Arnavut tarih yazımında, özellikle komünizm dönemiyle yazılan resmi tarih: Arnavutlar için Osmanlı dönemi, büyük ölçüde “ezilen” uluslar açısından yorumlanır ve Osmanlı devleti bize sadece bir baskı mekanizması olarak sunulur.
Ancak modern Arnavut tarihçilerin, yazılan bu tarihi yazım geleneği ile ilgili bilmeleri gereken çok şeyler var.
Çünkü bu tarihi yazım geleneği 19. yüzyılın başında ulus-devletler kurulduğunda Slav ve Yunan tarih yazımı tarafından yaratıldı. Daha sonra bu gelenek, yani 1945 yıllarından sonra Arnavut komünistler tarafından kopyalandı ve ilerletildi.
Romantizm, pozitivizm ve aynı zamanda milliyetçilik akımlarından etkilenen bu akım, bize güya bu akademik ve bilimsel tarihçilik olarak sundu, hem ders kitaplarında hem de diğer yayın türlerinde. Arnavutların -güya- bilimsel ve akademik milli tarih olarak gösterilen bu yalancı yazım geleneği, 1830 yıllarından bu yana devamlı olarak pişirilir ve önümüze servis edilmektedir.
Osmanlı İmparatorluğu özellikle 1600’lerde çok gelişmişti. Osmanlılar dünyadaki medeniyetin seçkinleri olarak kabul edildiği, İslam biliminin çok gelişmiş olduğu ve İmparatorluğun bütününde kendi yaşam tarzlarını, müziklerini, devletin işleyişini vb. yaratmışlardı.
Ayrıca İmparatorluk bünyesinde barındırdığı her etnik grubun özellikle Ortodoks, Ermeniler, Yahudilerin yasalar tarafından öngörülen vergileri ödediklerinde kendi yaşam biçimini, dilini, dinini, kültürünü hukuki olarak özgürce yaşama hakkına hoşgörüyle davranmıştır, ve bu, özellikle Osmanlı İmparatorluğunun yükselme dönemi olan 1600’lü yıllarda bu haklar hiçbir medeniyete olmadığı kadar vardı.
Arben LLALLA, Tarihçi Arnavutluk
13.01.2020