ABD, Ukrayna’nın doğal kaynaklarını ele geçirmek gibi temel hedefine ulaşmaya çok yakın, dolayısıyla Kremlin’in mevcut “kaprisleri” Beyaz Saray’ı Rusya’ya karşı savaşta resmi Kiev’i daha da yoğun bir şekilde desteklemeye devam etmeye yönlendirebilir… Trump-Putin anlaşması çökerse, son zamanlarda özgüveni artan Rusya’nın geleceği büyük bir riske girecek ve bu bağlamda Kremlin, ABD çıkarlarına karşı hassas davranmak zorunda kalacak…
ABD, Ukrayna’daki savaşı sona erdirme sürecinde hedefine ulaşmaya oldukça yakın görünüyor. Dolayısıyla Trump yönetimi açısından bu süreç daha çok yüksek kârlılığa sahip bir “askeri iş planı” olarak değerlendirilebilir. Çünkü Beyaz Saray, Ukrayna savaşını çevreleyen karmaşık durumdan büyük kazançlarla çıkmak istiyor. Beyaz Saray’da hiç kimse Ukrayna’nın mı yoksa Rusya’nın mı daha çok kazanıp kaybedeceğiyle ilgilenmiyor. Ve bu açıdan bakıldığında başlatılan sürecin gelişim yönleri de oldukça gizemlidir.
Ukrayna savaşını sona erdiren barış anlaşmasının şartlarının şu ana kadar sadece Rus tarafıyla görüşüldüğünü de belirtmek gerekir. Beyaz Saray, savaşın diğer tarafı olan Ukrayna ve Rusya’ya yaptırım uygulayan Avrupa Birliği’nin bu görüşmelere katılmasına izin vermedi. Avrupa Birliği’nin barış sürecinin dışında tutulmaya devam etmesi elbette ihtimal dışı değil. Ukrayna’ya gelince, resmi Kiev’e bambaşka nitelikte tartışmalar sunuluyor.
Mesele şu ki Trump yönetimi şu anda resmi Kiev’le sadece Ukrayna’nın doğal kaynaklarının işletilmesinin ABD’ye devredilmesini görüşmekle yetinmeyi amaçlıyor. Rusya ile yürütülen savaş bu konuda Ukrayna’ya karşı baskı ve şantaj unsuru olarak kullanılıyor. Başka bir deyişle, Beyaz Saray, Ukrayna’nın doğal kaynaklarının sömürülmesine ilişkin belge imzalanmazsa resmi Kiev’e verilen tüm desteği keserek Zelenskiy hükümetine ağır baskı uyguluyor. Ve resmi Kiev, ABD desteği olmadan Rusya’ya karşı uzun süre direnmenin gerçekçi olmadığını anlayınca, Beyaz Saray’ın isteklerini zorlamayla kabul etmek üzere.
İlginçtir ki, “Oval Kabine Skandalı”ndan sonra ABD-Ukrayna ilişkileri kopma noktasına kadar kötüleşti. Ancak o tarihten bu yana geçen sürede, Beyaz Saray’ın yoğun baskısı altında zor durumda kalan resmi Kiev, nihayet Ukrayna’nın doğal kaynaklarının işletilmesini ABD’ye devretme noktasına geldi. Beyaz Saray yetkilileri, Suudi Arabistan’da sekiz saat süren son ABD-Ukrayna görüşmesinden oldukça memnun ayrıldılar. Nitekim o görüşmenin hemen ardından ABD’nin Ukrayna’ya her alanda desteği yeniden sağlandı. ABD Başkanı Donald Trump da yakın gelecekte Ukrayna lideri Volodimir Zelenski’yi yeniden Beyaz Saray’a davet etmeyi planlıyor.
Bazı haberlere göre, resmi Kiev yönetimi, Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin ABD’ye yapacağı bir sonraki ziyaretten önce bazı şartların kabul edilmesi konusunda ısrar ediyor. Böylece Zelenskiy hükümeti, Ukrayna’nın doğal kaynaklarının işletilmesini ABD’ye devretmeyi neredeyse kabul etmiş oldu. Ancak resmi Kiev, ABD’nin karşılığında Ukrayna’ya güvenlik garantisi vermesini de talep ediyor. Bu da çok ciddi bir “siyasi pazarlık”ın varlığına işaret ediyor.
