Başbakan Binali Yıldırım’ın İngiltere programında dikkatlerden kaçan ve üzerinde durulmayan Uluslararası Denizcilik Örgütü’nde ki temasları. Bu temasın önemi; Türkiye’nin her geçen yıl büyüyen deniz ticaret filosuna sahip olmasından kaynaklanıyor. Uluslararası Denizcilik Örgütü (International Maritime Organization /IMO); 1948’de Birleşmiş Milletler denizcilik konferansında kurulması öngörülen ve on yıl sonra Hükümetler Arası Deniz Danışma Örgütü ( Inter-Governmental Maritime Consultative Organization /IMCO) adıyla kurulan ve 1982 yılına kadar bu isimle, Birleşmiş Milletler bünyesinde bir “danışmanlık” birimi olarak faaliyet gösteren ajanstır. Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün faaliyet alanları; uluslararası denizlerde seyir güvenliği yönünden gerekli teknik önlemleri almak ve buna ilişkin uluslararası normların düzenlenmesini teşvik etmek; deniz işletmeciliğinin verimli olmasını sağlamak üzere, en etkili kuralların kabulünü teşvik etmek; denizlerin gemiler tarafından kirletilmesinin önlenmesi ve ülkeler arasında iş birliğini sağlamaya yöneliktir.Birleşmiş Milletler’in İngiltere’de bulunan tek kuruluşu IMO’nun merkezi Londra’da bulunuyor.(1)

11.05.2017’de Başbakan Binali Yıldırım, Londra’da Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) Genel Sekreteri Ki Tack Lim ile bir araya gelmişti. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Uluslararası Denizcilik Örgütü’nde (IMO) Londra Büyükeçiliği’nden bağımsız olacak Büyükelçi statüsünde Daimi Temsilcilik için uğraşıyor. Türkiye halen Uluslararası Denizcilik Örgütü’nde (IMO) Birleşik Krallık nezdinde Londra Büyükelçisi kanalıyla temsil edilmekte. Diğer taraftan, IMO’da güncel gelişmeleri takip etmek amacıyla, IMO Genel Kurulu’nun Türkiye Masasında görev yapan Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın belirlediği bir uzman temsilci, Dışişleri Bakanlığı kadrosunda, Londra Büyükelçiliği’nin emrinde IMO Uzman Temsilci Müşaviri olarak görev yapıyor.(2) Başbakan Binali Yıldırım, Uluslararası Somali Konferansı’na katılmak üzere geldiği Londra’da Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) Genel Sekreteri Ki Tack Lim ile bir görüşme gerçekleştirdi. Başbakan Binali Yıldırım, Türkiye’nin Uluslararası Denizcilik Örgütü (İMO) Konseyi 2018-2019 dönemi C kategorisi adaylığı için verilen resepsiyona katıldı.

Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusu’na, Süveyş Kanalı ile Arap Yarımadası ve Hint Okyanusu’na, Türk Boğazlarının Karadeniz-Akdeniz bağlantılarıyla Avrasya ve Uzakdoğu’ya uzanan bir ulaşım ağının odak noktasındaki Türkiye, 8.333 km’yi bulan sahil şeridi Asya ve Avrupa’yı bağlaması, enerji üreten ülkelere yakınlığı, uluslararası ulaşım yolları üzerinde bulunduğundan, yeterli oranda kara ve demiryolu bağlantısı sebebiyle de denizyolu taşımacılığında önemli bir potansiyele sahip. Bütün dünyada olduğu gibi Türkiye’de de uluslararası ticaretin çok büyük bir bölümü ton-km maliyeti en ucuz taşıma türü olan denizyolu ile gerçekleştiriliyor. Türkiye’nin denizyolu dış ticaret taşımaları son 10 yılda 4 artışla 2012’de 283 milyon tona yükseldi. Son on yıllık dönemde dış taşımalarının ortalama %88’i denizyoluyla gerçekleştirildi. Üç tarafı denizlerle kaplı olan Türkiye’nin coğrafi olarak stratejik konumu, deniz ticareti ve taşımacılığına oldukça müsait. Çünkü transit taşıma olanaklarına sahip. Batı-doğu ve kuzey-güney ulaştırma hatlarının ortasında yer alıyor. Rusya ve Karadeniz ülkelerine yakın bir coğrafyada bulunuyor.

