27 Eylül 2020 de başlayan Azerbaycan’ın topraklarını işgalden kurtarma savaşı olarak tarihe geçen 44 günlük savaş 10 Kasım 2020de Rusya’nın araya girmesi İle mecburi ateşkes imzalanarak geçici olarak sonuçlandı. Biz bu savaşın her iki tarafın beklentilerini karşılamayan bir anlaşma ile noktaladığı İçin geçici olduğunu ve sorunun tam olarak çözülmediğini söylüyoruz. Hatta sorunun başlangıcındakinden daha sıkıntılı bir sürece girmiş oldu. Azerbaycan sürekli olarak bu gerçeği Türk dünyası kamuoyundan saklamaya çalışıyor ama durumun vahameti hergeçen gün daha da ortaya çıkıyor. Bazı şeyler kamuoyuna yansıtıldığı gibi İyi gitmediğini görmek için şu göstergelere bakmak gerekiyor. Öncelikle on Kasım’da Moskova’da imzalanan barış anlaşması tamamen Rusya’nın dayatması ile olduğu için her iki tarafa da beklediği sonuçlar vermediği gibi bundan sonraki sürecin Rusya’nın kontrolünde ve onun arzu ettiği şekilde işleyeceği maalesef her geçen gün kendini açık be açık ortaya koymaktadır. Rusya dışişleri Bakanı Lavrov’un geçen haftalarda önce Erivan sonra Bakü seyahati bir çok soruyu da peşinden getirdi. Azerbaycan Lavrovun Kapalı kapılar ardından gündeme getirdiği bazı planları hayata geçirmekte çok acele ettiği iddia edilmektedir. Azerbaycan Lavrov Moskova’ya döner dönmez Karagöl mevkiinde ihtilaflı araziler üzerinde bir operasyon gerçekleştirerek 3,5 km daha sınırı geçmesi Bir çok tartışmayı peşinden getirdi. İlk akla gelen Azerbaycan Lavrovun tekliflerine Böyle bir hareket ile cevap vermiş olmasıdır. Yani Rusya bir çok konuda Azerbaycan’a dayatma yapmak istemekte Azerbaycan da buna cevaben Karagölde operasyon gerçekleştirerek bölgedeki kararlılığını ortaya koymuştur. Diğer konu ise Ermenistan’da 20 Haziran’da seçimler olacak. Rusya bu seçimlerde kendine yakın bir iktidar şekillendirmek isteyebilir. Şu an iki blok yarış halinde ilki mevcut Başbakan ve Azerbaycan’a karşı 44 günlük savaşta mağlup olan Paşinyan. Diğer bloğu da Ermenistan ikinci Cumhurbaşkanı olarak Dağlık Karabağı Azerbaycan’ın elinden alınması sürecinde milis kuvvetleri başında savaşan Robert Koçeryan. Ermenistan’daki seçim kampanyasının ana söylem ve odak noktası karabağ Savaşı etrafında dönüyor. Paşinyan yeni bir Ermenistan söylemi ile Savaşın Ermeni halk üzerindeki olumsuz etkisini kırmaya çalışırken koçeryan ise İkinci bir vatani karabağı Azerbaycan’a savaşmadan satan bir iktidar ile hesaplasmak bu mağlubiyet üzerinden Ermeni milliyetçiliğini körükleyerek seçimi kazanmak istiyor. Peki burada Rusya kimi tutuyor hangi iktidar gelirse bu Azerbaycan için Türkiye için güney Kafkasya için Türk dünyası için daha faydalı olacak. Eğer sorumuzun cevabı Paşinyan ise burada soruyu iki cevap vermek gerekir. Birincisi Paşinyan politikaları itibari ile Batu’ya daha yakın dolayısıyla Rusya biraz daha mesafeli bir gelecek kurgulamak istiyor. Rusya için bu iş ikircikli bir seçenek. Koçaryan ise Hem Rusya için öncelikle hem de diğer saydığımız gerekçeler açısından Azerbaycan için daha riskli. Durum bu iken Azerbaycan durup dururken ateşkesi ihlal etme pahasına karagül operasyonunu niye yaptı. Ermenistan’ın seçim atmosferinde operasyona askeri seçenek ile cevap veremeyeceği şıkkı Azerbaycan‘ı heveslendirmiş olabilir. Bu seçim atmosferinden istifade ederek bir miktar daha toprak almak iştiyakı gündeme gelmiştir. Bu toprak kazanımı Ermenistan seçimlerini nasıl tetikler. Bu soru Azerbaycan iktidarının stratejistleri tarafından çok iyi okunamamış olduğu anlaşılmaktadır. Zira Ermenistan‘da Koçaryan seçim kampanyalarını bu eylem üzerine odaklandırdı. O zaman akla şu soru geliyorAzerbaycan bu hareketi Lavrovun özel istek ve talimatı doğrultusunda Ermenistan seçimlerini manuple etmek için mı gerçekleştirdi. Eğer böyle bir şaibe sözkonusu ise bu Azerbaycan için oldukça tehlikeli bir süreci tetikler. Şu an Paşinyan Azerbaycan ile barış anlaşması imzalamış ve bu barış metni üzerinden topraklarının geri kalan kısmını da işgalden kurtarma ihtimali söz konusu iken neden yeni bir savaşı Vaad eden Koçeryana destek olacak bu Karagöl harekatı gerçekleştirildi. Bu sorunun cevabını 20 Haziran seçimleri sonrasına bırakmamak gerekir. Ermenistan’da Rusyacı bir iktidar ve ya Koçaryan iktidarı Dağlık Karabağa hukuki statünün tartışmasının önünü açar ve Karabağ AZerbaycanın olmaktan çıkar. Peki bunu Aliyev’in kurmayları bilmiyor mu.
Hasan Oktay