Karadeniz’deki Rus-Ukrayna gerginliği, İtalya’nın atanmış Başbakanı Draghi’nin skandal açıklamaları, Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe ile Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias’ın Türkiye ziyareti… Diplomatik anlamda hareketli bir hafta sona erdi.
Türkiye’nin Doğu Akdeniz ve Batı ile ilişkileri bakımından önemli sayılabilecek bu gelişmeler bir yana, Ankara bir de Irak’taki bir roketli saldırının hedefi oldu. Başika’daki bir askeri üsse düzenlenen roketli saldırıda bir asker şehit oldu sivil yerleşim yerindeki bir çocuk da ağır yaralandı. Saldırıyla eş zamanlı olarak Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) başkenti Erbil’deki uluslararası havalimanı da patlayıcı yüklü insansız hava aracıyla (İHA) hedef alındı. Bir iddiaya göre İHA’lı saldırının asıl amacı yakınlardaki Amerikan üssüydü.
Saldırıların ardından Erbil-Ankara hattında yoğun bir telefon diplomasisi başladı. Yapılan ilk açıklamalarda ABD “öfkeli olduğunu”, Türkiye ise “hesabının sorulacağını” ifade etti. ABD’nin ve Türkiye’nin doğrudan veya dolaylı olarak hedef alındığı bu iki saldırının, tam da Amerikan Başkanı Joe Biden’ın tüm askeri kuvvetlerinin Afganistan’dan tamamen çekme kararından dakikalar sonra gelmesiyse sadece garip bir tesadüf.
Erbil bundan tam iki ay önce yine roketle vurulmuş ve Amerikan üssüne gerçekleştirilen saldırıda bir ABD’li asker hayatını kaybetmişti. Tahmin edilebileceği gibi saldırının altından İran destekli Iraklı milisler çıkmıştı. Saraya Evliya El Dam isimli bir grup, 2020’nin ilk günlerinde Pentagon’un hava saldırısıyla öldürülen İran Devrim Muhafızları Ordusu’na bağlı Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ve Haşdi Şabi Komutanı Ebu Mehdi El Mühendis’in intikamını aldığını duyurmuştu. Elbette Evliya El Dam sadece bir paravan. “Tahran’ın beslediği Haşdi Şabi milislerinin Irak devletinin kanatları altına girmesinin” ardından artık İran bölgede yeni isimli taşeron milis gruplarıyla işini görüyor. Erbil ve Başika’daki saldırıların gölgesinde yine Tahran’ın ayak izlerini bulmak için müneccim olmaya gerek yok.
Terör örgütü PKK’nın yeni üssü Irak’ın Sincar bölgesine Türkiye’nin operasyon düzenleme arzusu, Ankara ve müttefiklerinin hedef olmasına yol açıyor. Tehdidin adresi, doğrudan veya dolaylı, Tahran yönetimi. Hatırlanacaktır, sene başında İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, “Türk askerleri, Irak ve Suriye’den çıkmalı” şeklinde bir demeç vermişti. Üç ay sonra İran’ın Bağdat Büyükelçisi İrac Mescedi’nin “Türkiye Irak’tan çıkmalı ve sınırlara saygı göstermeli” açıklamasıyla bunun bir devlet politikası olduğunu ortaya koymuştu.
Değişen bir şey yok. Tahran yönetimi, Türkiye’nin Irak’taki nüfuzunu kırmak için sinsi bir yola başvuruyor. Milis saldırılarıyla Ankara’nın, “IKBY Peşmergelerinin desteğiyle”, Sincar’daki terör kamplarını temizlemekten geri duracağını hesap ediyor. Ancak bu noktada Türkiye’nin gelişmelere bigâne kaldığı düşünülmesin. Türkiye’nin İran’ın hamlesine verdiği karşılık Türkmenler üzerinden oldu.
Mart ayının sonunda Irak Türkmen Cephesi (ITC) Başkanı Erşat Salihi, Ankara’nın oluruyla istifa etti. Ortadoğu’yla pek ilgilenmeyen Türkiye’deki milliyetçi çevreler bunun bir hata olduğunu öne sürdü. Aslında Salihi’nin görevden ayrılması Ankara’nın Irak projeksiyonunda engel teşkil edeceği hesabıydı. Zira Salihi, Türkiye’yi açıkça tehdit eden Haşdi Şabi ile yakın ilişkilere sahip bir aktördü. ABD’nin Şii milislere yaptırım tehdidi yönelttiği günlerde “Haşdi Şabi, Irak’ın güvencesidir” diyecek kadar yakın. ITC’deki görev değişikliği sonrası İran’ın, mezhep kartıyla, Iraklı Türkmenleri bölme çabasının önüne geçileceği hesap edildi.
Sonuç olarak, Başika’da Türk üssüne düşen roketin izi takip edilirse ucu İran’a dokunan bir harita bulmak şaşırtıcı olmaz. Son aylarda Tahran’ın Irak üzerinden Ankara’yı durdurma çabalarının ardında Sincar’daki terör örgütü PKK unsurlarına düzenlenecek operasyon var.
ABD’nin Afganistan’ı terk etmeye hazırlandığı, doğru düzgün bir Ortadoğu stratejisi belirleyemediği ve her hamlesiyle İran’ı biraz daha cesaretlendirdiği bir senaryoyla karşı karşıyayız. Böyle bir tabloda Tahran’ı bölgedeki emellerine ulaşmaktan alıkoyacak güçteki tek ülke Türkiye.
İstemi Yılmaz şarkulavsat