Uzakdoğu, AB, Karadeniz ve Amerika kıtaları arasında büyüyen yük hareketinin önemli bir geçiş kavşağında yer alıyor. Doğal limanları mevcut. Enerji ve ulaştırma koridorları üzerinde. Karadeniz ve Akdeniz’de en uzun kıyı şeridine sahip ülke. Liman hizmetleri tarifesi düşük. Fiyatlarda rekabetçi bir yapıya sahip. Avrupa’ya kıyasla denizcilik sektöründe ucuz işgücü bulmak mümkün. Limanlara yakın yerlerde serbest bölgeler var. Denizcilik konusunda donanımlı üniversiteler hizmet veriyor. Kıyı yapıları yatırımcıları aktif. Römorkör, kimyasal tanker, ahşap tekne, butik gemi yapımı, askeri gemi yapımı, koster yapımında ihtisaslaşma yüksek. Müşteri isteklerine karşı esneklik ve aynı anda yeni inşa ve bakım onarım yapan tersanelerin ürün yelpazesindeki çeşitlilik söz konusu. Birçok ülkeye yakın konumda ve bölgenin güçlü gemi inşa sanayisi faal. İşletmeler profesyonelleştiği gibi yeni Ro-Ro hatları oluşmuş durumda. Eskiye dayalı gemi acenteleri ve brokerleri geleneği devam ediyor. Acentelerin elektronik ortamda verdikleri bilgilerin İdarece kabul ediliyor. Gemi yakıt kalitesinin yukarıya çekilebiliyor. (%90 oranında ISO 2010 ve oranında ISO 2005 kalitesinde yakıt ikmali yapılmakta).(3)

Dünya taşımacılığının 2008-2017 yıllarındaki yüzdelik dağılımında denizyolunun payı2016 yılında % 84 olarak gerçekleşti. 2017 yılı için de öngörülen değer % 84. 2016’da dünya deniz ticaretinin % 84’ü, Türkiye’nin dış ticaretinin ise yaklaşık % 87’si denizyoluyla taşındı. 1980 yılında denizyolu ile taşınan 22,9 milyon ton olan dış ticaret yüklerimiz 2016 yılında 311,6 milyon tona yükseldi. Global ekonomik kriz dönemlerinde; ithalat ve ihracatta meydana gelen daralmaların denizyolu taşımacılığına olumsuz etkilerine rağmen Türk armatörleri bu alanda başarılı. Türk armatörlerin kontrolündeki deniz ticaret filosu, 2012 yılında yüzde 34 büyüyerek 30 milyon deadweight (dwt) tonu aştı. Toplam filoda yabancı bayrakta çalışan filo payı ise yüzde 68.7’ye yükseldi.

Milli bayrak ve kolay bayraklı gemilerden oluşan Türk deniz ticaret filosunun 1000 grt ve üzerindeki 15 yıllık gelişimi incelendiğinde, deniz ticaret filosunun yaklaşık dört kat büyüdüğü anlaşılıyor. 1998’de yabancı bayrakta çalışan Türk armatörüne ait tonaj kapasitesi yarım milyon ton bile yokken 2013 itibariyle filo kapasitesi 21 milyon dwt’ye ulaştı.(4) Arnavutluk, Azerbaycan ve Irak’ta askeri eğitim veren Türkiye, son olarak Somali’de eğitim; Katar’da ise Ortadoğu’daki çok amaçlı ilk askeri üssünüğ kurdu. Türkiye’nin yurt dışındaki en büyük askeri yerleşkesi olan Somali’deki askeri eğitim üssünde Somali Ulusal Ordusu’na mensup askerlerle Afrika’nın birçok ülkesinden gelecek askerler Türk Ordusu tarafından eğitiliyor. Türkiye’nin kıtalararası çıkarlarının güvenliği Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na emanet. Uluslararası sularda Türk armatörlerin ve Türk bandıralı gemilerin deniz haydutluğuna karşı korunması için Deniz Kuvvetleri Komutanlığı iş başında.

