KAFKASSAM – Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi

  1. Anasayfa
  2. »
  3. Gündem
  4. »
  5. 24 Haziran seçimine para piyasalarından müdahale başladı!

24 Haziran seçimine para piyasalarından müdahale başladı!

Ömür Çelikdönmez Ömür Çelikdönmez - - 12 dk okuma süresi
269 0


Borsa İstanbul 2016 yılından beri gördüğü en sert satış dalgasıyla karşı karşıya. TL’deki değer kaybı ve oynaklık Türkiye’nin finansal istikrarı üzerinde risk oluşturuyor. Dış finansman kompozisyonu kısa vadeye doğru kayıyor. Özel sektöre yönelik endişeler artmaya başladı ve sermaye çıkışları ve TL’nin değer kaybı endişeleri daha da arttırabilir. Türk lirasındaki sert değer kaybı haziran seçiminde sandığa gitmeye hazırlanan seçmen davranışını hangi yönde etkileyecek? Kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor’s S&P’nin sürpriz bir şekilde Türkiye’nin kredi notunu düşürmesi, doların dünya genelinde değer kazanması ve tahvil piyasasında yaşanan sert yabancı satışları ile yükselişe geçerken, beklentilerin üzerinde gelen enflasyon verisi sonrası tarihi rekorunu kırdı. Dolar/TL tarihi rekorunu 4.2487 seviyesine taşırken, 4.1943 seviyesinde hareket ediyor. TÜİK, nisan ayı enflasyonunu açıkladı. Buna göre TÜFE aylık yüzde 1.87 artarken, yıllık enflasyon ise 10.85 oldu. Piyasa beklentisi TÜFE’nin nisan ayında yüzde 1.6 artması, yıl sonunda ise yüzde 10.15 olması yönündeydi. Evdeki hesap çarşıya uymadı. Hedeflenen sonuç tutturulamadı.(1)

Türk Finans sektöründeki bu olumsuz gelişme yurtdışı bir müdahalenin olduğu izlenimini uyandırıyor. Çünkü Başbakan Yardımcısı Şimşek, S&P’nin not indirme kararıyla ilgili, “S&P kararının zamanlaması oldukça manidar! S&P, daha önce Türkiye’nin kredi notunu Ağustos’ta gözden geçirmeyi planlanmıştı. Açıkça bu kararın öne alındığı görülüyor” ifadesi bu yurtdışı müdahaleyi çok iyi bildiğini gösteriyor.(2) Standard and Poor’s S&P; Türkiye’de Derecelendirme Faaliyetinde Bulunması Sermaye Piyasası Kurulunca Kabul Edilen Uluslararası Derecelendirme Kuruluşlarından. Seri: VIII, No:51 Tebliğ’inin “Derecelendirme Faaliyetinde Bulunabilecek Kuruluşlar” başlıklı 7’nci maddesinde derecelendirme faaliyetinin, Türkiye’de kurulan ve derecelendirme faaliyetinde bulunmak üzere Kurulca yetkilendirilen derecelendirme kuruluşları ile Türkiye’de derecelendirme faaliyetinde bulunması Kurulca kabul edilen uluslararası derecelendirme kuruluşları tarafından yapılacağı düzenlenmiştir. Bu çerçevede son durum itibarıyla Sermaye Piyasası Kurulunca sermaye piyasasında derecelendirme faaliyetinde bulunması kabul edilen derecelendirme kuruluşları listesinde Standard and Poor’s S&P’de mevcut.(3)

Kredi derecelendirme kuruluşu ne işe yarar demeyin. Bu kuruluşların şirketlere ve ülkelere verdiği notlar sayesinde yatırımcılar hangi ülkeye, hangi şirkete yatırım yapmanın daha az risk taşıdığını rahatça görüp pozisyon belirliyor. Standard & Poor’s Financial Services LLC (S & P) bir Amerikan finans hizmetleri şirketi. S & P Global’in hisse senetleri, tahviller ve emtialar üzerinde finansal araştırma ve analiz yayınlayan bir bölümüdür. S & P, ABD merkezli S & P 500, Kanada S & P / TSX ve Avustralya S & P / ASX 200 gibi borsa endeksleri ile tanınır. S & P, Moody’s Investors Service ve Fitch Ratings’i de içeren Big Three kredi derecelendirme kuruluşlarından biri olarak kabul edilir. Merkez ofisi, Aşağı Manhattan, New York’taki 55 Su Caddesi’nde bulunuyor. Standard and Poor’s S&P Eylül 2011’de Türkiye’de ofis açmalarının nedenini olumlu gelişme ve yüksek potansiyelinin devamına inanmaları olarak açıklamıştı.

