikinci tur tartışması esnasında çok agresif olduğu için ve devlet konularına hazır olmadığı için, 2022’deki gerçekleşen tartışmada aksine çok sakin, dinleyen taraf olmuştur. Macron Le Pen’in programını eleştirirken, aşırı sağcı aday beş yıllık kötü sonuçlarını dile getirmediği için çoğu seçmen üzüldüğünü sosyal medyada paylaştı. Tartışmanın önemli noktaları: Rusya ve Le Pen arasındaki ilişki ve Le Pen’in başörtünün yasaklamasıdır.
Ulusal Cephe, Marine Le Pen’in başkanı olduğu dönemde, 2014 yılında Çek-Rus bankası First Czech Russian Bank’tan kredi çekmişti. İkinci önemli konu: Fransa’nın laikliği. Bu konunun asıl sorusu Müslüman kadınların başörtüsü. Marine Le Pen halka açık alanlarda başörtünün yasaklanması için mecliste bir yasa teklif edeceğini siyasi kampanyasının ilk başlarında açıklamıştı. Macron bu karara karşı tepkisinin, bu tür bir yasa hem laikliğe hem Fransız değerlerine karşı olduğu için iç savaşa yol açabileceğine belirtti. Tartışmanın en önemli ve en çok tepki alan konusuydu. Rusya konusu ise, her iki adayın Avrupa Birliğiyle ilgili görüşlerinin çok karşıt düşünceleri olduğu için, Macron’un Avrupa’nın kararlarını takip ederek yaptırımları desteklediğini yeniden açıkladı. Fakat Le Pen Rus halkına zarar verilmesini istemediğini söyledi. Açıklamalarından önce Ukrayna’yı desteklediğini söyledi.
Beş yıllık döneminde Fransız halkının isyanına şahit olan Cumhurbaşkanı Macron, karşısındaki adayın aşırı sağcı ve İslam karşıtı olduğu için, çoğu Müslüman vatandaşların oyunu kazanmıştır. Macron’un sürdürdüğü politikaya karşı çıkan solcular dahil aşırı sağa baraj olabilmek için Macron’u tercih etmişlerdir. Aşırı milliyetçi partinin lideri 2017’de yaklaşık 10,6 milyon kişinin oyunu (%33,90), 2022’de 13,2 milyon (%41,5) vatandaş oyunu topladı. Seçim sonrasında özel olarak telefonda Macron’u tebrik ettikten sonra, açıklamasında üzüldüğünü ama Meclis’te çoğunluk sağlamak için vatandaşları Haziran seçimleri için çoğunlukla adaylarına oy vermelerini istedi. Macron’un tek başına ülkeyi yönetmemesi için, meclisin çoğunluğu başka bir parti olursa eğer, Başbakan o partiden seçilmesi şarttır. Boyun Eğmeyen Mélanchon aynı şekilde vatandaşları “üçüncü tur” için hazırlıklı olmalarını istedi.
Bu seçim diğer Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden farklıydı. Le Pen seçimleri kaybetti ama oy oranı yükseldi. Macron seçimleri kazandı ama hem oy oranı düştü hem seçmenlerin başka bir seçeneği olmadığı için, “kötünün iyisini” tercih ettiklerini görebildik. Macron bu durumu seçim sonrası açıklamasında dile getirdi, artık bir aday olmadığını, bir partiye bağlı olarak hareket etmediğini fakat bütün Fransız halkının Cumhurbaşkanı olacağını belirtti.
Macron’un seçildiği anda sokakta protestolar başladı. Sosyal medyada tepkiler çoğaldı. “Le Pen kaybetti artık Macron istifa etsin” mesajları akım etti. Macron’a oy veren Boyun Eğmeyen parti mensupları üçüncü tur için hazırlıklarını şimdiden başladı. Çeşitli medya platformlarında, Macron’un siyasetine karşı olduklarını ve mecliste çoğunluk olmayı hedefliyorlar.
Sonuç olarak, Macron’un ne programı, ne yürüttüğü siyasi program seçildi, sadece aşırı sağa baraj olabilmek için, aşırı milliyetçi ve kadın adayın hükümetin en önemli görevini teslim etmek istemedikleri için yeni bir Macron dönemi başlıyor.
Meltem Aydoğan Kafkassam Avrupa çalışmaları uzmanı