TBMM’nin 10 Şubat 2009 tarihli ve 934 sayılı tezkeresi ile Türk Deniz Kuvvetleri unsurları; 25 Şubat 2009 tarihinden itibaren Aden Körfezi, Somali karasuları ve açıkları, Arap Denizi ve mücavir bölgelerde, görev yapmaya başladı. 2009 yılından itibaren Deniz Haydutluğu ile Mücadele harekâtına destek, yardım gemilerine koruma/refakat ve 2010 yılından itibaren aktive edilen Türk Deniz Görev Gruplarının (TDGG) bölgedeki faaliyetleri, tatbikat/eğitimlere iştirak vb. faaliyetler şeklinde Kızıldeniz, Arap Denizi ve Hint Okyanusu’nda sürekli varlık gösteriyor. Türk Deniz Görev Grubu, 2011 yılı aktivasyonu kapsamında, Aden Körfezi, Somali açıkları ve mücavir bölgelerde sürdürülen Deniz Haydutluğu ile Mücadele Harekâtı ile bölgede icra edilen NATO ve çokuluslu harekâtları destekledi. Bu kapsamda; “Konvoy Harekâtı” ile Türk/Yabancı bayraklı ticari gemilere, Aden Körfezi’nden geçişleri esnasında, deniz haydutluğuna karşı koruma ve seyir emniyeti konusunda destek sağlamış, uluslararası güvenlik koridorunda ve tahsis edilecek karakol sahalarında “Saha Harekâtı” icra edildi. Umman, BAE, Katar, Pakistan, Hindistan, Yemen, Suudi Arabistan ve Ürdün’e liman ziyaretleri gerçekleştirildi.(5)

Başbakan Binali Yıldırım denizci kökenli. Hem de mektepli denizci hem de denizcilik sektörünün duayenlerinden. Sektörün sorunlarını, açmazlarını ve Türkiye için önemini çok iyi biliyor. İstanbul Teknik Üniversitesi Gemi İnşa ve Deniz Bilimleri Fakültesi’nden mezun. Aynı bölümde yüksek lisans yaptı. İstanbul Teknik Üniversitesi Gemi İnşa ve Deniz Bilimleri Fakültesi’nde asistan ve araştırma görevlisiydi. 1978-1993 arasında Türkiye Gemi Sanayi Genel Müdürlüğü ve Camialtı Tersanesi’nde çeşitli kademelerde yöneticilikte bulundu. 1990-1991 yılları arasında İsveç’te bulunan Uluslararası Denizcilik Örgütü’ne (IMO) ait Dünya Denizcilik Üniversitesinde (WMU) ‘Denizde Can ve Mal Güvenliği Yönetimi’ konusunda ihtisas eğitimi gördü. Bu eğitim sırasında toplam 6 ay İskandinavya ülkeleri ve Avrupa’da çeşitli ülke limanlarında ‘Denizcilik İdaresi Uzmanları’ ile birlikte kontrollerde bulundu.

