Kuzey Makedonya’nın NATO’ya üyeliği için imzalanması gereken üyelik belgeleri tamamlandı.
6 Şubat 2019’da NATO ve Kuzey Makedonya arasında katılım protokolü imzalanmıştı. 30 Mart 2020 tarihinde ise bayrak yükseltme töreni yapıldı ve Kuzey Makedonya 1 milyar nüfuslu aileye tam anlamıyla katılmış oldu.
Kuzey Makedonya Dışişleri Bakanı Dimitrov, Kuzey Makedonya’nın hak ettiği yeri aldığını ifade ederken NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg Zoran Todorov bu durumun ‘Kuzey Makedonya için tarihi bir an olduğunu, gelebilecek sorunlara karşı birlikte daha güçlü ve güvenli olduklarından’ bahsetti.
Geçmişteki duruma bir göz atarsak;
NATO’nun Soğuk Savaş sonrası genişleme ve küresel bir işbirliği politikası olmuştur. Bu genişleme ve küresel işbirliği politikasını kategorileştirirsek (3 kategoriden oluşur) ilk kategori de üye olmak isteyen ve bu isteklerini ortaya koyan aynı zamanda Avrupa sınırlarında bulunan ülkeler yer alır. Ülkelerin tam üyelikleri için gerekli kriterleri yerine getirmeleri istenmekteydi. Bunları yerine getiren ülkeler ise NATO üyesi olma hakkına sahip oluyorlardı.
NATO, soğuk savaştan sonra 3 kez tam üyelik için genişleme yaşamıştır. İlk genişleme Madrid Zirvesinde Çek Cumhuriyeti, Polonya ve Macaristan arasında, ikinci genişleme Prag Zirvesinde Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakya ve Slovenya arasında, üçüncü ve son genişleme ise Arnavutluk, Hırvatistan ve Makedonya arasında yaşanmıştır. Ülkeler katılım protokolü ile ittifaka dahil olmuşlardır fakat Makedonya bu durumun dışındadır çünkü Yunanistan ve Makedonya arasında bir isim krizi doğmuş, Yunanistan, Makedonya’nın ismine itiraz etmiş ve Makedonya’nın üyeliği askıya alınmıştır.
Makedonya’nın üyeliğinin NATO için iki önemi vardır: İlk olarak, Nato’nun Balkanlardaki yayılmacı politikasını tamamlaması amacı, İkinci olarak ise Balkanlarda çıkabilecek herhangi bir olumsuz duruma karşı tüm bölgeye kolaylıkla müdahale edebilmesi ve saygınlığının devamlılığı için Balkanlar üzerinde bir istikrarı olmasını istemesidir.
NATO, doğacak sorunları öngöremez, meydana gelen olumsuz durumlarla baş edemez ise hem ilk hedefi olan ‘Avrupa’nın güvenliğini sağlamak’ ilkesini yerine getirememiş olur hem de kriz esnasında NATO üyelerinin hal ve hareketlerini sınayan bir durum yaşamış olur.
Makedonya, tarih boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış, bu medeniyetlerin geçiş noktası olmuş ve kurulan uygarlıklardan etkilenmiştir. Çokkültürlü yapısı, Akdeniz’e olan yakınlığı gibi durumlar Makedonya’nın stratejik öneme sahip olduğunu bize gösterir ve bu durum da NATO için Makedonyada da istikrar sağlaması çok önemlidir.
Zaman içerisinde NATO ve Makedonya’nın beraber yürüttüğü çalışmalar ( örneğin Barış İçin Ortaklık Programı, NATO’nun Bosna-Hersek, Afganistan, Lübnan’a düzenlediği askeri harekatlarına destek göndermesi gibi ) olmuş ve bu süre zarfında Makedonya, kendisinden talep edilenleri yerine getirmiş, kriterleri sağlayan ülkeler arasında olmaya hak kazanmıştır.
EBRU ÇELİK –
İstanbul Gelişim Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Öğrencisi- Kafkassam Stajyeri
