Kerimov sonrası Özbekistan`da baş verecek siyasal iktidar değişim süreci eski sovyet coğrafyasındaki benzer cumhuriyetlerindeki değişim surecine benzeyecektir. Mevcut şartlarda Özbekistan`da kötü yönetim ve otoriterizm kaynağı olmasına rağmen, devlet kurumları ayaktadır. Bu kurumlar kendi içinden iç politik ve sosyolojik gerçekliklerine ve güç dengelerine uygun birini Kerimov`un yerine birinin gelmesine destek verecekler. Kimi yorumlara göre mevcut başbakanının en güclu aday olduğu söyleniyor. Yine de kesin konuşmamak lazım. Gelecek kişinin iş politikada mevcut dengeleri heme sarsacak adımlar atması de beklenmemelidir.
Gelecek aday dış dengeleri de gözetecek biri olacak ve bu bağlamda yakın dönemde Özbekistan`ın dış politikasını stratejik yönünü değiştirmesi mümkün gözükmüyor. Zaten gelecek kişinin Batı yanlısı olması beklenmemelidir. Ama gelecek kişinin hem Türkiye, hem de Batı ile işbirliğine daha açık olacağını tahmini ediyorum. Ayrıca bölgesel manada Türk Keneşi ve Avrasya Birliği ile ilişkilerde belli kıpırdamalar gündeme gelecektir. Kısa zamanda Avrasya Ekonomik Birliğine üyelik beklemiyorum. Ama bu proje Putin`in bölgede artan gücünun yansımasi olduğu için yeni Özbek lider Rusya’yı karşısına almak istemeyecek, bu manada belli yumşak mesaj ve hamleler yapacaktır..Bunu dengelemek için de Türk Keneş’ini denge unsuru olarak kullanabilir.Bu kapsamda Turkiye ile ilişkiler eskiye oranla iyileşebilir. Kerimov’un ölümü, (Turkmenbasi oldukden sonraki durumu hatirlayalım), Rus-Türk ilişkilerinin durumu, Türkiye’nin FETÖ ile mücadelesi (Kerimov`un lızgınlık nedenlerinde biri buydu) ve Ankara’nın Orta Asya`ya artan ilgisi bu süreci teşvik eder..
Yeni lider dış dünyada kendi meşruiyyetini sağlama çabası içinde olacaktır. Bu noktada dini radikalizmle mücadele hem iç , hem de dış dinamikler bağlamında önemini daha da artıracaktır. Bu arada başta Hizbi-Tahrir olmak üzere çeşitli dini radikalist ğlke içinde faaliyetlerini güclendirebilirler. Yeni yönetim bu gruplara yönelik bazı operasyonlar yapabilir.
Mevcut bölgesel ve iş dengeler dikkate alındığında Rusya, Çin. ABD, AB, Türkiye ve İran bölgede istikrarın sürmesinden yana tavır alacaklar. Öte yandan bütün bu aktörler Özbekistan`ın yeni yönetimi ile iyi ilişkiler geliştirmek için insiyatif almağa çalışacaklar. Bu noktada önümüzdeki dönemde Türkistan`da Özbekistan merkezli bir dış politika trafiki yoğunlaşabilir.
Türkiye, Kazakistan ve Azerbaycan bu süreçte Özbekistan`la ilişkilerini yeni ve daha iyi bir noktaya taşımak için insitayif kullanmalıdır. Bu çerçevede ilk fırsatta Özbekistan`a ziyaretler ve Özbek yöneticilerinin ülkelerine davet etme şansını kaçırmamalılar.
Dr. Nazim Cafersoy
