İran’ı saran korona virüsü karşısında yürütülen tüm gizlilik ve haber boykot politikasına rağmen ülke genelinde yayılan virüsün ortaya çıkan vahim bilançosu, birer birer ilgili yetkilileri çoğunlukla zıt olan açıklamalar yapmaya zorluyor. Zaten sıkıntılı durumda olan ülke ekonomisinin küçük çaplı bir karantinanın bile yapılamamasına önemli bir neden olarak gösterilirken, tırmanan inasani kayıpların önüne geçilmesi için Sağlık Bakanlığına ek olarak Devrim Muhafızları Ordusunun bazı birimleri tüm ülke çapında görevlendirilmiştir.
Fakat bu arada İran İslam Cumhuriyeti yetkilileri her zaman olduğu gibi kendi yetersiz politikalarının suçlusu olarak ABD’yi ve onun uyguladığı ambargoları gösteriyorlar. Devrim muhafızlarının üst düzey yetkililerinden tutun, çeşitli bakanlıklardan özellikle son dönemde sağlık bakanlığının yetkilileri ve yasamaya mensup millet vekillerinin resmi açıklamaları, ABD’nin İran’ın tüm bölgelerinde geniş çaplı ve hızlı yayılan Kovid-19 virüsünün ağır insani bilançosunun esas nedenini ABD’nin İran’a uyguladığı ambargoyu adres göstererek aslında bir taraftan iç kamuoyuna, yayılan hastalık konusunda yönetimsel başarısızlık ile ilgili geçerli bahaneler üretmek ve bu başarısız kriz yönetimini meşrulaştırma çabaları olarak değerlendirilmeli. Diğer taraftan ise ABD başkanının nükleer antlaşmadan çekilme kararını açklayıp İran’a karşı yeni ve daha sert ambargo uygulayacağına dair kararını açıkladıktan sonra İran İslam Cumhuriyetinin Avropa birliği ve özellikle İngiltere, Fransa ve Almanya başta olmak üzere daha sık siyasi ve ekonomik yakınlığı, iş birliği ve ambarguyu delmek için yöntem arayışı politikasının, son dönemde virüs buhranının ortaya çıkmasından sonra neredeyse bir nevi arabulucuk diplomasisine dönüştüğüne şahit oluyoruz.
İngiltere ve Fransa’nın yanısıra her zaman olduğu gibi Rusya’nın ABD ambargolarının kaldırılması yönünde söylemlerinin ve temaslarının arttığı görülüyor. Japonya, salgın nedeniyle İran’a yaptığı 23 milyon dolarlık ilaç ve tıbbi yardımın yanısıra Pakistan’la birlikte ABD ile bu konuda temaslarda bulunan ülkeler içinde yer almışlar.
ABD yetkilileri ta baştan beri özellikle bu salgın konusunda hiç bir ilaç ve tıbbi malzemenin ambargoya dahil olmadığını resmi olarak beyan etmişler, aynı zamanda bu konuda yardıma hazır olduklarını da açık olan resmi gizli diplomatik yoldan beyan etmişler fakat görülen o ki İran yetkilileri şu sıkıntılı ve kriz döneminde düşündükleri son şey ilaç ve tıbbi malzeme yardımıdır, çünkü bütün olarak ambargonun kaldırılması yönünde uluslararası bir acitasyon yöntemine baş vurmayı seçmişler.
Buna karşın ABD yetkilileri açık bir biçimde İran’ın istemesi halinde her türlü tıbbi yardıma hazır olduklarını beyan ederken aynı zamanda hiç bir şekilde İran’a yönelik ambargoların lağv edilmeğeceğinin de altını çizdiler.
Bu kapsamda İran’ın dini-siyasi lideri Ali Hamenei dün halka seslenişinde ABD’ye yönelik eşi görülmemiş sert sözlerinin yanısıra Amerika’dan hiç bir şekilde hiç bir yardımın kabul edilmeyeceğini, Amerika’nın ilaçlarının güvenilmez olduğunu ve hatta bu vürüsün ABD’nin ürettiğine göre düşüncesinin olduğunu söyledi. Haliyle bir daha diplomatik kapıları kapatmış oldu.
Hamenei dünkü sözlerinde aynı zamanda şimdiye kadar ambargoları salgının yayılmasında önemli etken ve neden gören başka yetkililerin söylemlerinin tam aksine “biz kendimize yeteriz, Amerika’nın yardımına ihtiyacımız yok” diyerek, ülke içinde tüm kesimlerde kafa karışıklığına neden olmuğtur.
Celal Ruşen kafkassam İran masası