Doğal olarak bu gelişme Kremlin’de bazı endişelere yol açmaya başladı. ABD’nin Ukrayna’ya güvenlik garantisi vermesine ilişkin tartışmaların gündeme gelmesi Trump-Putin anlaşmasıyla çelişme olasılığı taşıyor. Bu nedenle Rus siyasi çevreleri bunu kabul edilemez olarak değerlendiriyor. Ve dolaylı olarak Beyaz Saray’a Ukrayna konusunda bu tür taahhütlerden kaçınılmasının önemine dair mesajlar gönderiliyor.
Öte yandan Kremlin, ABD-Ukrayna görüşmelerinde mutabık kalınan 30 günlük ateşkes önerisine yönelik ihtiyatlı yaklaşımını gizlemiyor. Rusya, başlangıçta ateşkesin şartlarını ayrı ayrı müzakere ederek bazı garantiler elde etme niyetini vurguluyor. Bazı iddialara göre, barış anlaşması imzalanmadan Devlet Başkanı Vladimir Putin’i geçici ateşkesi kabul etmeye ikna etmek kolay olmayacak. Zira Kremlin lideri şu anda Rusya’nın güçlü konumuyla askeri-siyasi inisiyatifi ele geçirdiğine inanıyor.
Kremlin’e yakın bazı siyasi çevreler bile 30 günlük ateşkes önerisini Rusya’ya karşı bir “tuzak kurma” girişimi olarak algılıyor. Dolayısıyla Devlet Başkanı Vladimir Putin’e, somut garantiler alınmadan savaşı durdurmanın kabul edilemez olduğu mesajını veriyorlar. Öte yandan Kremlin, ABD’nin Ukrayna’ya askeri yardım ve istihbarat paylaşımını yeniden başlatması göz önüne alındığında, ateşkesin Rusya için riskli bir adım olabileceğine giderek daha fazla inanıyor. Rusya Dışişleri Bakanlığı ise Suudi Arabistan’da Ukrayna ile ABD arasında yürütülen müzakerelerin değil, Kremlin’in aldığı askeri-siyasi kararların daha belirleyici öneme sahip olduğunu vurguladı.
Kremlin’in, ABD ile Ukrayna arasındaki müzakerelerin sonuçlarının yakın gelecekte barış sürecini etkilemesine izin verme niyetinde olmadığı anlaşılıyor. Bir başka deyişle Kremlin, Trump-Putin anlaşmasının dışında hiçbir anlaşmayı tanımayacağını vurgulamaya çalışıyor. Eğer Kremlin bu tutumunda ısrarcı olur ve Beyaz Saray da Ukrayna’nın doğal kaynaklarını kullanma hakkı karşılığında resmi Kiev’e güvenlik garantileri verirse, genel olarak Trump-Putin anlaşması ciddi şekilde riske girebilir. Ve hatta tamamen yok olma ihtimali bile söz konusu değil.
Görünen o ki, Ukrayna’daki savaşı sona erdirmek için yürütülen barış görüşmeleri çıkmaza girmeye çok yakın. ABD istediğini elde etmek üzere: Ukrayna’nın doğal kaynaklarının kontrolü. Dolayısıyla Kremlin’in “kaprisleri” Beyaz Saray’ın Ukrayna’ya Rusya’ya karşı savaşta daha da yoğun bir şekilde destek vermeye devam etmesine yol açabilir. Her halükarda Trump-Putin anlaşmasının bozulması, son dönemde güveni artan Rusya’nın geleceğini büyük riske atabilir. Ve bu bağlamda, Rusya’nın “kaprisli” davranmak yerine ABD çıkarlarına karşı duyarlı olmaya zorlanması olasılığı artık daha olası görünüyor.
Elchin XALIDBEYLI
