Kocaeli Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. İrfan Kaya ÜLGER, Ukrayna krizi konusunda gazeteci Leyla Şahın sorularını Kafkassam için cevaplandırdı.
– Rusyanın Ukraynaya uzun süredir beklenilen saldırısı gerçekleşdi. Şu darbenin sonunu nasıl görüyorsunuz?
– Rusya’da 2000 yılından beri işbaşında olan Putin idaresi Rus derin devletinin, bir başka ifadeyle Avrasyacıların ideolojik görüşlerini yavaş yavaş uygulamaya koymaktadır. Rusya, Soğuk Savaş döneminde olduğu gibi Süper Güç olmak istemektedir. 2008 yılında Gürcistan’ın Abhazya ve Güney Osetya bölgelerine yönelik saldırı bu amaca hizmet etmektedir. Keza 2014 yılında Kırım’ın işgali ve ilhakını da aynı çerçevede düşünmek gerekmektedir. Putin idaresi şimdi de Donbas bölgesini tıpkı Gürcistan içindeki bölgeler gibi merkezi hükümetten koparmak için harekete geçmiştir. Ama saldırılar öncelikle Ukrayna hava kuvvetlerini hedef almıştır. Mariapol, Odesa, Kiev, Harkov gibi pek çok kentte askeri bölgelere saldırılar düzenlenmiştir.
Saldırının Donbas bölgesini mi hedef aldığı, yoksa Dinyeper nehrinin doğu bölümünün tamamını işgal amacı mı taşıdığı şu anda belirsizliğini koruyor. Bunu Putin ve dar bir kadro biliyor. Ben Avrasyacıların Doğu Ukrayna’nın tamamını işgale yeltenmeleri halinde çok ağır bir bedel ödeyeceklerdir. Batı dünyasının ekonomik yaptırımları Rusya’nın elini kolunu bağlayacaktır. 22 Şubat tarihi hakikaten bir dönüm noktası olacaktır. Rusya’nın büyük bir başarı olarak gördüğü saldırılar, yeni bir parçalanmaya giden gelişmeleri tetikleyecektir.
-Bir tarafda evini ailesini ve vatanını müdafia eden Ukrayna vatandaşları, öbür tarafta da Rusyanın Ukraynaya saldırısına itiraz eden Rusya vatandaşları görüyoruz. Mükayisemiz konusunda ne diye bilirsiniz?
-Ukraynalılar, Ruslar ve Belaruslar Slav dünyasının doğu koluna mensuptur. Rusya’da şu anda işbaşında olan Avrasyacılar, Ukraynalıların ayrı bir millet olduğunu kabul etmemektedir. Öte yandan Ukrayna nüfusu içerisinde 8.5 milyon Rus yaşamaktadır. Keza Rusya Federasyonunda da 4 milyon Ukraynalı yaşamaktadır. Dolayısıyla Rusların tamamı Putin’in saldırısını desteklememektedir. Esasen burada Rusya, Ukrayna’ya saldırı yapmakla Batıya kafa tuttuğunu iddia etmektedir. Ama Rusya saldırısının Ukrayna genelinde Rusya karşıtlığı ve Ukrayna milliyetçiliğini güçlendireceği de kaçınılmaz bir gerçektir.
-İngiltere baş bakanı Boris Conson Rusya vatandaşlarının Britanyadakı tüm hesaplarının dondurulduğunu ilan etti. Fransa ve Almanya liderleri de bu gibi uyqulama yapacaklarını duyurdular. Rusya SWIFT-den çıkarılıyor. Bunların devamı Rusyanı hangi hale getirecek?
-Şu anda Rusya, Batı dünyasındaki ekonomik yaptırımlara ehemmiyet vermemektedir. Ama çok yakında bunun acı sonuçları ile karşılaşacaktır. Özellikle Rusya Federasyonunun SWİFT sisteminden çıkarılması ticari ilişkileri, ihracat ve ithalata büyük darbe vuracaktır. Şu anda Rusya’nın 650 milyar dolar dövizi bulunmaktadır. Bu para sert yaptırım kararları karşısında Rusya’yı ayakta tutmaya yetmeyecek ve eninde sonunda Rusya yaptırımların etkileri ile karşı karşıya gelecektir.
-Şöyle bir haber yayılmış ki Ukrayna Türkiyeden Rusyadan müdafia için boğazları kapatmasını rica etmiş ve Türkiye bunun üzerine boğazları kapatmış. Doğrumu?
– Türkiye bir NATO ülkesi. Batı dünyasının savunma örgütünün üyesi. Montrö Boğazlar Sözleşmesi Türkiye’ye Karadeniz’e çıkan savaş gemileri konusunda yetki vermektedir. Türkiye, savaşın tarafı olduğunda kapatması gerekir. Batının bu yönde bir kollektif hareket kararı alması durumunda Türkiye biraz daha hassasiyet gösterecektir. Zira Türkiye, hem NATO ülkesi, hem Ukrayna, hem de Rusya ile yakın ilişki içerisinde. Batı dünyasının ekonomik yaptırımlarına Türkiye tam katılmayacak diye düşünüyorum. Yoksa ekonomisi büyük zarar görür. 5 -6 milyon turist Türkiye’ye her yıl gelmektedir. Ben Erdoğan’ın en optimal kararı vereceğini düşünüyorum. Boğazları kapatma mevzu şu anda söz konusu değil. İleride bu konudaki baskının yeniden gündeme geleceğini düşünüyorum. Ukrayna, Türkiye’nin taraf olmasını ve Rusya savaş gemilerine boğazların kapatılmasını istiyor. ABD ise Karadeniz’e sahildar devlet olmamasına rağmen savaş gemilerine boğazların açılmasını isteyebilir. Bu tip taleplerin önümüzdeki günlerde daha fazla gündeme gelmesini bekliyorum. NATO Doğu Avrupa ülkelerine asker sevk etmektedir.
Eksperti olduğunuz Avropa Birliği Rusyaya karşı daha hangi yıkıcı uyqulamaları yapa bilir?
Avrupa Birliği bir askeri örgütlenme değil. Esasen örgütün bir askeri boyutu da yok. Sadece barış gücü görevleri yerine getiren bir misyonu var. Avrupa ülkelerinin güvenliğini NATO sağlıyor. Dolayısıyla AB’nin yaptırımları daha çok ekonomik boyutta olacak. Almanya, Kuzey Akımı 2 projesini askıya aldı. Avrupa’nın Rusya gazına bağımlılığı % 30-40 seviyesinde. Kısa vadede akıntının kesilmesi kontraktlar nedeniyle mümkün değil. Uzun vadede Avrupa bir yandan yeşil enerjiye geçmeyi planlıyor. Öte yandan da İran ile sağlanacak uzlaşmaya bağlı olarak İran ve Katar gazının devreye alınması, ABD den kaya gazı alınması planlanıyor. Avrupa, Rus gazı olmadan da enerji ihtiyacını karşılar. Ancak Putin yönetimi doğalgaz satmadan ayakta duramaz. Rusya’nın gelirinin % 70’i doğalgaz ve petrol satışına dayanıyor. Öte yandan Ukrayna krizi, Batı içerisindeki görüş ayrılıklarını da ortadan kaldırmıştır. Fransa ve Almanya, yeni koşullarda NATO içerisinde daha uyumlu hareket etmektedir. Avrupa Birliğinin yaptırımlarının etkin uygulanması uzun vadede sonuç verecektir.
Leyla ShahKafkassam
