ABD Başkanı Donald Trump yönetimi, birçok sebepten dolayı Suriye-Irak sınırında askeri varlığını artırmaya çalışıyor. Bu sebeplerin başında da İran ile yüzleşmek geliyor. Bu aynı zamanda Bağdat’ın ABD varlığının geleceğini masaya yatırdığı ve Rusya’nın Fırat’ın doğusundaki askeri varlığını güçlendirmek için baskı yaptığı bir döneme denk geliyor.
Irak’taki ABD varlığı, Trump’ın Davos’ta Irak Cumhurbaşkanı Berhem Salih ve Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani ile yaptığı iki ayrı toplantının gündem maddesini oluşturuyordu. Bu konuda Beyaz Saray ve Bağdat arasındaki görüş ayrılığı resmi açıklamalara da yansıdı. Nitekim Beyaz Saray, Trump-Salih görüşmesine ilişkin açıklamasında ‘güvenlik ve ekonomik iş birliği’ ifadesine yer verirken, Bağdat’tan aynı toplantıya dair yapılan açıklamada ise ‘egemenlik’ vurgusu dikkati çekti.
Şarku’l Avsat’ın batılı yetkililerden aktardığı bilgilere göre Washington yönetiminin masasında, Iraklı siyasilerin ABD varlığına ilişkin taleplerini incelemek ve İran ile yüzleşme araçlarının korunması için tedbir amaçlı 10 öneri var.
Bu 10 öneri ise şöyle;
1- Irak’taki ABD varlığıyla ilgili her türlü görüşmede askeri boyutun yanı sıra ikili ilişkilere vurgu yapılması.
Nitekim ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, önceki gün yaptığı açıklamada, “Iraklı yetkililer ülke içindeki Amerikan varlıkları hakkında konuşmak istiyorsa askerimizden çok daha ötesine uzanan ikili ilişkileri de göz önünde bulundurmalıdır” ifadelerini kullanmıştı.
2- NATO’nun DEAŞ ile mücadelede daha büyük bir rol oynamaya teşvik edilmesi. Özellikle İranlı General Kasım Süleymani’nin ölümüyle birlikte son aylarda artan baskı ve tehditler sonrasında ABD kuvvetlerinin kendini savunma ihtiyacı hissetmesi veya Washington’ın Bağdat ile yaptığı anlaşma gereği ABD askerleri için farklı bir konuşlandırma kararı alması durumunda bu öneriye başvurulması öngörülüyor. Bu öneri aynı zamanda önümüzdeki Çarşamba Danimarka’da düzenlenecek Uluslararası Koalisyon toplantısındaki görüşmelerde ele alınacak.
3- IKBY Başkanlığıyla, IKBY topraklarında hem personel sayısı hem de askeri üs açısından ABD varlığının artırılması meselesinin görüşülmesi.
İstihbarat kaynaklarından dün edinilen bilgiye göre Erbil’in güneyi, Halepçe ve Süleymaniye yakınlarında askeri üsler kurulması da dahil bu hususta bazı öneriler var. Öneriler arasında ABD’nin Irak’taki 5 bin askere ilave olarak 500 ila 2 bin arasında asker takviye yapması da söz konusu. Diplomatlar, Irak’taki askeri varlığın güçlendirilmesinin amacını ‘tehlikelere karşı askeri üsleri korumak’ şeklinde ifade ediyor
4- Yıl başında Fırat’ın doğusundan çekilen güçlerin çoğunun IKBY’ye konuşlandırılması nedeniyle Irak’ın batısı ve Suriye’nin doğusundaki askerler arasında entegrasyonun sağlanması. Nitekim Fırat’ın doğusundaki petrol kuyularında bulunan asker sayıları binden 500’e düşürülmüştü.
5- Tahran-Bağdat-Şam-Beyrut yolunu kesmek amacıyla Irak-Suriye-Ürdün sınırında bulunan Tenef Askeri Üssü’nün, hava savunma sistemleri, çok namlulu roket atarlar ve 150 ABD askeri ile korunması.
6- DEAŞ Karşıtı Uluslararası Koalisyonun Suriye’nin kuzeydoğusundaki hava sahası varlığını koruması. İngiltere ve Fransa gibi ana müttefiklerin DEAŞ ile mücadele için savaş alanında kalmaya ve Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) yardım etmeye devam etmesi.
7- Suriye kuvvetleri ve İranlı örgütlerinin Tenef Üssü’ne ilerlemesinin engellenmesi ve ‘çatışma kurallarına’ bağlı kalınması.
8- Rus güçlerinin, Fiş Habur bölgesinin karşısında uzanan Suriye-Irak-Türkiye sınır hattından Fırat nehri kıyısındaki Ebu Kemal’in kuzeyine doğru uzaklaştırılması. Nitekim geçtiğimiz günlerde Suriye’nin IKBY sınırında konuşlu ABD güçleri, Fiş Habur tarafına geçmeye çalışan Rus askeri polislerin yolunu keserek buna engel oldu.
9- ABD ve Rusya’nın daha önce Suriye’nin kuzeydoğusundaki hava sahasında çatışmanın engellenmesini öngören anlaşmaya bağlı kalınması. Özellikle de Moskova’nın Kamışlı kentine hava savunma sistemleri konuşlandırdığı bir dönemde.
10- İran’ın Ebu Kemal’deki mevzilerine yönelik ‘belirsiz hava saldırılarının’ sürdürülmesi. İran, Beyrut-Şam-Bağdat-Tahran güzergahına alternatif olarak kullanmak için bu bölgede altyapı çalışmaları yapıyor.
Kaynakların aktardığına göre ABD’den bir heyet, Moskova’ya baskı yapılması ve Süleymani’nin ölümü sonrasında Tahran nüfuzunun engellenmesi amacıyla Irak ve Suriye’de atılacak adımlarda işbirliği noktasında anlaşma yapmak ve ekonomik yaptırımlar uygulama meselesini ele almak üzere önümüzdeki günlerde Londra ve Brüksel’i ziyaret edecek.
İbrahim Hamidi Şarkulavsat
