İran’da 1979. yılda yapılan İslami devrimle berabe iktidara gelen siyasal yönetim, kendi yaşamını sürdürmek için dünyada özellikle de Orta Doğuda hep ideolojik krizler çıkarmıştır. İdeolojik krizlerin meydana çıkması, devrimi ele alıp yöneten Mollaların özellikle de Homeyninin dünya görüşünden beslenmektedir çünkü Mollaların amacı devlet kurmaktan, ülkeyi İran halklarının manfaatları üzerine yönetmek değil, belki dünyada bir Şiilik egemenliği yaratmak olmuştur ki bu konuya İran’ın iç siyaset edebiyatında devrim ihracı denilir.İran’ın Suriye’de askeri ve siyasi müdaheleside, bu kiriz yaratma yönteminin günümüze kadar devam etmesinin iyi bir göstergesidir hem de Devrim muhafızlarının günümüzdeki İran’da bu kadar güçlü olup, tüm siyasal olayları kendi kontrol çemberi altına almasıda, yukarıda söylenen konunnun devamı içindir. Suriye, İran için kendi devrimci ideolojisini bölgede ayakta tutma açısından çok önem taşımaktadır çünkü İran sadece Suriye yoluyla İsrail’in arka bahçesinde olan kendi uzantısını yanı Hizbullahı besleyebilir. Dolayısıyla Lübnan’daki Hizbullah’ın askeri bakımdan her zaman aktiv olması, İran’la İsrail arasında olan ideolojik krizin yaşaması anlamına geliyor. İsrail’le her zaman çelişkide olmak, iç ve dış siyaset açısından İran yönetimine büyük bir avantajdır. İran’daki siyasi yönetim, meydana çıkardığı ideolojik krizlerle beraber İsraille kendi arasında olan çelişkileri de kullanarak hem iç siyasetinde olan eksiklikler ve ekonomik sorunları haklı çıkarıyor hem de İslam dünyasına sadece kendinin ciddi şekilde İsrail devletinin karşısında durmasını göstererek İslam dünyasının liderlik iddiasını da yürütüyor. Aynı zamanda bu çelişki İsrail devletinin yaptıklarını haklı çıkarıyor. Başka deyişle bölgedeki böyle krizler, yukarıda ismi söylenen iki devlet için çok önemlidir. Suriye jeopolitik bakımdan çok önemli olduğuna göre, İran’la beraber dünyadaki Amerika ve Rusya gibi süper güçlerin de çıkar ve manfaatlarının çatışma noktası olması hiç şüphesizdir. Obama’nın iktidar da olduğu zamanı ve Amerika’nın Suriye ile fazla ilgilenmemesiyle beraber, Rusya’nın milli çıkarlarıyla İran’ın ideolojik çıkarlarının üst üste gelmesi, İran’ı Suriye meydanında kazanmış gibi gösteriyordu. İran yönetimi bu Suriye’deki kendi çıkarlarını koramak için Rusya gibi süper bir gücü kullanmak iddiası ile Beşar Ased’ın yüze yüz arkasında olduğunu çok açıkca savunmaktaydı hatta bu başarıdan dolayı İran’ın Anayasasında hava üslerinin yabancı devletler tarafından kullanılmasının yasak olmasına rağmen, Hamadan şehirinde olan Şahruhi(Noje) hava üssünün kullanım izni Rusya’ya verildi ama Donald Trump’ın seçilmesi, İran’ın yaptıkları tüm hesapları bozdu. Son zamanlarda Amerika’nın Suriye’ye havadan saldırısı, artık bu süper gücün Suriye ile daha fazla ilgilenmesini göstererek, dengelerin yeniden kurulmasını gösterdi. İran gibi dini ideolojiler peşinde olan devletlerle karşılaştırıldığında, başka devletler özellikle de büyük güçler, kendi askeri ve siyasi eylemlerini, kendi ekonomik ve milli manfaatleri üzerine yaparlar. Siyasi çağdaş tarih, Amerika ve Rusya gibi güçlerin kendi aralarında çıkan krizleri çoğu zaman müttefikleri olan küçük devletreri harcayarak halletmesini göstermektedir. Başka bir deyişler konuyu ele alarsak, en son Rusya ve Amerika gibi güçlerin kendi ekonomi ve milli manfaatları üzerine birbiriyle anlaşıp, İran’ı Suriye bataklığında batırmakları söylenebilir.
Fardin Bayandor​
KAFKASSAM Ortadoğu Çalışmaları Uzmanı
Facebook: Ayaz Sürgün