Kuzey Afganistan’daki (Güney Türkistan) sorunlar son dönemin en önemli konularını teşkil ederken, Türk halkının yanısıra diğer etnik grupların da (Taciklet, hazaralar bazı Peştun vb.) harekete geçtiklerini söylemek mümkündür. Taliban örgütünün kuzey Afganistan üzerindeki baskısı karşısında hükümetin sessizliği kuşkusuz diğer etnik grupları da tereddüt içinde bırakmıştır. Olası Taliban örgütünün genel saldırısı karşısında kuzeyde sesiz kaldığı gibi hükümet, onlarında yanında durmaması ihtimalı söz konusu olup ve soru işaretlere sebebiyet verip şüpheleri uyandırmıştır.
Bunun üzerinde Hazaraların ve Taciklerin yoğun yaşadıkları bölgelerde Taliban’a karşı örgütlenme hazırlıkları görülmüştür. Diğer yandan Gülbeddin Hikmetyarın önderliğindeki Hizbi İslami Partısının, fertlerinin silahlanması oldukça dikkat çekiçidir.
Konu bağlamında Afganistan içindeki bu tür hareketlenmeler, hükümetin çaresizliği ve hatta meşruiyetinin eleştirilmesi daha da önemlisi halk nezdindeki hükümlülüğünün kaybedeceği anlamına gelmektedir. Çünkü halk artık iktidardaki yönetim biçiminden hoşnut olmayıp, hükümetin yapamadığı yada sağlayamadığı güvenliği kendileri sağlamaya çalışmaktadırlar.
Bugün itibarıyla Güney Türkistan’ın en önemli ilçelerinden olan Andkhoy’da Taliban’ın eline geçmiştir. Daha bir hafta önce Akça, Almar, Kaysar vb. ilçeler birer birer Taliban’ın eline geçerken hükümet adeta trübünlerdeki seyirciler gibi seyirci kalmıştır.
Dolaysıyla Taliban’ın baskısı karşısında çaresiz kalan hükümetin bu tavrını hisseden etnik gruplara, kendi kaderlerini kendileri tayin etmekten başka çare bırakılmamıştır.
Bu bağlamda silahlanan halk sadece Taliban karşısında değil Afganistan’daki kanat önderleri kendi amelleri doğrultusunda hareket ederek bir birleriyle derin düşmenlikler güden liderler şüphesiz kendi aralarında da savaşıp saflar ve koalisyonlar oluşacaktır. Bunun karşısında güçsüz kalan hükümetin ömrü kısalacaktır.
Sonuç olarak,eğer ki hükümet Afganistan’ı bilerek bir kaosa sürüklemeyecekse biran evvel Taliban baskılarına karşılık vermesi gerekmektedir. Aksi halde Güney Türkistan toprakları üzerinde yakın bir zaman içinde İmarate İslami’nin bayrağını görmek mümkün olacaktır. Diğer yandan hükümetin bu beceriksizliği, etnik gurupların üzerinde olumsuz etkileyip güven kaybına sebebiyet verecektir. Böylelikle tüm guruplar silahlanıp bir birilerine karşı namluyu doğrultacaktır, dolaysıyla ülkeyi beklemediğimiz bir iç savaşa sürükleyecektir. Buda Ghani’nin ne kadar başarısız bir yönetici olduğu tarih sayfalarında geçecektir.
Hamidullah Rizazade Kafkassam güney türkistan araştırmaları merkezi merkezi
