HAMENEİ, DEVRİM MUHAFIZLARI VE UZMANLAR MECLİSİ ÜÇGENİ
(CUMHURBAŞKANLIK SEÇİMLERİ)
HEMENEİ SONRASINA ŞİMDİDEN PLAN

İran tarihiyle 1400 seçimleri olarak meşhur olan önümüzdeki cumhurbaşkanlığı seçimleri birçok açıdan İran İslam yönetimi için önem arz ediyor. Fakat bu seçim geçmiş başka seçimlerden farklı olarak ülkenin siyasi, dini ve askeri-güvenlik iplerini tamamen elinde tutan Ali Hemenei için yönetimin kendi belirlediği yol haritasına göre ilerlemesi açısından çok daha önemli ve hayatidir, bir bakıma ölüm kalım meselesidir. 82 yaşında olan Hamenei’nin ilerleyen yaşı bir yana dönem-dönem rahatsızlanıp doktorların gözetimi altında tutulduğu haberleri detaylı olmasa bile yayınlanıyor. Resmi kaynaklardan teyit edilmemekle birlikte Hamenei’nin ileri derecede prostat kanseri olma ihtimali yüksek. Hal böyleyken küçük bir hesap yaptığımızda bile önümüzdeki iki dönem cumhurbaşkanlığı toplam sekiz yıllık dönemde ölüm olasılığı çok yüksektir. Peki, Hamenei başta olmak üzere yönetimin esas kadroları bu konunun farkında değiller mi acaba? Diye sormadan edemiyoruz. Bence tam farkındalar ve hatta bu konu üzerinde planlı şekilde hareket ediyorlar. Birkaç ay seçime kala politik akımlar ve aktörler arasında hareketlenme başladığında çeşitli siyasi akımların içinden seçimde öne sürülebilecek isimler dillendiriliyor ve nabızlar yoklanıyordu. Yanlış anlaşılmasın sakın, nabız yoklama dediğimizde halk ve seçmen nabzı değil Hamenei ve Uzmanlar Meclisini kastediyoruz. Uzmanlar Meclisi konusunda bir sonraki yazımızda bilgi vereceğiz, fakat kısaca şunu ifade etmek gerekir, İran yönetim sisteminde İç İşleri bakanlığı seçim kurulu tüm seçimlerin yapılması konusunda tek merci görünse bile seçimlere katılan tüm adaylar önemli bir filtreden ve ya daha doğrusu bir engelden geçmeleri gerekiyor. Bu engel Uzmanlar Meclisidir. Tamamen Uzmanlar Meclisinin İnsiyatifine bağlı olan seçim sistemi, oldukça keyfi ve daha doğrusu liderin siyasi mülahazalarını gerçekleştirmek için dizay edilmiştir
Birkaç gün içinde 592 kişi cumhurbaşkanlık seçimlerinde yarışmak için başvurmuş ve 29 aday adayı öne çıkmıştı. Seçim kurulu, Uzmanlar meclisinin değerlendirmesini beklerken, sadece bir gün resmi açıklamadan önce yani 24 Mayıs akşamı, Devrim Muhafızları Ordusuna Bağlı Fars haber ajansı gayrı resmi olarak 7 aday adayının teyit olduğundan ve Ahmedi Nejad ve Larijani gibi figürlerin teyit edilmemesi ve seçime katılamayacaklarının haberini yazdı. Artık o akşam neredeyse kesin gözüyle bakılan bu 7 kişilik liste zaten her şeyi anlatıyordu. Hamenei başta olmak üzere, Devrim Muhafızları ve Uzmanlar Meclisi üçgeni özellikle bu seçimin kaderini zaten daha önceden çizmiş oldukları ve istedikleri adayı sandıktan çıkarmak için ufak bir riski bile göze alamadıkları aşikardı.
Peki, neden Hamenei İ.İ. Cumhuriyetinin özellikle son 20 yılında olduğu gibi göstermelik olsa bile istediği ve arzu ettiği adayın karşısına hiçbir şekilde karşı cepheden bir rakibin çıkmasına izin vermeyerek göstermelik bir heyecanın ve rekabetin oluşmasını bile riskli gördü. Sonuç olarak geçen yazımızda da yazdığımız gibi malum liste ortaya çıkmış oldu?
Üst satırlarda söylediğimiz gibi Hamenei oldukça ileri yaşta ve üstelik ciddi hastalıkla boğuşmaktadır. Bu nedenden dolayı neredeyse ülkenin tüm önemli ve hayati konularını tekeline geçiren Devrim Muhafızları Ordusu son yıllarda olduğu gibi Hamenei’den sonraki döneme tam hazırlıklı olmayı ve bu doğrultuda önlem almak ve olası pürüzleri de ortadan kaldırmak için elinden geleni yapmaktadır. 82 yaşında olan Hamenei’nin kendisi ve çevresi de gelecek Cumhurbaşkanlığı ilk veya ikinci döneminde ölüm olasılığının güçlü olduğunun farkındalar. Tamda bu nedenden dolayı Hamenei’nin liderlik döneminde tek güvendiği kurum olan Devrim Muhafızları ve sonralar kendisinin dizayn ettiği ve üyelerini atadığı Uzmanlar Meclisi, birlikte titiz ve oldukça kurnaz bir plan çerçevesinde aylar öncesinden olası muhalif ve halkın güvenini kazanabilecek rakipleri seçimden uzaklaştırarak istedikleri aday olan Ebrahim RAİSİ için yolu açmış ve böylelikle hükümeti de kendi cenah ve cephelerine çekmek için hareket etmişler.
Son birkaç yıldır Hamenei’den sonra Raisi’nin ismi olası lider olarak Hamenei’nin oğlu Mojtaba Hamenei ile birlikte dillendiriliyor. Geçen Cumhurbaşkanlık seçimlerinde rakibi olan Rohani’ye yenilen Raisi için bu yenilgi oldukça ağırdı. Ebrahim RAİSİ halk nezdinde oldukça kötü bir üne sahip ve bu yüzden de her halükarda olası bir liderlik meselesinde meşru seçim gözükmesi için sözde halkın oyuna tabi tutulması ve mutlak oyla kazanması lazım ki meşruiyet boşluğu ortadan kalksın. İşte bu yüzden bu seçimlerde yüksek oranda açık ara en üst oyla kazanması gerekir ki sonraki dönemde Hamenei’den sonra daha kabullenebilir bir figür olarak lider koltuğunda oturtula bilsin.
Celal RUŞEN
KAFKASSAM- Kafkasya Stratejik Araştırmaları Merkezi
İran Masası Uzmanı
Celal-rushen.a@gmail.com