KAFKASSAM – Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi

  1. Anasayfa
  2. »
  3. Azerbaycan
  4. »
  5. Hasan Oktay: Rusya Ukrayna savaşı kapıda mı 3+3 işler mi

Hasan Oktay: Rusya Ukrayna savaşı kapıda mı 3+3 işler mi

Hasan Oktay Hasan Oktay - - 8 dk okuma süresi
305 0

Dikkatler Ukrayna’ya çevrildiği şu günlerde savaş tamtamları çaldığı görülmektedir. Rusya Putin liderliğinde ayakta kalmaya çalışırken NATO ile adeta alan kapmaca oynamaktadır. Eski SSCB devletleri ve sosyalist bloktaki devletlerin NATO’ya girmeye çalışması ve ya NATO’nun bu alanlarda kendine yer edinmeye çalışması Rusya tarafından kabullenilmesi zor bir dönemeçtir. Şimdi Putin sonrası Rusya’sını planlayanlar ve ya bu planlamalarda nasıl bir Rusya sorusuna cevap arayanlar Belarus Ukrayna ve Ermenistan üzerinden bir strateji yürütmeyi ön plana çıkardılar.
Ukrayna
Eski SSCB ülkelerinden ve batı ile komşu Ukrayna Rusya’nın vazgeçilmezlerinden. Putin her ne kadar SSCB’nin dağıldığını bilmiş olsa da çarlık rüyası ile ancak Rus toplumunu ayakta bir ve beraber tutabileceği varsayımı üzeninden hareket ediyor. Batı sosyolojisi ile Rus mantığının kesişme noktasındaki ülkeler Baltık Cumhuriyetleri ile Belarus, Polonya ve Ukrayna ciddi sıkıntılar yaşamaktadır. Geçiş coğrafyası Putin için de vaz geçilmez yerler olmasına rağmen şu an en sıkıntılı bölge Ukrayna Belarus ve Ermenistan’dır.
Ukrayna bağımsızlığını kazandıktan sonra hızlı bir şekilde batı değerlerine doğru ilerlerken NATO’ya girme süreci gündeme geldiğinde Rusya devreye girdi. Ukrayna’nın batı bloğuna doğru hareketindeki yalpalamalar biraz da AB’ın konuyu kavrayamamasından kaynaklanan ikircikli tavırlarında aramak gerekir. Ukrayna Rusya için vazgeçilmez olduğu kadar AB için de bir o kadar vazgeçilmez olmalıydı. Şimdi gelinen noktada defacto olarak Rusya 2014 krizi ile işgal ettiği Ukrayna topraklarından çıkmadığı gibi Ukrayna’nın tümünü tehdit etme noktasına geldi. ABD bu gelişmelerde sert tutum içerisinde Rusya’yı caydırmaya çalışıyor. Rusya batıya karşı verdiği eski SSCB topraklarını kontrol etme kavgasında mağlup olmak istemiyor. Ukrayna Belarus hattında meydana gelebilecek bir olumsuz durum Rusya’ya Ermenistan’ı da kaybettirir. ABD Ukrayna konusunda tavrını açık bir şekilde ortaya koyarken Rusya bu bilek güreşinde blöflere meydan vermeden iddiasını sürdürmek isterken savaşı göze alamaz ise Putinin ABD Başkanı Biden’e dolayısı ile NATO’ya yakında teslimine şahitlik edeceğiz. Biden’in kafasındaki Çin operasyonu için Putin’i ikna etme taktikleri üzerinden Ukrayna meselesine bakıldığında ise durum çok daha farklı bir alana çekilecek. Karadeniz Çin iletim hatlarına kapanması için belki de sınırlı bir Ukrayna savaşı ufukta gözükmektedir.
Ermenistan
Ermenistan’da neler oluyor sorusu ile başlarsak konu biraz daha netleşir. Rusya Paşinyan iktidara geldikten sonra Ermenistan’ı havuç sopa yöntemi ile kontrol etme yönteminin işe yaramadığını geç fark etti. Paşinyan’ın Rusya adına Ermenistan’ın vesayet savaşı ile ele geçirdiği toprakların sürdürülebilir bir sonu olmadığını anladığından beri Güney Kafkasya’da işler rayından çıktı. Rusya Ukrayna krizini kontrol etmeye çalışırken şimdi Güney Kafkasya’da Ermenistan sorunu ile karşı karşıya kaldı. Azerbaycan üzerinden Paşinyan cezalandırılma stratejisi Paşinyan’ı daha da güçlü kıldı. Azerbaycan topraklarını işgalden kurtarayım derken dağlık Karabağ’ı Ruslara kaptırdı ve toprakları fiilen Rus işgaline uğradı. Şimdi Ermenistan’da Paşinyan iktidarı her geçen gün elini güçlendirerek Rusya’ya sessiz bir direni gösterip yönünün hızla batıya çevirirken Aliyev’i Azerbaycan’da zor günler bekliyor.
