İran, Rusya’nın yanı sıra Afganistan ile sınırı olan altı ülkenin dışişleri bakanlarının Tahran’da yaptığı Afganistan’a Komşu Ülkeler Dışişleri Bakanları Toplantısında, Kabil’deki iktidarda olan Taliban’ı “komşu ülkelere karşı dostane bir yaklaşım benimsemeye” çağırdı. İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ,“Taliban’ın komşularına karşı dostane bir yaklaşım benimsemesi ve onlara karşı Afganistan’dan herhangi bir tehdit gelmeyeceğini taahhüt etmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.
Pakistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan dışişleri bakanları Tahran’a gelirken, Rusya ve Çin dışişleri bakanları toplantıya video bağlantısı ile katıldı. Bu, Taliban Hareketi’nin ağustos ayının ortasında iktidarı ele geçirmesinden bu yana yapılan ikinci toplantı oldu.
Öte yandan İran Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Muhbir “Afganistan’daki ekonomik krizi kontrol altına almak ve yönetmek için bir an önce çözüm bulunamazsa, hiç şüphesiz bu kriz Afganistan sınırlarını aşıp komşu ülkeleri ve dünyayı etkisi altına alacaktır” uyarısında bulundu. ABD’nin Taliban’ı devirmesinin üzerinden 20 yıl geçtikten sonra Taliban, ABD ordusunun Afganistan’dan çekilmesinin ardından 15 Ağustos’ta ülkenin kontrolünü yeniden ele geçirdi.
Afganistan’la yaklaşık 900 km’lik bir sınır paylaşan İran, ülkedeki “tüm etnik ve dini grupların aktif olarak katıldığı kapsayıcı bir hükümetin kurulmasına” desteğini vurguladı. Taliban Hareketi temelde Taliban ve Peştun etnik grubuna mensup erkeklerden oluşan bir hükümet kurdu. Aynı zamanda kadınların çalışma ve okuma haklarını da kısıtladı. Bu da yurtdışında birçok eleştiriye yol açtı.
Abdullahiyan yaptığı açıklamanın devamında “Taliban, güvenliğin sağlanmasında, terörle mücadelede ve kadınlar da dahil olmak üzere çeşitli grupların haklarına saygı duyulmasında dengeli bir rol oynamalıdır” ifadelerini kullandı. Birleşmiş Milletler (BM) pazartesi günü Afganistan’ın dünyanın en kötü insani krizlerinden birinin eşiğinde olduğuna dair uyarıda bulundu. Zira Afganistan nüfusunun yarısından fazlası -22,8 milyon insan- bu kış akut gıda güvensizliği yaşayacak.
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, başka sorumlulukları olduğu için toplantıyı planlandığı gibi açamadı. Bu yüzden açılışı Birinci Yardımcısı Muhammed Muhbir gerçekleştirdi. Muhbir, Afganistan’ın ABD ve uluslararası askeri gücün geri çekilmesinden sonra yaşadığı sorunlardan “ABD’nin son 20 yılda Afganistan’a yaptığı yasadışı müdahalesini” sorumlu tuttu. İran Dışişleri Bakanlığı’na göre Tahran’ın başlıca hedefi “Afganistan’daki tüm siyasi grupların ülkenin siyasi geleceğini şekillendirmeye” katılımını sağlamak.
Bakanlık bu hedefi gerçekleştirmek için “Afganistan’ın komşu ülkelerinin yapıcı bir şekilde birlikte çalışması gerektiğini” belirtti. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Twitter hesabından yaptığı bir paylaşımda dış müdahalenin önlenmesi gerektiğini ifade etti.
Pakistan 8 Eylül’de İran, Çin, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan dışişleri bakanlarının katıldığı ilk Afganistan’a Komşu Ülkeler Dışişleri Bakanları Toplantısı’na ev sahipliği yapmıştı.
Şarkulavsat
