Yaklaşık 58 milyon civarında seçmen sayısı bulunan İran’da geçtiğimiz Cuma günü (13 Şubat 2020) yapılacan 11. Dönem Meclis Seçimleri’nde 7 bin 148 aday, 290 sandalyelik Meclis için yarıştı. Ortalama ise her sandalya için 24 aday. Öte yandan seçmenler, Meclis seçimlerinin yanı sıra 5. Dönem Uzmanlar Meclisi ara seçimleri için de oy kullanıyor. Sonuçlar ise çok şaşırtmadı gibi.
İran’da sözde çok sayıda parti bulunmasına rağmen siyasi faaliyetlere uygulanan baskılar nedeniyle siyasetçiler, parti çatısı yerine muhafazakar, reformist, ılımlı ve bağımsız olarak seçimlere giriyor. Seçimlere muhafazakarlar “Başı Dik İran” listesiyle girerken, reformistlerin 30 partisinden sadece 9’u katılıyor. Reformistler blok olarak seçimlere girmediği ve büyük kısmı boykot ettiği için katılan partiler de ortak bir liste oluşturamadı.
İran’ın dini, siyasi, askeri ve ekonomik lideri Ayetullah Ali Hamaney, seçimlere katılımı “dini bir görev” şeklinde niteleyerek, halkı oy kullanmaya çağırdı. Hamaney, oyunu kullandıktan sonra yaptığı açıklamada, “Seçimler, ülkenin ulusal çıkarlarının garantisidir. Ulusal çıkarlara önem veren herkes seçimlere katılsın.” dedi.
Hamaney’in çağrışına rağmen seçimlere katılım oranı yüksek olmadı ve gayrı resmi biliglere göre seçmenlerin sadece 25-30 faizi oylarını kullandı.
Şimdilik İran’da hangi illerde oy kullanma oranını bilmiyoruz ama Türkiye ile komşu olan Batı Azerbaycan ilinde seçime katılım oranı diğer illere göre kısmen yüksek oldu. Batı Azerbaycan ilinin İran meclisnde toplam 13 sandalyesi var ve o ilde bazı Kürtçü siyasi ve terör teşkilatının aktif olması için halk sandiklara koştu ve 13 seçilen millet vekilin 10’u Türk kökenli 3’u ise Kürt kökenli oldu. Azerbaycan Milli hareeti ise tıpkı diğer siyasi cereyanlar gibi ülke genelinde seçimleri baykot çağrışında bulundu, ancak Batı Azerbaycan bu durumdan müstesna oldu.
İran’da bu seçimlerde katılımın az olması nedeni ile daha önceden tahin edildiği gibi rejim ranlıları seçimin galibi oldu. Seçime katılımın az olma nedeni:
1- İran’da halk siyasi ve ekonomik durumdan çok memnunsuz ve rahatsiz. Ülkede son 3 yılda 2 kez ayaklanmalar oldu.
2- İran’ın içinde bazı siyasi gurupların seçim çartlarına göre boykot çağrışı ve aynı zamanda opozisyonun seçimi tamamen boykot etmesi.
3- İran’da halkın devleti yönetenlere güveni kalmamış.
4- Seçimlerden bir gün önce İran yetkilileri İran’da koronavirüsün olduğunu kabul ettiler. Bazı uzmanlara göre seçimden hemen önce bu hastalığın İran’da olmasını kabul eden İran devlet adamları, seçime katılımın az olmasını bu hastalıkla ilgilendirmek isteyecekelr.
Kerim Askeri kafkassam İran masası başkanı