3+3 işler mi
Azerbaycan ile Ermenistan arasında meydana gelen dağlık Karabağ savaşı sonrası bölgeye barışın gelebilmesi için birçok teşebbüs gerçekleştirildi.
Bunlardan biri de Moskova’da başlayan ve Türkiye’nin önerisi ile gündeme gelen 3+3 masası. Türkiye Rusya İran Gürcistan Ermenistan ve Azerbaycan’ın bir araya gelerek bölgesel barışın tesisini konuşacaklar. Türkiye 2008’de Rusya’nın Tiflis’i bombaladığı günlerde de buna benzer bir fikir ortaya atmış fakat işlerlik kazanamamıştı. Bu olaydan sonra Gürcistan ile Moskova’yı 3+3 formülünde bir araya getirmek mümkün değildir. Zaten Moskova’da başlayan toplantıya Gürcistan katılmamıştır. Daha başlamadan fire veren bu 3+3 formülü yerine Türkiye daha başka gelişmeleri göz önünde tutmalıdır. 10 Kasım Rusya Ermenistan Azerbaycan barış anlaşmasında Türkiye resmen bölgede taca atılmış ve İlham Aliyev buna bölgesel dengeler ve siyasal durum gereği ses çıkaramamıştır.
Aynı şekilde Laçın koridoruna karşılık Zengezur koridoru açılacağı Azerbaycan basını tarafından Türk kamuoyu yönlendirilmiş ve 40 metre genişliğinde bir koridor açılacağı beklentisi gündeme gelmiştir. Şimdi görülen o ki Rusya Zengezur koridoru değil, Moskova Erivan iletim hatlarının açılması taraftarı imiş. Abhazya sıkıntısından sonra bozulan Rusya Gürcistan ilişkileri Moskova Tiflis demiryolunun kapanmasına sebep olmuş ve Rusya Erivan’a doğrudan kara yolu ve tren hattı ile ulaşamamaktaydı. 10 Kasım anlaşmasında Moskova Bakü üzerinden Erivan’a ikmal yapmak adına bu anlaşma maddesini yazdırmıştır. Bu gerçek Türk kamuoyunda tartışılmaya başlandığında Azerbaycan yönetimi hakkında olumsuz bir hava oluşacaktır. Azerbaycan bu durumu baştan beri bildiği için Türkiye’de basına ciddi anlamda yatırım yaparak kamuoyu oluşturmaya çalışıyor.
Dünya dengeleri Biden’in Çin stratejisi, Rusya’nın eski SSCB toraklarına dönük hamle ve beklentileri Türkiyenin dış politikada bir amaca matuf davranmasından ziyade konjoktürel ve günlük politikalara yönelmesi bölgesel sıkıntıların aşılmasının önünde büyük bir engeldir. Güney Kafkasya’daki Dağlık Karabağ’daki gelişmeler Türkiye’nin kontrolünden çıkarsa ki bu gidişle kesinlikle çıktığını söyleyebiliriz işte o zaman dış politikanın Azerbaycan vesayeti altında iflasına şahit olabiliriz.
Türkiye Ermenistan ile acilen sınır kapılarını açarak 3+3 değil 3lü Ermenistan Azerbaycan Türkiye masasını oluşturup bölgesel barışın mimarı olmak zorundadır. Laçın koridoru ile Rusya Ermenistan üzerinden defacto Dağlık Karabağ cumhuriyetine el koyarken Zengezor koridorunun açılmayacağı artık kesinleşmiş iken, hatta Ermenistan Azerbaycan sınırlarını boydan boya Rus askerleri tarafından denetlenmesi gündeme gelmişken Türkiye’nin bu hamleyi yaparak Ermenistan Azerbaycan barışını biraz da emri vaki ile gerçekleştirmek zorundadır.
Hasan Oktay

İlgili Yazılar

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir