Putin dünən axşam Bakıya səfərə gəlib.Bu səfər proqramına daxil olan məsələlər barədə Kremlin verdiyi məlumat müəyyən təəssürat yaratsa da, müzakirə olunacaq məsələlərin məğzi barədə heç nə deyilmir. Məlumatdan belə görünür ki, əslində Putinin İlham Əliyevlə müzakirə edəcəyi elə bir yeni mövzu yoxdur, iki ölkə arasında dəfələrlə danışılmış məsələlər yenidən masaya yatırılacaq. Bu baxımdan Putinə bu səfərin proqramından daha çox önəmli olan səfərin özüdür. Çünki Ukrayna müharibəsi nəticəsində beynəlxalq təcridlə üzləşən, gediləsi yerləri barmaqla sayılacaq qədər az olan Putindən ötrü hər bir xarici səfər özünün “izqoy” olmadığını göstərmək üçün bir fürsətdir . Ona görə də Azərbaycana etdiyi bu səfər Putinə ölkə daxili təbliğat baxımdan daha çox lazımdır.
Kremlin məlumatından belə məlum olur ki, Putin Cənubi Qafqazda dəyişən geosiyasi şərtləri nəzərə almadan hələ də 9 noyabr üçtərəfli bəyanatında ilişib qalıb. Bu məlumata görə səfərdə Putinlə İlham Əliyev Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh məsələsini və sərhədlərin delmitasiya və demarkasiyasını, eləcə də kommunikasiyaların açılması məsələlərini müzakirə edəcəklər. O zaman da sual yaranır ki, əgər Ermənistan bu məsələlərdə Rusiyanın vasitəçiliyindən imtina edibsə və Moskvanın İrəvanla münasibətlərində geridönməz gərginliklər varsa , Putinlə bu məsələləri müzakirə etməyin bir mənası və əhəmiyyəti varmı? Əgər bu gün Putinin nəyisə həll etmək imkanı varsa, elə ən yaxşısı bu olardı ki, o, ilk öncə Rusiyanın Ermənistanla pozulmuş münasibətlərini bərpa etsin.
Aydındır ki, həm İlham Əliyev, həm də ki, Putin üçün əsas ortaq qayğı Qərbin Cənubi Qafqazda önünün kəsilməsi və Moskvanın regionda mövcudluğunun qorunub saxlanılmasıdır. Hər iki tərəf hesab edir ki, Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin imzalanması Cənubi Qafqaz uğrunda geosiyasi rəqabətdə Qərbin mövqeyini daha da möhkəmləndirə və demokratiya ilə bağlı tələbləri daha da gücləndirə bilər. Sülh müqaviləsi bağlandıqdan sonra regionda Rusiyanın hərbi mövcudluğu üçün səbəblər ortadan qalxacaq, getdikcə mövqeləri möhkəmlənən Qərb və Türkiyə Cənubi Qafqazın əməkdaşlıq və təhlükəsizliyinin əsas təminatçısına çevriləcək, demokratik dəyərlər əsasında regionun Avrointeqrasiyası geri dönməz prosesə çevriləcək. Bu səbədən də Azərbaycan hakimiyyətinin avtoritar rejim maraqları ilə Rusiyanın imperiya çıxarları üst-üstə düşür və onlar birgə Qərbin vasitəçiliyi ilə sülh müqaviləsinin bağlanmasını ləngitməyə çalışırlar. Ona görə də Putinin bu səfərinin əsas məqsədlərindən biri də Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsini mümkün olduğu qədər əngəlləmək olduğunu demək olar.
Putinin səfərində digər vacib bir mövzu da Qərbin sanksiyaları qarşısında strateji önəm daşıyan Şimal – Cənub nəqliyyat dəhlizinin fəaliyyəti ilə bağlı məsələdir. Bu məsələdə Azərbaycanın İranla münasibətlərinin yaxşı olması və dəhlizin inşasına verəcəyi dəstək Rusiya üçün strateji əhəmiyyətə malikdir. Ehtimal etmək olar ki, Putin Rusiyanın müharibəyə və sanksiyalara görə ağırlaşan iqtisadi durumuna görə Azərbaycanın bu işə daha çox maliyyə vəsaiti yatırmasına çalışacaq. Xatırladaq ki, ötən müddətdə Azərbaycan sözü gedən dəhliz uzrə Rəşt -Astara yolunun inşası üçün İrana 500 milyon dollar uzunmüddətli kredit verib.
Digər tərəfdən isə gözlənilir ki, Putin Azərbaycanla İsrail arasında yaxın münasibətlərə görə narahat olan İranın Şimal sərhəddi istiqamətində təhlükəsizlik qayğılarını nəzərə alaraq, İsraillə gozlənilən hər hansı bir toqquşmada Bakının neytral qalacağı , öz ərazisindən istifadəyə razıliq verməyəcəyi ilə bağlı təminat almaq istəyir.
Eyni zamanda Putin üçün vacib müzakirə mövzularından bir də Qərbin Rusiyaya qarşı tətbiq etdiyi sanksiyaların dəlinməsində , bu sanksiyalardan qeyri leqal və dolayı şəkildə yayınmaqda Azərbaycanın imkanlarından istifadə etməkdir. Xüsusi ilə Rusiya qazının və neftinin Azərbaycan vasitəsilə ilə dünya bazarına çıxarılması indiki şərtlər daxilində daha sərfəli görünür.
Son olaraq onu da qeyd edək ki, Ukraynaya qarşı işğalçı müharibəyə gorə beynəlxalq səviyyədə kəskin qınağa məruz qalmış və sanksiyalarla üzləşmiş, Beynəlxalq Cinayət məhkəməsinin həbsinə order verdiyi Putinin Azərbaycana gəlişi ölkəmizin imicinə mənfi təsir etməklə yanaşı, Bakını Qərblə qarşıdurma halında olan Moskvanın yanında yer alan müttəfiq kimi dünyaya təqdim edir. Qərb bə Rusiya arasında kəskin geosiyasi qarşıdurmanın yaşandığı indiki şərtlərdə Rusiya Azərbaycandan faydalanmaq imkanlarına sahib olsa da, təəssüf ki, Moskva ilə yaxınlığa görə Azərbaycan öz strateji maraqlarını qurban vermiş olur.
Fuad Gahramanlı
