16 Eylül’de Tahran’da ahlak polisi tarafından tesettürünü doğru takmadığı için şiddet uygulanarak öldürülen Mahsa Amini’nin için durum gerginleşiyor.
İran İslam Cumhuriyeti’nin çeşitli şehirlerinde insanlar rejimin “kara çarşaf” politikasını protesto ediyor, Dini Lider Ali Hamanei’nin portrelerini yakıyor, rejimin bayraklarını ateşe veriyor.
Elbette Mahsa Amini’nin öldürülmesi korkunç bir olay ama arka planda daha ciddi siyasi nüanslar ve detaylar var.
Böylece 33 yıldır İran’ın dini lideri olan 83 yaşındaki Hamanei’nin ciddi sağlık sorunları olduğunu da belirtelim. İran İslam Devrimi’nin lideri (1979) vefat eden Ruhullah Humeyni’nin halefi 1989’da Hüseyin Ali Muntaziri olmalıydı. Ancak 1985’te Humeyni’nin halefi Muntaziri, Dini Lider’in bazı siyasi kararlarını eleştirdiği için 1989’da istifa etti. O dönemde İslam Konseyi başkanı Ali Ekber Haşimi Rafsancani, Hamanei’nin yolunu açtı. Ancak Hamanei 1981-1989’da İran’ın cumhurbaşkanıydı ve onun dini lider olmak için gerekli kriterleri karşılamadığı biliniyordu. Fakat yukarıda da vurguladığım gibi Rafsancani Devrimin babası Ruhullah Humeyni’nin ölümünden sonra adeta bir yönetmen gibi yön verip Hamanei’i dini lider olarak seçmişti. Elbette daha sonra mutlak hükümdar olan Hamanei, Rafsancani’nin İran cumhurbaşkanı olması için koşullar yaratarak telafi etmişti.
Hamaney, oğlu Mojtaba Hamaney’i halefi olarak istiyor.
Mujtaba Khamanei, Khamanei ailesinin ikinci çocuğudur, 1961 yılında Meşhed’de doğdu. Dini eğitimini Kum’daki Misbah Yezdi’den alan Müjtaba, daha sonra İran’ın en etkili dini şahsiyetlerinden Gulamrza Khaddad Adili’nin kızıyla evlendi.
Genel olarak, Dini Lider Hamaney’in çocukları halka pek aşina değil. Mojtaba Khamenei’nin adını ilk kez 2005 yılında Mehdi Karrubi’nin Ali Khamenei’ye yazdığı bir mektupta görebiliyoruz. Mehdi Karrubi, o dönemde Hamaney’e yazdığı mektupta, oğlunuz Mujtaba’nın cumhurbaşkanı adayı Mahmud Ahmedinejad için çalıştığını ve kitlesel protestoları engelleyenlerden biri olduğundan şikayet ediyordu. Ama bilinen bir şey var ki, 2009’daki sahte cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Hamaney, Ahmedinejad’ı Musavi ve Kerrubi’ye karşı savundu.Karrubi ve Musavi’nin hala ev hapsinde olduğunu hatırladım. O zamanlar bile Yeşil Hareket’in liderlerinden Mir Hüseyin Musavi, Ali Hamaney’in oğlu Mücteba’yı halefi olarak hazırladığını söyledi. Mojtaba Khamenei’nin DMO Kudüs Komutanlığı’nın dışarıdaki faaliyetlerini koordine ettiği de Wikileaks belgelerinde yazılıydı.
Gördüğünüz gibi Mücteba Hamaney, Sepah’a yakın bir isim ve bu onun babasından sonra rejimin bir sonraki mutlak hükümdarı olması için önemli bir avantaj. Ali Cenneti, Mücteba’nın halefine sıcak bakmıyor, ancak Sepah- Hamaney’in oğluna destek veriyor.
Bu arada, Gaziler Konseyi’nin bazı üyeleri en yüksek lider tarafından atanır ve geri kalanı Anayasayı Koruma Konseyi tarafından atanır.
SEPAH’ın bazı generallerinin, İran siyasi seçkinlerinin İsfahan mafyasının bazı üyelerinin, Mojtaba’nın dini lider olmasına izin vermekte tereddüt ettikleri de doğru.
Sonuç olarak İran 33 yıl önceki ülke değil, yeni genç nesiller oluştu ve şu anda teokratik rejimin temellerini tehdit ediyorlar. İran halkı özgür olmak istiyor, Şii mezhebine dayalı mutlak monarşiden ve velâyet-fakih doktrininden kurtulmak istiyor. İran toplumu protestosunu genişletmeye devam ederse, Müçteba’nın halef planlarını bozabilir ve sonuç olarak teokratik rejimi seküler bir sistemle değiştirmek zor olmayacaktır.
Kamal Aliyev Kafkassam