2004 yılında Kafkasya’da bir dizi terör saldırısı gerçekleşti. Ahmet Kadirov, 9 Mayıs 2004 tarihinde Grozni’de düzenlenen Zafer Bayramı kutlamalarında düzenlenen suikast sonucu hayatını kaybetti. 21-22 Haziran 2004’te Nazran’da düzenlenen saldırıda da 95 kişi hayatını kaybetti. Her iki olayı ise Şamil Basayev üstlendi. 1 Eylül 2004’te Dünya Barış Gününde gerçekleşen terör saldırısında çoğunluğu Kafkasyalı farklı etnik gruplara mensup teröristlerce 3 gün boyunca 1127 öğretmen ve çocuk rehin alındı. Rehinelerin büyük çoğunluğu spor salonunda tutuldu. Rehinelerin temel ihtiyaçlarını görmelerine dahi müsade edilmediği olaylar sonucunda 186 çocuk 334 öğretmenler ve Rus güvenlik görevlisi hayatını kaybetti. Olayı Şamil Basayev üstlenirken Rusya bu olaylar esnasında teröristlerle hiç bir pazarlığa girmedi.
12.06.2019 tarihinde Beslan’ı ziyaret ettik. Okul kapalı ve girişi yasaktı. Spor salonunda rehinelerin su dahi içmesine izin verilmediğinden kendi idrarını içen çocukların ruhları için kapağı kapatılmamış pek çok su şişesi vardı. Spor salonu pek çok farklı millet tarafından ziyaret edilmiş, ziyaretçi defterine kişiler duygu ve düşüncelerini yazmışlar. Salonun duvarlarında kurşun izleriyse hala duruyordu. Spor salonunun bahçesinde vefat eden rehinelerin isimleri yazılıydı.
Terör saldırısı esnasında vefat eden hem Müslümanlar hem de Hristiyanlar Beslan’da Şehrin Melekleri (город ангелов) adı verilen mezarlığa defnedilmiş. Mezarlık ziyaretimiz esnasında karşımıza çıkan durumsa bazen 6 bazen 3 mezarın aynı platform üzerinde olmasıydı. Bunun anlamı bu kişilerin aynı aileye mensup olmalarıdır. Ancak herkes bir mezarlığa sahip olamadı. Vücut bütünlüğü olmayanlarsa söz konusu mezarlıktaki anıtın altına defnedildi. Bu nedenle bugün anıtın etrafına bırakılmış pek çok oyuncak görebilirsiniz. Yine mezarlıkta susuz kalan çocuklar için Ermeni çocuklar tarafından yaptırılan bir çeşme ve vefat edenlerin isimlerinin yazılı olduğu bir bölüm var.
Her yıl 1 Eylül’de hem Oset STK’lar hem de diğer Kafkasyalı etnik gruplara ev sahipliği yapan STK’lar sosyal medya üzerinden Beslan katliamı hakkında paylaşımlar yapıyorlar. Ayrıca 2017 yılında Yozgat’ın Boğazlıyan ilçesine bağlı bir Oset köyü olan Poyrazlı’da Alan Kültür ve Yardım Vakfı ve köy muhtarlığının çabalarıyla Beslan Melekleri Koruluğu ve Osetya’dan bisikletle Poyrazlı köyüne gelen Portal grubu tarafından bir anıt çeşme yapıldı. Beslan Çocukları adlı belgeselse mutlaka izlenmeli. (https://www.youtube.com/watch?v=a3meaPcYxrg&feature=youtu.be).
Beslan’da 3 gün boyunca neler yaşandı? Sorumlular kimlerdi? Bunların hepsi ayrı bir araştırma konusu. Ancak şurası herkesçe malumdur ki bugün 01.09.2004 tarihi hem Güney Osetya ve Kuzey Osetya’da yaşayan Osetlerin hem de Türkiye, ABD, Kanada, Fransa ve Almanya gibi farklı ülkelerde yaşayan Osetlerin travmatik hafızasında geniş yer tutmaktadır.
Dr. Didem Çatalkılıç
