İran Ulusal Güvenlik Sekreteri Ali Şemhani, İran eski Dışişleri Bakanı ve İran Devrim Rehberi Dış İlişkiler Danışmanı Ali Ekber Velayeti ve İran Dini Lideri Hameneyi ile Hamas Siyasi Büro Şefi Başkan Yardımcısı Salih Aruri arasında Tahran’da gerçekleşen “Yüzyılın Anlaşması” adlı görüşmede ana başlık “İsrail’e karşı nasıl bir direniş gösterilmeli?” olmuştur.

1979 yılında İran’da gerçekleşen İslam Devrimi’nden sonra Filistin Kurtuluş Örgütü, İsrail’e karşı İran’a büyük bir destek vermiş ve Filistin ile İran arasında ortak anlaşmalar yapılmıştır. İran, Filistin’e yapmış olduğu maddi ve askeri desteği kamuoyundan gizlememiştir. Ancak 2011’de, Hamas ile İran arasındaki bağlar kopmuş ve Hamas bölgedeki etkinliğini sağlıklı bir şekilde yürütememiştir. Hamas yönetimi, Şam’da olan merkezi yönetimini, Arap Baharı’ndan dolayı Doha’ya taşımış ve İran’ın Hamas’a maddi yardımı kesilmiştir.

2016’da Donald Trump, ABD Başkanı olduktan sonra İsrail’e büyük önem vermiş ve bölge ülkelerinden özellikle İran ve Mısır’a karşı kendini koruması için askeri destek sağlamıştır. ABD, tarih boyunca İsrail’e ekonomik, teknolojik ve askeri alanlardaki en büyük desteği Donald Trump döneminde vermiştir. Trump’ın göreve başladıktan sonra ilk yaptığı iş Kudüs’ü, İsrail’in başkenti olarak tanımaktı ve kendi büyükelçiliğini Tel Aviv’den Kudüs’e taşıdı. Trump’ın ikinci yaptığı iş ise İran’a karşı körfez ülkelerini ve BAE’nin liderliğinde oluşturulmuş bir koalisyonu bölgedeki İran hakimiyetine son vermek üzere kullandı. Bunun üzerine Hamas ve İran yakınlaşma sürecine tekrar girdi.

ABD’nin, Filistin’i abluka altına alarak Hamas ve İran’nın bölgeye destek vermesini engellemiştir. Suudi Arabistan ve diğer Arap ülkeleri, Hamas üyelerini fail-i meçhul şekilde öldürerek Hamas ve İran’ın bölgedeki etkisini yok etme faaliyetlerine devam etmektedir. Bu faaliyetler, Hamas terör örgütünü ekonomik ve askeri yönden zor duruma sokmuştur. Aynı zamanda, İran’a karşı ambargo uygulayarak bölgedeki etkinliğini azaltmıştır.

Hamas ve İran, 2012 yılından günümüze kadar kopmuş durumda olan bağlarını tekrar düzenlemiştir. İran ve Hamas bölgedeki İsrail hakimiyetinin yok edilmesi için büyük çaba harcamaktadırlar ancak ABD buna müsaade etmemektedir. 2017 yılında ise Hizbullah’ın aracılığıyla İran ve Hamas bürokratları bir araya getirilmiş ve ortak operasyonlar yapmaya karar vermişlerdir. Bu gelişmelerin ardından İran, Hamas’a 360 milyon dolarlık maddi ve askeri destek vereceğini açıklamıştır. Ancak bu görüşmelere rağmen Hamas, İran’a karşı tedbirli davranmaktadır. İran’ın mezhepçi tutumundan dolayı Arap sokaklarındaki desteği kaybetmek istememektedir. Eğer, Arap sokaklarındaki Hamas’a olan destek azalırsa Filistin direnişi sekteye uğrar.

Sonuç olarak, İran’ın Sünni olan Hamas’a ve Filistin Direniş Örgütü’ne destek vermesinin sebebi, muhtemel ABD-İsrail ittifakına karşı, Güney’de yeni bir cephe açma şansının olması ve İran’ın sadece Şii silahlı örgütleri desteklediğine dair bir algıyı yıkmasına sebep olabilir. Ayrıca, bu görüşmenin sebeplerinden biri, İsrail’in hava savunma sistemleri aldığına dair çıkan duyumlar akabinde İran’ın Hamas’a destek vermesi ve İsrail’in füze depoları hakkında bilgi toplayarak bu depoları imha etmek istemesidir.

https://insamer.com/tr/iran-hamas-iliskilerinde-yeni-sayfa_2329.html
İstanbul Gelişim Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler 4.sınıf öğrencisi
Kafkassam Stajyeri Ebru ÇELİK