Ermeni-Türk sınırının ekonomik önemi konulu panel tartışması
“Ermeni-Türk Sınırının Ekonomik Önemi” başlıklı panel tartışması, Yerevan’daki Armenia Marriott Oteli’nin “Ashot Yerkat” salonunda gerçekleştirildi. Ekonomi alanında uzman isimler ve devlet kurumlarından yetkililer panelde konuşmacı olarak yer aldı.
Tartışma, Ermeni-Türk ilişkileri üzerine uzmanlaşmış Ermenihaber.am tarafından düzenlendi. Panelin amacı, Ermenistan vatandaşlarını Ermeni-Türk sınırının ekonomik önemi konusunda bilgilendirmekti.
Tartışma iki bölüm halinde yürütüldü:
Birinci bölümde, kapalı sınırın ekonomik sonuçları değerlendirildi.
İkinci bölümde, sınırın olası açılma ihtimali ve bunun getirebileceği ekonomik fırsatlar ele alındı.
Panelin açılış konuşmasını yapan ermenihaber.am genel yayın yönetmeni Mkhitar Nazaryan, kapalı sınırın mevcut durumuna dair kısa bir sunum gerçekleştirdi. Ardından, ekonomik çıkarlar, riskler ve beklentilerle ilgili soruları tartışmaya açtı.
Ermenistan Cumhuriyeti’nin eski Sanayi ve Ticaret Bakan Yardımcısı ve “Greenland Investment” şirketinin CEO’su Movses Dzavaryan, sınırın açılması durumunda Türkiye’nin Ermenistan için öncelikle bir transit bölge olarak önemli bir rol oynayacağını belirtti.
“Bana göre sınırın açılması, insani açıdan daha büyük bir önem taşıyor; böylece komşu halklar birbirleriyle etkileşim kurma fırsatına sahip olacaklar.” diye ekledi.
“Sosyal ve Ekonomik Kalkınma Merkezi” başkanı Gagik Makaryan, sınırın açılmasını desteklediğini ifade ederken, bunun Ermenistan’ın tüm mekanizmalarıyla tam anlamıyla hazırlanmasının ardından gerçekleşmesi gerektiğini vurguladı.
“Şu anda birçok ürünü Türkiye’den dolaylı yollarla, Gürcistan üzerinden ithal ediyor veya Türkiye’ye ihracatımızı aynı şekilde gerçekleştiriyoruz. Sınırın açılması durumunda taşıma maliyetleri ve aracı ücretleri önemli ölçüde azalacaktır. Ekonomi Bakanlığımızın bu konuda detaylı bir hesaplama yapması faydalı olacaktır.” dedi.
Ermenistan Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı Ekonomik Araştırmalar Departmanı Başkanı Albert Hayrapetyan, uluslararası ekonomide aksiomatik bir gerçeğe dikkat çekti: Serbest ticaret, kaynakların daha verimli bir şekilde dağıtılmasına katkı sağlar.
“Sınır açılır açılmaz, Avrupa Birliği’nin gümrük birliği üyesi olarak kabul edilen bir ülkeyle serbest ticaret yapma imkanına sahip olacağız.”
Hayrapetyan, Asya Kalkınma Bankası’nın tahminlerine göre, sınır açılması durumunda Ermenistan’ın GSYİH büyümesinin %30 olacağını ve dış ticaret açığının %30-50 oranında azalacağını belirtti.
“Ayrıca, Dünya Bankası tahminlerine göre, ihracat artışı Ermenistan’ın GSYİH’sinde %38’e kadar bir büyümeye yol açabilir.”
“Ermeni Çalışmaları Enstitüsü” başkanı Hrant Mikayelyan, Türkiye ile ticaret potansiyelinin mevcut olduğunu ancak bunun abartılmaması gerektiğini ifade etti.
Konuşmacının gözlemine göre, Ermeni-Türk sınırının açılması durumunda Ermenistan’ın Türkiye’ye ihracat hacmi ve Türkiye’den yapılan ithalat önemli ölçüde artabilir.
Ancak Mikayelyan, Türkiye’ye yapılacak ihracatın Ermenistan’ın toplam ihracat hacminin %6’sını oluşturabileceğine dair öngörülere katılmadığını belirtti:
“Böyle bir beklentim yok. Açık konuşmak gerekirse, sınırın açılması durumunda büyük bir yatırım akışı olmasını da beklemiyorum, çünkü Ermenistan’ın coğrafi konumu hiçbir şekilde değişmeyecek. Ermenistan’a bir konteyner taşımadaki sorun sadece Azerbaycan veya Türkiye ile sınırın kapalı olmasıyla ilgili değil, aynı zamanda ülkenin coğrafi konumunun getirdiği karmaşıklıklardan da kaynaklanıyor.”
Ermenistan Cumhuriyeti Devlet Gelirler Komitesi Dış Ekonomik Faaliyet Gümrük Hizmeti ve Kontrol Dairesi Başkan Yardımcısı Mher Martirosyan, Ermenistan’ın gümrük altyapısının sınır açılması durumunda beklenen ticaret akışlarını yönetmeye hazır olup olmadığı sorusunu yanıtladı.
“Evet, hazır olduğumuzu söyleyebilirim. Hem ülke içinde hem de sınırda gümrük altyapımız mevcut. Ayrıca, Yerevan banliyö bölgesinde büyük bir dış ekonomik faaliyet hizmet merkezi kurmayı planlıyoruz.”
Yetkili, Türkiye ile sınırda Margara bölgesinde altyapının oluşturulduğunu ve ticaret akışlarını yönetebilecek kapasitede olduklarını belirtti. Ancak Akhurik bölgesinde demiryolu ile ilgili çalışmaların henüz tamamlanmadığını ekledi.
