Ülkemizde üretim ve tüketim arasında denge kontrol stratejisi doğru bir şekilde olduğu zaman önce üretimde azim artar sonra tüketim evresinde vatandaşa fahiș fiyat tuzağı ortadan kalkar.
Böylece piyasadaki karaborsa ve statikocular dengeli kamu sistemi ile nizama sevk edilir.
Bugün ülkemizde tüketim sektörüne yönelik yaklaşık yüz bin üzeri market, süpermarket vb. alış veriş merkezi bulunmaktadır.
Haksız yere ticari kâr gütme ve ürünlerin halka arzını yüksek fiyattan sunulmasının önlenmesi için yerinde denetim ve fiyat kontrol sistemi market müfettişligi aracılığı sistemli ve kurumsal bir şekilde tertip edilmelidir. Bunun için kapsamlı ve koordineli bir kamu sistemi içerisinde hareket edilmelidir. Ticaret Bakanlığı öncülüğünde yeni bir konsept politikası ile hareket edilmelidir. Merkezi ticaret bakanlığı olan taşra yapılanması ile il ve ilçelerde kurumsal alt yapısı hazır hale gelen market müfettişligi uygulaması bașlatılmalıdır.
İl ve ilçe bazinda görevlendirilecek marker müfettişleri raftaki ürünlerin fiyat kontrolü ve kasa fiş kontrolleri vb. alanlarda denetimi tertip ederek ticari denge kontrol sürecine katkı sunacaktır.
Üretimden tüketime giden ürünler yer yer yüksek seviyede fiyat artışı süreci ile hem kamu sistemini hemde vatandaşları mali açıdan olumsuz olarak etkilemektedir.
Bu olumsuz sürecin engellenmesi üretimden tüketime giden ürün ve mahsullerin öncelikli olarak üreticiye katkı sunacak kazanım dengesi sağlayacaktır.
Böylece hem kara borsa sürecini engelleyecek hemde yerli üretimin artışını dengeleyecektir. Öte yandan komisyonculuk sürecinide yasal ve kontrollü bir zemin sağlanacaktır. Enflasyon artışı evresinde denge kontrol sürecine katkı sunacak uygulamalar ile hareket etmeliyiz.
Market müfettişleri il ve ilçe bazında sabit bir denetim yeri olmaksızın denetimin yapılacağı market, süpermarket ve alış veriş merkezleri il bazında valilik izni ile görevlendirilecek ve kontrolü ticaret İl ve ilçe müdürlükleri tarafından il ve ilçe belediyeler ile koordinasyon eşliğinde yürütülmelidir.
İl ve ilçe bazında elde edilen denetim verileri dijital bir şekilde yazılı, fotograf ve video ile bir havuzda toplanıp kontrol stratejisi sağlanmalıdır.
Veriler Ticaret Bakanlığı tarafından toplanıp Gıda ve Tarım Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Hazine ve Maliye blBakanlığı vb. ilgili kurum ve kuruluşlar ile paylaşılıp gelişmelere münhasır değerlendirme, görüş ve önerileri alınarak denge ve denetim devlet kontrolünde tutulacaktır.
Böyle bir uygulama ülkemize ve milletimize büyük ölçüde katkı sunarken haksız kazanç elde eden kişi ve gruplar da kanun ve denetim içerisinde ıslah edilecektir.
Kazanan Türkiye olmadı için dengeli ve denetimli bir kamu sistemi eşliğinde süregelen uygulamaları seçin.
Mahmut Sami Mallı
Siyaset Bilimci
