GB News olarak, Türkiye’de bulunan İnsan Hakları Eksperti (İHAF) İnsan Hakları Avrasya Forumu Genel Sekreteri Abdullah Buksur’dan( abdullah.buksur@gmail.com ), Kazakistan’ın Latin Alfabesine Geçiş karari ile alakalı düşüncelerini okuyucularla paylaşmasını rica ettik.
Buksur: ‘Dil, bir milleti dünden bu güne taşıyan en önemli varlığıdır. Ait olduğu milletin acılarını sevinçlerini anlatmaktan öte, duygu dünyasını da şekillendirir. Kazakistan Latin alfabesine geçiş sürecini planlarken Sayın Başkan Nazarbayev, 2025 yılında geçişi sağlayacak çalışmaların başlatması talimatını vermişti. Bu sürecin oldu bit tiye getirilmeden, bu alanda birikimi olan akademisyenden uygulayıcıya varıncaya kadar, tüm tarafların bütün bu süreçlere katılacağının da açık bir göstergesi gibiydi.
Free Encyclopedia bir makalesinde “1991’de Sovyetler Birliği’nin çökmesinden sonra Bağımsızlığını kazanan Türk Cumhuriyetlerinde, Latin alfabesine geçiş fikri çok popüler olmuştu” diyor
Nüfusunun % 25’ini oluşturan yaklaşık 4,5 milyon etnik Rus’un yaşadığı Kazakistan’da iki dilli toplum asla sorgulanmazken alfabe konusu ortaya çıkmıştır. Ekim 2006’da Başkan Nazabayev Resmi yazışmalarda Kazakların Kiril alfabesi yerine Latin alfabesini kullanmaları gerektiği başlığıyla bir tartışma başlatmış, bu tartışmaya katılan Kazak hükümeti, yaptığı çalışmalar sonucunu Eylül 2007’de açıklayarak; Kazakistan’da böyle bir dönüşümün 10-12 yıl içinde ve yaklaşık 300 milyon dolarlık bir maliyetle mümkün olabileceğini” söylemişti.
Başkan Nazarbayev 13 Aralık 2007’de yaptığı konuşmada, ” 70 yıl boyunca Kazakistan’da Kiril Alfabesi kullanıldı. İstikrar ve barışa ihtiyacımız olan ülkemizde 100’den fazla millet yaşamaya devam ediyor, bu nedenle de alfabe değiştirilmesi için acele etmemeliyiz” deyince alfabenin değiştirilmesi askıya alınmıştı.
Kazakistan’da, hem Kırgızistan’da alfabe değişikliği daha önce de geçekleştirilmiş, 1928 yılında Arap alfabesinden Latin alfabesine geçilmiş ve 1940 yılına kadar, uygulanmıştı. Bu dönemden önce inanç temelli olarak giren Arap alfabesiyse Doğu Türkistan da Uygurlar tarafından alfabe olarak halen kullanılmaktadır. Türkçe dili kendi alfabesi olan Orhun alfabesi ile Orhun yazıtlarını, tarihsel bir gerçek olarak önümüze koymuştur.
Kazakçanın Latin alfabesine geçiş sürecinin tamamlanması, hem Kazakistan’ın dünya ile entegrasyonuna olumlu katkı yapacak, hem de yeni yetişen genç nüfusunun bilgiye ulaşımında kolaylıklar sağlayacaktır. Kazak kültürünün ve medeniyetinin gelişimi ile birlikte ortaya çıkan kültürel ve maddi ürünlerin sunumunda da önemli katkılar sağlayacaktır.
Sayın Başkan Nazarbayev’in siyasal öngörüsü ve iradesiyle ortaya koymuş olduğu bu sürecin tarihsel dayanakları olmakla birlikte sosyal gerçekliklere de dayandığı ortadadır.’ ifadelerine yer verdi.
Golden Bridge News