O yıllarda Türkiye’nin yerel para cinsinden kredi notunu yükselten uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor’s (S&P), Türkiye Bölge Müdürü Zeynep Holmes atanmıştı. Türkçe’nin yanı sıra İngilizce, Almanca bilen Zeynep Holmes; S&P’nin yeni ofisini Türkiye’de açmasının temel nedeninin burada gördükleri hızlı gelişme ve yüksek potansiyel olduğunu belirtmiş, Türkiye’de varolma kararımızın ana nedeni son yıllarda gözlemlediğimiz olumlu gelişmelerin ve yüksek potansiyelin devamını görmemizdir demiş, S&P olarak Türk sermaye piyasalarının etkinliğine ve şeffaflığına katkılarının olacağını, dünya piyasalarıyla devam eden entegrasyonda da rol oynayabilecekleri inancı taşıdıklarını kaydetmişti.(4) Holmes, İstanbul’un Karaköy semtinde bulunan özel yabancı lise, St Georg Avusturya Lisesi’nden mezun. İdarî kadrosu ve öğretmenlerinin çoğunluğu Avusturyalı olan lisenin derslerde öğretim dili Almanca. Okula adını veren St.Georg Kilisesi’nin de içinde bulunduğu bina kompleksi Kasım1882’de satın alındıktan sonra Almanca konuşan Katolik çocuklar için bir ilkokul ve yetimhane olarak bugünkü binasında hizmet vermeye başlıyor. Avusturya’daki “Lazaristen ve Barmherzige Schwestern” adlı dini kuruluşların yönetimindeki okul, sonradan orta ve lise kısımları da ilave edilerek, 1913 yılında ilk lise mezunlarını verdi. Bu okul; Türkiye ve Avusturya halkları arasındaki işbirliğinin en belirgin örneği olduğu gibi köprü görevini de yerine getirmekte.(5)

