44 günlük Karabağ savaşı hiç kimseyi memnun etmedi. Azerbaycan her ne kadar topraklarının önemli bir kısmını işgalden kurtarmış olsa da fakat Dağlık Karabağ eskisinden daha sıkıntılı bir süreç ile karşı karşıya. Önceleri bu sıkıntılı durum kamuoyundan ve özellikle Türk kamuoyundan özenle saklandı. Aliyev ve Erdoğan Bakü’de askeri törenlerle bu zaferi kutlarken Rusya Dağlık Karabağ’da Donbass modeli diye ifade etiğimiz süreci başlatmıştı bile. Azerbaycan Rusya her sıkıştığı noktada Ermenistan ile ateşkesi bozarak Dağlık Karabağ’da Rus barı gücü adı altında Rusya’nın işgalini pekiştirdi. Azerbaycan’ın 200 yıldır Rusların idaresi altında kalmış olması ister istemez Rusya faktörünü hep birinci planda tutma gereğini duymuştur.
Rusya Güney Kafkasya’dan çekilmek istemiyor. Eğer Güney Kafkasya’yı kaybederse Rusya’nın Hazarın doğusunda Türkistan’daki Türk devletleri üzerindeki etki ve tesiri sıfırlanır. Ukrayna krizi Rusya’yı oldukça tedirgin etmekte ve bu savaşın sonu Putin ve Rusya’nın geleceğini doğrudan etkileyecektir. Dağlık Karabağ Rusya için şimdi her şeyden daha önemli hale geldi. Buradan çekilmesi demek imparatorluktan vaz geçmesi anlamına geleceğini Rus entelektüelleri sürekli dillendirmektedirler. Onun için Rusya Azerbaycan üzerinden Ermenistan’ı sürekli baskılıyor. Azerbaycan cephesinden de baktığınızda 44 gülük zafer tam neticelenmediği için Ermenistan’ın zayıflığından istifade edilerek sorunlu alanlar ele geçirilmelidir. Rusya ise Azerbaycan’ın bu durumunu Ermenistan’a baskı aracı olarak kullanıyor. Aliyev’in Putin tarafından Moskova çağrılıp imzalattığı mutabakatı sonrası Putin Paşinyan’ı da Moskova’ya çağırarak adeta Dağlık Karabağ’ın Azerbaycan’a verme niyetini açık etiği için azarlaması süreci Türkiye tarafından pek dikkate alınmamış gözüküyor. Rusya Dağlık Karabağ’ı Azerbaycan’a vermek istemiyor, Ermenistan başbakanı Nikol Paşinyan ise Dağlık Karbağ yükünden kurtularak batıya açılmak ve ekonomisini düzeltmek istiyor. Rusya karşıtı bir tutum izlediği iddia edilen Paşinyan 44 günlük savaş sonrası Ermenistan’da 4 darbe teşebbüsü ile karşı karşıya kaldı. Rusya destekli bu darbe girişimi sonuç vermeyince Paşinyan güven tazelemek için erken seçim kararı alarak halka müracaat etti. Ermeni halkı 200 yıllık Rus esaretine dur diyebilecek bir tercih yaptı ve 44 günlük Karabağ savaşını kaybeden Paşinyan’a mağlup başbakanlarına güvendiğini ortaya koydu. Paşinyan hassas bir denge ile götürdüğü Rusya ilişkilerinde Putin’in Ukrayna krizinde ciddi anlamda stratejik sıkışmışlığı aşabilmek adına Paşinyan’ı adeta azarlayarak dağlık Karabağ’da statü konuşulmadan çözüm lakırdısı etme diye ser bir şekilde uyardı. Türkiye 2009 Ermenistan açılımının şokunu hala üzerinden atamadığı için Ermenistan ile başlattığı doğrudan görüşmeleri Azerbaycan’ın tepkisi yüzünden yavaşlatmak zorunda kaldı. Türkiye Azerbaycan’ın hassasiyetlerini gözetirken Azerbaycan da Rusya’nın hassasiyetlerini gözetiyor.
Dağlık Karabağ’ın hukuki bir statü kazanmasını Ermenistan istemiyor, Azerbaycan istemiyor, Türkiye ise hiç istemiyor ama Dağlık Karabağ’da bir çözüm konusunda ise ilerleme yok.
Putin Ermeni muhalefetini niye harekete geçirdi
Bir haftadır Ermenistan muhalefeti sokaklarda bu gün yaptıkları yaklaşık 10 bin kişilik açık hava toplantısından sonra sürekli eylemler için çadırlar kurmaya başladı. Robert Koçaryan, Serj Sarkisyan ve Taşnak Partisinin açıktan desteklediği Arthur Vanetsyan’ın aşını çektiği Onurum var hareketi Rusya’dan alacağı destek ile Paşinyan’ı devirmeye niyetli olduğunu bugünkü açık hava toplantısında yapılan konuşmalarda açıklamış oldu. Azerbaycan 6 Nisanda Aliyev Paşinyan görüşmesinden bu yana her hangi bir ilerleme olmadığından bahis ile bundan sonra da görüşmelerin fayda vermeyeceği kanaatinde. Bunun yanında Bürükselde yarın Arman Grigoryan ve Hikmet Hacıyev görüşme gerçekleştirecekler. 13Mayısta ise Azerbaycan Ermenistan Rusya dışişleri bakanları görüşecek. Bu görüşmeye kadar Rusya Ermenistan’da bir sivil darbe peşinde olacağı iddia edilmektedir. Azerbaycan ve Türkiye bu gelişmeleri okuyamadı. Azerbaycan Ermenistan ile sudan bahaneler ile barışmaya yanaşmadı. Yanaşmadığı gibi 2009 da olduğu gibi sürekli Türkiye’yi baskı altında tutarak Türkiye Ermenistan ilişkilerinin düzelmesini engelledi.
Dışişleri bakanı Mevlut Çavuşoğlu’nun Uruguay’da yaptığı bozkurt işareti ile ilgili geçen hafta yazımızda da ifade ettiğimiz gibi Rusya’nın oyununa gelinmemesi gerekiyor. Soykırım tartışmalarının birden alevlenmesi Türkiye Ermenistan ilişkilerini engellemek için düzenlenmiş bir provokasyondur. Türkiye acil ve şok bir şekilde hiçbir görüşmeye temasa gerek duymadan Ermenistan sınırlarını açmalıdır. Azerbaycan da Ermenistan ile giriştiği bu anlamsız sınır münakaşaları neticesinde Dağlık Karabağ’ı kaybedecek ve Rusya Güney Kafkasya’da varlığını sürdürecek. Rusya Paşinyan’ı devirip yerine taşnakçı bir koalisyon getirdiğinde hem Dağlık Karabağ unutulacak ve hem de Taşnakçılar intikam için suikastlara başlayacaklar.
Hasan Oktay