Ermenistan’da Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyanın öncülük ettiği başbakan Paşinyanın istifa etmesi ve yerine bir teknokrat hükümeti kurulması gerektiği konusundaki kampanya kervanına bu sefer kilise de katıldı. Ermeni cemaatinin 3 önemli kilise merkezleri vardır bunlar Ermenistanda Ecmiadzin, Lübnan’da Antilyas kilisesi, ve İstanbul Ermeni patrikhanesi. Ermeni ruhani liderliği Gatagigosluk Ermeni toplumu üzerinde son derece etkilidir. Kilise dini konularda son derece başarılıdır Ermeni toplumunun sürekliliğini sağlayabilmişlerdir. Fakat zaman zaman siyasete devlet işlerine karıştıklarında Ermeni toplumunun mahvolmasına sebep olmuşlardır. Kilise tarihi bu ve buna benzer felaketler ile doludur. Lübnandaki kilise Van Akdamar’dan ayrılıp Fırat nehrinin kenarındaki Rumkaleye oradan da Adana Kozan’a taşınan Sis Katogigosluğudur. Ermen itoplumunu önce Haçlılar, sonra da Moğollar ile işbirliğine mecbur etmiştir. Bu gün Fransanın Ermeni toplumu üzerinde etkin olmasının sebebi Sis Gatagigosluğunun Papalık ile işbirliğine girmesi sonucu Çukurovada tutunamayarak Çukurova Ermeni baronluğunun yıkılıp Fransa’ya iltica etmesindendir. Bu süreçten dolayı Fransa Ermeniler üzerinde hak iddia etmektedir. Gatogigosluk ise Adana Kozan’da varlığını sürdürmeye devam etmiş 1909’da Ermenileri Türkler karşı isyana teşvik edip başarılı olamayınca son Gatağigos II. Sahak cemaatle birlikte 1921’de Suriye’ye kaçmasıyla fiilen son buldu. Lübnan Beyrut’ta faaliyete geçen bu kilise SSCB döneminde Ermenistan kiliselerinin din adamı ihtiyacını karşılamak için çok büyük rol oynadı. Tabi bu süreçte KGB-CIA rekabetinde de önemli görevler görmüş, din adamı rolünde bir çok CIA ajanının SSCB topraklarına sızmasını sağlamıştır. Lübnan Antilyas kilisesi ve Ecmiadzin kilisesi Gatagigosları tekrar siyasete karışarak Ermenistan başbakanı Paşinyan’ı başbakanlık görevinden istifa etmeye çağırıyor. Ermenistan aynen İran gibi Papalık Vatikanı gibi bir din devleti olarak mı yoluna devam edecek yoksa Paşinyan iktidarını koruyarak Ermenistanı devletleştirme ve Ermeni halkını da cemaat psikolojisinden çıkartıp milletleştirme yolunda ilerleyebilecek mi. Ermenistanda dakikalar asır gibi zor geçiyor.
Hasan Oktay
kafkassam başkanı