Demokrasinin olmazsa olması seçimdir. Seçim ile gelen iktidarların seçim ile iktidardan gitmeleri ve ya kalmalarına halk karar verir. İktidarın gücünü eline geçiren demokratik alanın dışına çıkarak bu gücü iktidarda kalmak için demokrasinin sınırlarının dışına çıkmaya çalışmaları ise darbe olarak nitelenmektedir. İktidar darbesi ve ya iktidarı devre dışı bırakmak için zinde güçlerin harekete geçmesi şeklinde tezahür etmektedir. Ermenistan’da 20 Haziran ve İran’da 18 Haziran’da seçimler var. Siyasal sistem açısından birbirine benzeyen bu iki devletin seçimleri gelecek on yıllarda bölgenin istikrar ve geleceği için oldukça önemlidir. Vatikan Papa tarafından yönetilen küçük bir ülke olmakla beraber tüm Katolik aleminin ruhani lideridir. İran’da buna benzer bir yönetim şekli vardır. Siyasal sistem olarak he ne kadar İran’da cumhuriyet var ise de fiili uygulama dini reis tüm Şii aleminin ruhani lideri gibi algılanmaktadır. Ve ya İran ruhani lideri tüm Şii aleminin lideri olarak görmektedir kendilerini. İran’da Cumhurbaşkanı genel anlamda çok etkisi olmayan bir pozisyonda olup esas idari makam dini ruhani makamdır. Dünya tarafından İran’ın bu ikili sitemi eleştirilmekte olup bir değişim dönüşümün gerekliliği üzerinde durulmaktadır. İran’da Anayasayı Koruma Kurulu bu eleştirileri göz önünde bulundurarak cumhurbaşkanlığı için müracaat edenler arasında eleme yaparken İran’ın geleceğini düşünmüşler. İbrahim Reisi elemeden geçerek şu an İran’da yapılacak seçimlerde İran cumhurbaşkanı olacak gibi. Diğer adaylar ise büyük bir gelişme olmazsa seçimler için garnitür cinsinden sahada olacaklar. Ayrıca da seçimlere katılımını artırabilmek için adaylardan bazıları Türkçe konuşmaya, Türkçe üzerinden Türkleri seçimlerde oy kullanmaya davet ediyorlar. Böylece sistem ile halk arasındaki uçurumu kapatmaya çalışıyorlar.
Reisi dini liderlik makamını da deruhte edecek
ABD’nin baskılarını bertaraf edebilmek için ikili rejimden vazgeçme hazırlığı yapan İran Ali Hameney’in yakında gerçekleşecek ölümü üzerine cumhurbaşkanlığı makamına oturacak olan İbrahim Reisi’yi aynı zamanda dini makamı da temsil edecek gibi bir strateji uygulayacak gibi. Böylece İran dünyaya cumhurbaşkanlığı sistemine geçip yeni bir yol haritası sunacak gibi duruyor. İran böylece uyum sürecini başlatmış olacak ve batı ile birlikte hareket edeceğini böylece ilan etmiş olacak. Veya bu şekilde dünyayı kandıracağını sanmaktadır. Vatikan modeli biraz daha modernleştirilerek İran’da uygulamaya konulacak gibi gözükmektedir. Peki dünya bunu kabul eder mi işte bu soru üzerinde çok tartışma yapılacaktır. İslam dünyasında Vatikan modeli yeni bir uygulama yöntemi olarak Batı tarafından nasıl algılanacak.
Ermenistan seçimleri yeni bir model mi olacak
İran’da dini bir Vatikan modeli değişim için ön görülürken Ermenistan seçimleri kendi içinde çok bilinmeyeni barındırmaktadır. Ermenistan 20 Haziranda yapılacak olan seçimlerde Ermenilere 200 yıllık giydirilen, çizilen elbiseyi yırtıp atabilecek mi. ABD Protestanları ile Rus Ortodoksları Ermeniler üzerinden hesaplaşmaları 200 yıldır devam ediyor. Ruslar güvenlik politikaları için Ermenileri tampon bölge olarak kullanıyor, ABD ise Ermenileri Rusya’dan koparabilmek için harekete geçmiştir. Seçimler üzerinden gerçekleşen bu rekabet ve kapışma güney Kafkasya’nın kaderini etkileyecektir. İran hem kendi kaderini değiştirecek ve hem de Kafkasya’da etkinliğini sürdürebilecek mi. Rusya, Robert Koçaryan üzerinden ya iktidar ya da güçlü muhalefet ile Ermenistan üzerindeki etkinliğini sürdürebilecek mi. ABD Nikol Paşinyan üzerinden Ermenistan seçimlerini yönlendirip Ermenistan’ı batıya çekebilecek mi. Ermenistan yol ayrımında 200 yıllık makûs tarihi değişim sürecinde. Paşinyan seçilirse Ermenistan batıya açılacak, Koçaryan seçilirse Ermenistan 200 yıllık karanlık tarihinde yüzmeye devam edecek. Rus Koçaryan işbirliği bölgede terör olaylarını tetikleyecek zira Koçaryan savaşı devam ettireceğini her ortamda söylüyor bunu gerçekleştirebilmek için de en kestirme yol terördür. İran Vatikan modelini modernleştirip batının gözünde aklanacak, Ermenistan ise ciddi yol ayrımında. Haziran seçimleri bölgesel politikaların dünya siyasetine etkisi açısından son derece önemlidir.
Hasan Oktay
Hasan Oktay: İran ve Ermenistan’da seçim var
327 1