9 Şubat 2020 Pazar günü Azerbaycan Cumhuriyeti Parlamento seçimlerine gidiyor. Kimilerine göre beklenmedik bir karar olsa da erken Cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra Parlamento seçimlerinin de erkene alınacağı konusunda kamuoyuna yansıyan çeşitli söylemler zaten vardı. 8 Kasım 2019’da Yeni Azerbaycan Partisi (YAP) Siyasi Konseyi’nin acil toplantısının yapılacağı açıklandı. Azerbaycan Başbakanı Ali Asadov’un toplantıya katıldığı ve bir saatlik bir toplantı sonucunda 5. Dönem Parlamentonun feshi için Cumhurbaşkanına başvurmaya karar verildiği açıklandı. Yeni Azerbaycan Partisi Genel Sekreteri Ali Ahmedov, milletvekilleri Mübariz Gurbanli ve Siyavuş Novruzov’un katılımıyla bir basın toplantısı düzenleyerek bu kararı basına açıklamıştır. Azerbaycan’da yapılacak Parlamento seçimlerinin 05.12.2019 tarihli Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in kararıyla 9 Şubat 2020’de yapılması kararlaştırılmıştır.
Peki İlham Aliyev neden yeni Parlamento istiyor?
Hakimiyyetin Aktarılması mı?
Elbette bu Parlamento seçimlerinin nedenini tek bir sebepe bağlamak doğru değildir. Bu erken seçimin temeli aslında 2016 yılında yapılan referandum ile atılmıştır. 2016 yılında yapılan referandum ile ilk kez oluşturulmuş Cumhurbaşkanlığı Yardımcılığı’na Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in eşi Mihriban Aliyeva atanmıştır. Aslında bu adım Cumhurbaşkanlığı’nın İlham Aliyev’den Mihriban Aliyeva’ya aktarılması adına ilk adım olarak kabul edebiliriz. Azerbaycan hükümeti içinde Haydar Aliyev’in ölümünden sonra yıllardan beri devam edildiği iddia edilen Aliyev – Paşayev (Mihriban Aliyeva’nın kızlık soyadı) çekişmesi böylece son evresine yaklaşılmaktadır. Aslında bu çekişmeyi aynı zamanda “eskiler” ve “yeniler” olarak da nitelendirebiliriz. Artık ülkedeki şartlar “yenilerin” yani gençlerin önemli noktalara gelmesini gerektirmektedir. Bu bağlamda ülkenin “eskilerinin” en öenmlisi ‘gri kardinal’ olarak da anılan yaklaşık 24 yıl Cumhurbaşkanlığı İdaresinin Başkanlığını yürütmiş Ramiz Mehdiyev’in görevden alınması en önemli adım olarak görülmektedir. Aslında İlham Aliyev son yıllarda basına verdiği birçok demeçte yaşlı devlet adamlarının yerinin gençlere verilmesi ve gençlerin önünün açılması gerekliliğini defalarca vurgulamıştır.
Reformları Kolaylaştırmak mı?
22 Ocak Davos’ta ‘Stratejik Bakış: Avrasya’ konulu panele katılan Cumhurbaşkanı Aliyev birçok konuda önemli açıklamalar yapmıştır. İlham Aliyev şöyle devam etmiştir: “Bizim yürüttüğümüz ve halkımız için büyük imkanlar yaratacak reformlar gündemimiz var… Eminim ki seçimlerden sonra Parlamento da reformların devamının önemli aktörü olacaktır”. Bağımsızlığın ilk yıllarında itibaren zorlu ekonımik şartlarla karşı karşıya kalan ülke zengin doğal kaynakları sayesinde ekonomik alanda hızla gelişmiş ve önemli miktarda doğal kaynaklardan gelir elde etmiştir. Fakat ‘demokratikleşme’ soz konusu olduğu zaman birçok uluslararası raporlara olumsuz yansımaktadır. Bu anlamda yapılacak yeni seçimler önemlidir. Doğal kaynaklara bağlı ekonominin petrol fiyatlarındaki düşüş sonrası ciddi kriz yaşanmıştır. ‘Ucuz’ petrol demek halka daha az refahın yansıması demektir. Daha refah ise halk tarafından olumsuz karşılanacaktır. Bu bağlamda ‘yolsuzluk’ gibi konuların çözülmesi ve petrol gelirlerinin halka daha fazla yansıması ülke vatandaşları tarafından beklenilmektedir.
Yeni Parlamento’dan ne beklemeli?
Kimilerine göre Seçim Kanunu ve Seçim Kurulu yapısında değişimlerin yapıladan geçilecek herhangi bir seçimin sonucundan olumlu bir şey beklemek zaten doğru değildir. Fakat bu kadar yapılan yapılan bütün parlamento seçimlerinden daha fazla ‘aday’ın katılacağı parlamento seçimleri özellikle Cumhurbaşkanı’nın ‘reformist söylemi’ bağlamında insanlara umut vadetmektedir. Parlamento’da uzun dönem millet vekilliği yapmış insanların yerine yeni yüzlerin geleceği ve büyül oranda yenileneceği kanısı öne çıkmaktadır. Fakat yeni mllet vekillerinin sadece yüzlerinin mi, yoksa aynı zamanda ‘düşüncelerinin’ de değişip değişmeyeceğini zaman gösterecektir. Kimilerine göre seçimlerde ‘ılımlı muhaliflere’ birkaç sandalya verilerek demokratik seçim yapıldığı algısı yaratılmaya çalışılacaktır.
Elbette seçim her zaman umuttur. Halkın sandıkta verdiği kararın sonuçlara yansıması hem ülkenin refahı hem de ülkenin geleceği adına önemli olacaktır.
Dr. İlkin MİKAYILOV
08.02.2020/ IZMIR