1994-2000 arasında İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul Deniz Otobüsleri İşletmeleri’nde (İDO) Genel Müdürlük görevi yaptı. Bu görevi sırasında İstanbul’da toplu taşımacılığın denize kaydırılması yönünde önemli projelere imza attı. Başta İstanbul-Yalova ve Bandırma hatlarının açılarak, Adnan Menderes ve Turgut Özal hızlı feribotlarının sefere konulması olmak üzere İstanbul’a kazandırılan toplam 29 iskele/terminal,22 deniz otobüsü ve 4 feribotla İDO’yu alanında dünyanın en büyük şirketleri arasına soktu. 1999 yılında deniz toplu taşımacılığı ve turizme katkılarından dolayı uluslararası “Skal Kulübü” tarafından verilen kalite ödülüne layık görüldü. Uzun yıllar Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanıydı.(6) Başbakan Binali Yıldırım’ın İngiltere ziyaretinde masaya yatırılan konular, Türkiye’nin yol haritasına dair önemli ipuçları veriyor. Başbakanın Londra seferi İngiltere’nin Avrupa Birliği’nin (AB) Gümrük Birliği’nden tamamen ayrılacağını’ duyurmasına denk geldi. Bu karara en çok bozulan hiç şüphesiz ki İrlandalılar. Çünkü İrlandalı yetkililer; Kuzey İrlanda veya İngiltere’nin Ortak Pazar ya da Gümrük Birliği’nde kalması halinde İrlanda ve İngiltere arasında Brexit müzakerelerinde sorun yaratan sınır konusunun çözüleceğini savunuyordu. Şimdi o şanslarının avuçlarının arasından kayıp gittiğini görmenin hayal kırıklığını yaşıyorlar.(7)

Başbakan Yıldırım ile İngiltere Başbakanı May görüşmesinde, terörle mücadeleden Kıbrıs’a, birçok konuda ikili temas ve iş birliğinin artarak devam etmesinde mutabık kalındı. İngiltere ile Türkiye arasındaki ilişkileri daha da ileriye taşıyacak müzakereler gerçekleştirildi. Brexit sürecinde Türkiye’yle ticari ve ekonomik ilişkiler ve karşılıklı yatırım konuları ele alındı. Türkiye’nin Milli Savaş Uçağı projesiyle ilgili İngiltere’yle bu yılın başında imzalanan 100 milyon Sterlinlik ticari anlaşma çerçevesinde işbirliği imkânları gözden geçirildi.(8) Yıldırım, Türkiye’nin ikinci en büyük ihracat gerçekleştirdiği ülkenin İngiltere olduğunu belirtti. Türkiye ile İngiltere arasındaki finans işbirliğinin ikonu sayılabilecek Londra’daki ilk Türk sermayeli “DOME Group” yatırım bankasının açılışı, Başbakan Binali Yıldırım tarafından gerçekleştirildi.(9) Türkiye sadece kendi ülkesinde değil uluslararası sularda da her geçen gün iddiasını ortaya koyuyor. Kim ne derse desin Barbaros’un torunları kendilerine düşen milli görevi başarıyla sürdürmenin kararlılığında!

Bakınız:
1-http://mevzuatdergisi.com/2010/02a/02.htm
2- http://www.denizhaber.com.tr/turkiye-imoda-yeni-bir-yapilanmaya-gidiyor-haber-66004.htm
3- http://www.lojistikhatti.com/haber/2014/07/denizyolu-ticaretinde-firsatlar-ulkesi-turkiye
4- https://www.dunya.com/sektorler/lojistik/turk-deniz-ticaret-filosu-bir-yilda-34-buyudu-haberi-215955
5-https://www.dzkk.tsk.tr/data/icerik/395/CTF.pdf
6- http://www.aksam.com.tr/yasam/binali-yildirim-kimdir-nereli-kac-yasinda/haber-517128
7- https://tr.sputniknews.com/avrupa/201711271031163393-ingiltere-basbakani-may-gumruk-birligi/
8- https://www.amerikaninsesi.com/a/basbakan-yildirim-londrada/4137374.html
9- http://aa.com.tr/tr/dunya/londradaki-ilk-turk-sermayeli-yatirim-bankasi-acildi/980347

Ömür Çelikdönmez
Twitter: @oc32oc39