KAFKASSAM – Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi

  1. Anasayfa
  2. »
  3. Türkiye
  4. »
  5. Hasan Oktay: Afganistan kaosunun çözüm anahtarı Türkiye’nin elindedir

Hasan Oktay: Afganistan kaosunun çözüm anahtarı Türkiye’nin elindedir

Hasan Oktay Hasan Oktay - - 6 dk okuma süresi
280 0

Kafkassam başkanı Hasan Oktay yazar gazetesindeki köşe yazısında Afganistan’ı eke aldı:


Afganistan Taliban iktidara geldikten sonra uzun bir müddet dünya gündeminde ilk sıralarda yer aldı. Basın yolu ile Talibanı terbiye etmek adına özellikle kadınlara dönük faaliyetleri konusunda Taliban’a baskı yapılmaya başlandı. Taliban Afganistan’ın tümüne hakim olduktan sonra bazı konularda İslam’ın donmuş problemlerini geçmiş dönemlerdeki örf ve kültürel uygulamalarını İslam’ın Özüymiş gibi hayata geçirmeye çalışmaları ve bunun üzerinden bir hukuk oluşturmaya çalışmaları Taliban konusunda beklenen yumuşamanın olmadığı kanaatini hakim kıldı. Aslında Afganistan’da bu uygulamalar ön plana çıkartılırken arka planda ise oluşacak kaosa ciddi anlamda zemin hazırlanmıştı.

Afganistan’da son iki hafta içerisinde cami bombalama olayları ciddi riskleri bünyesinde barındırmaktadır.
İlk saldırı IŞİD’in üslendiği Kunduz Vilayeti’nde Şii Hazara Türklerinin bulunduğu camiye yönelik yapıldı ve 46 kişi hayatını kaybederken yüzlerce kişi yaralandı.
İkincisi Kandahar’da yine Şiilere ait camide yapılan bombalı saldırı ile 36 kişi öldü, 200’den fazla kişi yaralandı.
Aslında daha öncede bir çok kere Şii Hazara Türklerine yönelik bombalı saldırı yapılmıştı.

Taliban donmuş Sünni refleks ile şiilere yapılan saldırıya ilk etapta karşı gibi dursa da bombalama olaylarına Taliban’ın en azından göz yumduğunu görülmektedir. Çünkü Taliban’ın yapmış olduğu açıklamalarda artık hiçbir olay kendi izinleri olmadan yapılması mümkün görünmüyordu.
Afganistan’ın kaosa sürükleneceği ve bundan da en fazla etkilenecek olan komşu ülkeleri; Kazakistan, Özbekistan, Tacikistan, Çin ve dolaylı olarak Rusya’nın radikal terör endişelerini haklı çıkarmakta. Afganistan’da Taliban beklenenlerin ötesinde bir pratik ortaya koyamayacağı ve terör bataklığına yuvarlanacağı beklentisi her geçen gün artarken Türkiye’nin bölgedeki etkisini göz önünde bulundurarak hem iktidarın normalleşmesini sağlayacak ve hem de donmuş Sünni problemler üzerinden oluşturulmaya çalışılan vehhabi zihniyetin Türkistan coğrafyasına sıçramasının önünü alma vakti çoktan geldi de geçiyor bile. Türkiye başta TİKA olmak üzere Bölgede yardımda yol gösterici faaliyetlerine acilen başlamak zorundadır. Şu an elçiliğin dışında bütün kuruluşlar Afganistan’da geri çekilmişlerdir. Fakat Çin Afganistan’ın sosyal organizasyonda ciddi anlamda yardım kampanyaları ile katkı sağlayarak bölgede etkinliğini artırıyor.

İran’da iktidar değişimi ile başa gelen İbrahim Reisi büyük bir maceraya atıldığı gözlemlenmektedir. Azerbaycan ile yaşanan gerginlik üzerine kaybettikleri itibarı yeniden elde edebilmek için sünni-şii çatışmasından beslenme yollarını arayacaktır. Taliban’ın donmuş Sünni refleksle hareket etmesi, İran ve Şiilik konusunda ikircikli davranması hatta İran sınırına doğru yığınak yapmaya çalışması yeni bir kaosun ve çatışmanın habercisidir. ABD Taliban’a iktidarı altın tepsi içinde sunarken herkes bunun bir ABD yenilgisi olarak görmesini sağladı.

Şiilere karşı İlk bombanın ABD’nin terör örgütü listesinden çıkardığı gruplar tarafından yapıldığı iddası; ABD’nin bölgede terörü araç olarak kullanacağını açık bir şekilde ve yeni bir yöntem olarak kullanabileceğini göstermektedir.

Türkiye bölgedeki gelişmeleri görmekte zorlanıyor. TİKA ve diğer kurumları Maarif vakfı Yunus Emre enstitüsünü geri çekerek aslında cephede mevzii kaybetmiş oldu. Bu olaylar da gösterdiki Afganistan konusunda yeterince diplomatik değerlendirme yapmadan hareket ediliyor. Türkiye’nin Kabil büyükelçisi orada kalarak doğru bir hareket gerçekleşmiş oldu ama gelişmeleri kavrama konusunda yeteri bir gayret oluşmuyor. Bunun yanında Taliban heyeti Türkiye’ye davet edildi ve Türk Dışişleri Bakanı düzeyinde görüşüldü. Bu görüşme ile ilgili yapılan açıklama doyurucu olmadı ve Türkiye Taliban’a normalleşme konusunda yol gösterici değil sanki Taliban’ın olumsuzluklarının tüm sorumlusu olarak yansıtılma gayreti ortaya çıkıyor.

Talibanın oluşturduğu koalisyonunun yani selefi gurupların bir proje olarak İrana dönük ve bölgenin mezhep savaşları ile istikrarsızlaştırmak için kullanılacağını beklentisi her geçen gün hissedilmektedir.

ABD Taliban şii çatışması çıkartmak ve böylece İranı kontrol etmeyi ve ya kaosun içine çekmeyi düşünüyor gibi bir algı operasyonu söz konusu. Şimdi Türkiye’ye düşen öncelikle Azerbaycan İran gerginliğini ortadan kaldırmak sonra Taliban eleştirerek bölge şartlarına göre bir devlete dönüşmesinin önünü açmak Taliban’ın donmuş zihniyetinin devre dışı kalmasını sağlayarak bu zihniyetin Türkistan coğrafyasına sıçramasını önlemek ayrıca Taliban İran çatışmasını da önlemek Türkiye’ye düşmektedir. Türkiye bölgesel olaylarda müdahale konusunda en şanslı devlettir bunun geçmişe dayalı bir avantajı söz konusudur. Afganistan merkezli kaosun Çözüm anahtarı Türkiye’nin elindedir.

İlgili Yazılar

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir