Ermenistan’da “the West’s man- Batı’nın adamı” Armen Sarkisyan Cumhurbaşkanı seçilmesine rağmen bu ülkede sular durulmadı. 6 Mart 2018’de “İktidar partisi neden cumhurbaşkanlığı için sadece Armen Sarkisyan’ı seçti? Ermenistan’da iktidarda olanlar neden son zamanlarda “yabancı” kişileri yüksek mevkilerde görevlendiriyorlar? (Örneğin, Gazprombank eski başkanı Karen Karapetyan, 2016’da başbakan seçildi). Yakın gelecekte Ermenistan’daki siyasi sistemde ne gibi dönüşümler öngörülüyor? Ülke herhangi bir politik krizle mi karşı karşıya kalacak? Serj Sarkisyan siyasi alanı terk edecek mi?” sorularını gündeme taşımıştım. Dediğim gibi de oldu. Putin modelini anayasa değişikliği ile Ermenistan’a uygulamaya çalışan cumhurbaşkanlığından sonra olağanüstü yetkilerle donatılmış başbakanlık için kollarını sıvayan Serj Sarkisyan’ın hevesi kursağında kaldı. Hiç beklemediği şekilde Erivan sokakları karıştı. Nikol Paşinyan’ın liderliğinde muhalif göstericiler Serj Sarkisyan’ı çantada keklik gördüğü başbakanlıktan istifaya zorladılar. Erivan yönetimi sokaklara teslim oldu.
Paşinyan “Kadife Devrim kazandı” açıklamasından sonra başbakan seçildi. Kadife devrim kızıl devrime dönüşmedi kan akmadı. Bu açıdan bakıldığında Eski Sovyetler Birliği ülkelerinden Ukrayna ve Gürcistan da yaşanan yönetim değişiklikleri kanlı ve sorunlu gerçekleşmişken Ermenistan’daki gösterilerin tamamen barışçıl ve şiddetsiz geçmesi, planlı ve programlı bir değişim hareketinin gerçekleştirildiğini gösteriyor.(1) Nitekim bu hazırlığa dikkat çekmiş, “Ermenistan, sistem içinde krizden kaçınmayacak, ancak ülkeyi yöneten yeni bir sistem sonunda gelişecektir. Her şey yeni başlayacak, Nisan ayından sonra bitmeyecek. Ben ne anladığımı söyleyeyim, Ermenistan’ın 9 Nisan’da görevine başlayacak yeni Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan’ın seçimi, Ermenistan derin devletinin projesi, üst akıl İngiltere” demiştim.(2)
Ermenistan’da, Serj Sarkisyan’a yönelik eleştirilerden biri de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yakın olmasıydı. Şimdi soru şu, Moskova arka bahçesi gördüğü Erivan’daki bu gelişmelere nasıl bakıyor ve neden tepki vermiyor? Vladimir Putin’in sözcüsü Dmitry Peskov; Erivan’daki gelişmeleri yakından takip ettiklerini söyledi, Ermenistan’ın Rusya için “çok önemli bir ülke” olduğunu söylemişti. Peskov, Rusya’nın müdahalede bulunup bulunmayacağı şeklindeki bir soruya ise “Yaşananlar Ermenistan’ın içişi. Rus müdahalesi hiçbir şekilde uygun olmaz” yanıtını vermişti. Demek ki Ruslar yaşanan sürecin rotasından haberdar. Ayrıca çiçeği burnunda yeni cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan’ın; “Paşinyan ve sempatizanları iktidara yakın oldukça, o ölçüde realist olmaları gerekir. Paşinyan ve ekibinin ekonomik veya diğer politikaları hususunda öngörülerde bulunmak istemiyorum, ancak bundan Ermeni-Rus ilişkileri etkilenmeyeceğine eminim. Çünkü Ermenistan ve Rusya birbirine oldukça derin bağlarla bağlı durumdalar.ʺ açıklaması, Ermenilerin Ruslara bağlılıklarının devam edeceği ve Rusya merkezli politikalarını sürdürecekleri sözü verdiklerini gösteriyor.(3)
Ermenistan’da günlerdir süren siyasi kriz Meclis’teki tüm siyasi partilerin muhalif lider Nikol Paşinyan’ı desteklemesiyle çözüldü. Hapishane ve başbakanlık korelasyonu gerçekten ilginç bir süreç. Gazeteci kökenli bir siyasetçi olan Nikol Paşinyan, 1 Haziran 1975 İcevan doğumlu. Nikol Paşinyan; Avangard, Oragir, Aykakan Hamanak gazetelerinde çalıştı.(4) Paşinyan, Cumhurbaşkanı Levon Ter-Petrosyan liderliğindeki muhalefet hareketinin Ermeni Ulusal Kongresi’nde yer alan önemli üyelerinden. Ermenistan’ın önde gelen gazetelerinden Ermeni Times’ta editörlük yapmış ve bu gazetede Robert Kocharyan ve Serj Sarkisyan hakkında muhalif yazılarıyla gündem oluşturmuştu. Kocharyan ve Serj Sarkisyan’ın başkanlığını en sert ifadelerle reddetmesiyle tanınıyor. 2000 yılında iftira ve hakaret davalarından hapse mahkûm olmasıyla halkın gözünde kahraman ilan edildi. Paşinyan, bir süre saklandıktan sonra Ermeni polisi tarafından aranmaya başlandı. Haziran 2009 da yakalanan Paşinyan, Mayıs 2011’de hapis cezasına çarptırıldı. Daha sonra aftan yararlanarak serbest bırakıldı. 6 Mayıs 2012’de Ermenistan Ulusal Meclisi’ne seçildi. Protesto gösterileri için Erivan’da yaptığı konuşmada “Ülkede barışçıl kadife devrim başladı” diyen Paşinyan, “Tüm devlet sistemini felç etmeliyiz, iktidar halka geçmeli. Serj Sarkisyan, yöneteceği bir Ermenistan ve halkı olmadığını görmeli” sözleri dikkat çekmişti.(5)
Asıl üzerinde durulması gereken; sokak gösterileri devam ederken 4 Aralık 1992’de kurulan Ermenistan Ulusal Güvenlik Servisi/SNB ne yaptı? Muhalefet lideri Paşinyan’ın ağzını doldura doldura bu bir kadife devrim (Sorıos projesi) demesine neden tepki vermedi? Ermenistan SNB başkanı Sarkisyan’ın adamı değil miydi? 12 Şubat 2016’da Serj Sarkisyan, servis başkanı Gorik Hakobyan’ görevden almış yerine 1981 Erivan doğumlu Georgy Kutoyan’ı atamamış mıydı? Rostov Devlet Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun Kutoyan, Ermenistan Cumhuriyeti Ulusal Bilimler Akademisi Felsefe ve Hukuk Enstitüsünde, ” Ermenistan ulusal hukuk sisteminde İnsan Hakları ve Temel Özgürlükler Sözleşmesi” konulu teziyle yüksek lisansını tamamlamış, ABD Tufts Üniversitesi bünyesindeki Fletcher Hukuk ve Diplomasi Okulu’ndan (Fletcher School of Law and Diplomacy-Tufts University) mezun oluktan sonra Ermeni-Rus (Slavonic) Üniversitesi, Ermenistan Devlet Yönetimi Akademisi ve Ermenistan Ulusal Bilimler Akademisi’nde ders vermişti. 2002-2010 yıllarında Ermenistan-Rus (Slavic) Üniversitesinde, RA State Governance Academy’de ve RA National Academy of Sciences’da öğretmenlik yapıyordu.2005-2006 arası Ermenistan Cumhuriyeti Cumhuriyet Başsavcılığı’nda, bilim ve eğitim merkezinde araştırmacı ve Hukuk ve Yapısal Reformlar Bölümü’nde öğretim görevlisi olarak çalıştı.
2006-2007 yıllarında Ermenistan Ombudsman Ofisi’nde Ombudsman Kıdemli Danışmanı, 2008-2010 yılları arasında Ombudsman Personeli Kıdemli Hukuk Danışmanıydı. 2008’de avukat ruhsatı aldı, 2010-2011 yılları arasında serbest avukatlık yaptı. 2011-2016’da Ermenistan Cumhurbaşkanı Yardımcısı oldu. 2011-2014 döneminde, Başkanlık Yolsuzlukla Mücadele Konseyi kapsamında Yolsuzlukla Mücadele Strateji İzleme Komisyonu Başkanlığına getirildi. Ermenistan Cumhurbaşkanı’nın 17 Nisan 2013 tarihli kararıyla Mkhitar Gosh Madalyası’na layık görüldü. 1998-2000 yıllarında RF Rostov Devlet Üniversitesi Askeri Eğitim Departmanında yedek subaydı.(6)
Böylesine donanımlı ve bürokrasi deneyimi olan Georgy Kutoyan, neden bir ABD destekli darbeye izin verdi? Ermenistan’ın Londra eski büyükelçisi Armen Sarkisyan, Ermenistan’da neredeyse ittifakla Cumhurbaşkanı seçilmiş olsa da Rus yanlısı Ermeniler için o bir ” the West’s man” yani “Batı’nın adamı”. Nikol Paşinyan’da aynı projenin rollendirilmiş aktörlerinden. ABD Büyükelçisi Richard Mills ile Avrupa Birliği Büyükelçisi Pyotr Svitalski’nin Paşinyan’la görüşmeleri Ermenistan’ın yol haritasını anlama çabasının ötesinde bir girişim olduğu söylenebilir. Nitekim Birleşik Krallık (İngiltere) Amerika ve Avrupa İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Sir Alan Duncan, Ermenistan başbakanı seçilmesi vesilesiyle Nikol Paşinyan’ı kutlamakta gecikmemesi de aynı şekilde ele alınabilir. Ermenistan’ın batıya açılma stratejisine karşı Azerbaycan’ın Moskova eksenli hamleleri daha görünür olacaktır. Bence İngiltere’ye yakın bir ismin Ermenistan Cumhurbaşkanlığına getirilmesi, ABD’nin İran’a yönelik planlarını ele veriyor gibi. İran dâhilindeki Güney Azerbaycan’ın karışabileceği hesap ediliyor ve Kuzey Azerbaycan’ın güneyle birleşmesinin önüne geçilmek isteniliyor.
Ermenistan’daki gerçekleşen başbakan değişikliği ve ABD Başkanı Trump’ın, İran’ın nükleer silah üretmeye devam ettiğini bahane edip İran’la varılan nükleer anlaşmadan çekildiklerini açıklaması, Türkiye’yi yakından ilgilendiriyor. Bölgeyi kendi çıkarlarına göre dizayn etmek isteyen ABD’nin Türkiye ile ilgili gündemi, Washington’un Türkiye seçim sonuçlarını beklemeden İran’a çullanıp çullanmayacağı, 24 Haziran seçimlerine hazırlanan Türkiye’de merak konusu. Bu kritik süreçte Türkiye’de ikinci gezi dalgasının hazırlıklarına dair söylentiler var. Hollanda menşeli Unilever firmasının, 24 Haziran seçimlerinden bir gün önce sokakları istila etkinliği düzenleyeceği sosyal medyada yer aldı. Ancak Unilever firması söz konusu afişin 2011 yılına ait olduğunu 23 Haziran 2018’de böyle bir etkinliklerinin bulunmadığını açıkladı. Bu provakatif haberin kimin işine yarayacağı ortada.
Bakınız:
1- https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-43875871
2- http://kafkassam.com/ermenistanda-the-wests-man-batinin-adami-neden-cumhurbaskani-secildi.html
3- https://news.am/tur/news/450116.htm
4- https://www.rbc.ru/interview/politics/26/04/2018/5ae111589a79476531250292
5- https://www.thmhaber.com/nikol-pashinyan-kimdir-haber-146407 -http://ipahaber.com/2018/05/08/hapishane-kogusundan-kadife-devrime-yuruyen-bir-muhalif-nikol-pasinyan/
6- https://www.civilnet.am/news/2016/02/12/sns-new-head-georgi-kutoyan/286790 – http://www.mediamax.am/en/news/politics/16933/ -https://armenpress.am/eng/news/835623/georgi-kutoyan-appointed-as-director-of-national-security-service-of-armenia.html
Ömür Çelikdönmez
Twitter: @oc32oc39
