Nikol Paşinyan’ın barışa ilişkin açıklamaları, Azerbaycan’ın oluşturduğu dikta diplomasisi, siyasi baskı ve askeri güç unsurlarının birleşik tezahürünün sonucudur. Başka bir deyişle, Azerbaycan’ın elinde güçlü kaldıraçların olması, Ermenistan’ı Azerbaycan’ın gündemiyle uyumlu bir politika izlemeye zorluyor.
Ancak Ermenistan, hâlâ fırsat arayan bir ülke olarak, Azerbaycan’ın yarattığı gerçekleri tersine çevirmek için bazı girişimlerde bulunmaktadır. Bu çabaların arka planında Paşinyan’ın barış açıklamaları biraz kuşkulu görünüyor. Zira bir yandan Ermenistan’ın silahlanması ve bu silahlanma karşısında bağımsız bir karar alma mekanizmasının bulunmaması, Azerbaycan’ı alternatifleri değerlendirmeye zorluyor.
Ermenistan Başbakanı’nın barışa ilişkin görüşleri, mutabakata varılan noktalar çerçevesinde imzalanması beklenen bir anlaşmayı kapsıyor. Ancak Azerbaycan, mutabık kalınan noktalar çerçevesinde henüz bir barış anlaşması imzalamaya istekli değil.
Çünkü ayrıntılara ve alt maddelere ihtiyaç var gibi görünüyor. Azerbaycan, bu kavramsal konulardan doğan anlaşmaları ayrıntılı olarak güçlendirmek istiyor. Ancak Ermenistan bu ayrıntılardan kaçınıyor.
Paşinyan, yakın zamanda AGİT Minsk Grubu’nun dağılmasıyla eş zamanlı olarak Azerbaycan ile bir barış anlaşmasının imzalanabileceğini belirtmişti. Bu, Azerbaycan’ın Minsk Grubu’nun dağılmasını sağlayabileceği, ancak bunun için mevcut anlaşma çerçevesinde bir anlaşmanın imzalanması gerektiği anlamına geliyor. Elbette bu durum Azerbaycan’ı tatmin etmiyor, zira şu anda üzerinde uzlaşılan noktalar ortak kavramsal yaklaşımları kapsıyor.
Batı Azerbaycanlıların geri dönüşü, Zengezur koridorunun açılması ve Ermenistan anayasasının değiştirilmesi konularında ayrıntıların açıklanmaması Azerbaycan tarafını tatmin etmiyor.
Başka bir deyişle Ermeni tarafının sunduğu mekanizmalar Azerbaycan için uygun değil. Bu, Azerbaycan’ın süreçlere Ermenistan’ın gelecekte savaş çıkarabileceği tehdidi perspektifinden yaklaştığı anlamına geliyor.
Dolayısıyla Bakü, Ermenistan’ın imzalamak istediği barış belgesini kabul etmekte acele etmiyor. Bunun bölgesel ve uluslararası yapılanmalarla ilgili yönleri de var. Aynı zamanda Azerbaycan’ın Ermenistan’a bir barış anlaşmasıyla çok büyük yükümlülükler yükleyebileceği bir düzeyin olması gerekiyor.
Ermenistan’ın silahsızlandırılması da Azerbaycan’ın gündeminde. Bu hususlar barış anlaşmasına da yansıyacak. Ancak Ermenistan hâlâ birçok konuda kaçamak cevap veriyor. Bu nedenle Azerbaycan, Ermenistan’ın “barış antlaşması imzalama” çağrılarına aceleyle yanıt vermek istemiyor.
Agşin Kerimov