St Georg Avusturya Lisesi; Katolik inanca sahip Barmherzige Schwestern/merhametli kız kardeşler adlı Avusturya merkezli misyoner örgüte bağlı. Temmuz 2016’da Kredi derecelendirme ve kredi riski araştırması konusunda dünyanın lider kuruluşu Standard & Poor’s Global Ratings (S&P) Türkiye Ülke Müdürlüğü’nde dört yıl bulunan Zeynep Holmes bu görevini Fevzi Timuçin Engin’e bıraktı. S&P Global Ratings Orta Avrupa, Orta Doğu ve Afrika Bölge Müdürü olarak büyük başarılara imza atan Holmes’in yeni görevi S&P Global Ratings Yönetim Kurulu Üyesi ve EMEA Bölgesinin İdari Müdürlüğü. Bilkent Üniversitesi’nde bankacılık ve ardından Kanada’da Ottawa Üniversitesi’nde İşletme Yönetimi alanında (MBA) eğitim alan Timuçin Engin, profesyonel yaşamı boyunca finans sektörünün lider firmalarında çalıştı. Engin, ilk once Toronto’da Scotiabank (The Bank Of Nova Scotia) ve ardından Lusight Research şirketinin EMEA finansal kurumlar araştırma ekibi başında elde ettiği deneyimin ardından, Dubai Grup’ta yatırım yöneticisi olarak görev aldı ve Grubu portföy şirketlerinde yönetim kurulu üyesi olarak temsil etti. Son olarak, S&P Global Ratings Orta Avrupa, Orta Doğu ve Afrika (CEEMEA) Bölgesi’nin finansal hizmetler ekibinde direktördü.(6) İşte bu uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor’s (S&P); birkaç gün önce Türkiye’nin yabancı para cinsi kredi notunu, bozulan mali disiplin ve yüksek seyreden enflasyonu gerekçe göstererek bir basamak düşürdü. S&P’den yapılan açıklamada, “Notun düşürülmesi, krediye bağımlı biçimde büyüyen ve aşırı ısınan Türkiye ekonomisinde sert iniş riskine işaret ediyor” dendi. 2017’de %7,4 büyüyen Türkiye ekonomisi için S&P’den “Özel sektörden sıkıntı sinyalleri gelmeye başlamış durumda. Ülkeden sermaye çıkışı ve TL’nin değer kaybetmeye devam etmesi bu trendi hızlandırabilir” öngörüsünde bulundu.(7)
Kredi notunun düşürülmesiyle ilgili, Türkiye’nin makro ekonomik dengesizliklerinin arttığı, enflasyon görünümünün bozulduğu, Türk lirasında değer kaybı ve volatilite(oynaklık) görüldüğü, Türkiye’nin mali pozisyonunun zayıfladığı, ekonominin aşırı ısındığı belirtilerek Türkiye’nin dış finansman koşullarının ve Türk lirasının konumunun daha da bozulması ve özel sektörün hassaslaşması durumlarında ülkenin kredi notunun yeniden düşürülebileceği uyarısı yapıldı. Merkez Bankasının enflasyon oranını yüzde 5 hedefine yaklaştırması ve Türkiye’nin dış pozisyonun sürdürülebilir şekilde düzelmesi durumlarında ülkenin kredi notunun yükseltilebileceği de vurgulandı.(8) Mevcut para politikasının enflasyon ve döviz baskılarını engelleyememesi nedeniyle ülkenin kredi notu düşürüldü. Negatif görünümden dolayı dış finansal koşullardaki değişimin Türkiye’nin finansal ve kurumsal sektörünü kısıtlaması an meselesi veya eskilerin deyimiyle eli kulağında. Türkiye’nin dış finansmanı genelde inşaat ile kamu tüketimine yapılan yatırımlarda değerlendirmesinin ekonomik ve finansal istikrarı için risk oluşturduğu hep söyleniyordu.(9) Zaten Türkiye için dış finansman ihtiyacı ve politik riski yüksek, kamu finansmanının güçlü olduğu, makro ihtiyati risk göstergesinin sistemik riske karşı yüksek kırılganlığa işaret eden ülke olduğu değerlendirilmesi yapılıyordu.(10)

Türk para piyasasındaki oynaklık ve kırılganlığın negatif görüntü vermesi küçük tasarruf sahiplerini döviz alımına yönelttiği gibi her türlü alışverişin döviz üzerinden hesaplanması, seçmen davranışını olumsuz etkileyebilecektir. Enflasyonla mücadeleyi başarı hikayesine dönüştüren yönetimin seçimlere çok az bir süre kala en büyük açmazını oluşturuyor. Çünkü dövizi günümüzde bir yatırım aracı olarak kullanan, iktisadi bir mal gören tasarruf sahiplerinin de sayısı hayli fazla ama dövizle borçlananlar, dövizle alışveriş yapanların sayısı da küçümsenemeyecek oranda. Döviz fiyatları arasında doğan farklardan kar elde etmeye çalışanların da yurtdışına döviz çıkarması/kaçırması ve ABD Doları’nın yüksek seviyede kullanılması düşük Türk Lirası’nın ekonomiye faydasını sınırladığı gibi alarm da veriyor. Yatırımcının hücum ettiği dolar, Türk ekonomisine saldırının habercisi. Daha Borsa’ya sıra gelmedi, en büyük vurgunu oradan bekliyorum. Şimdi soru şu; Londra finans çevreleri Türkiye’deki bu müdahaleye seyirci kalacak mı? Yoksa Atlantikçi finansörlere karşı İstanbul’u arkalayacaklar mı?
Bakınız:
1- http://bigpara.hurriyet.com.tr/doviz/haber/dolar-kuru-tarihi-rekor-kirdi_ID1445828/
2- https://www.ntv.com.tr/ekonomi/simsekten-spnin-kararina-tepki,MegGT96Pnkm9vb0xVO3h4w
3- http://www.spk.gov.tr/Sayfa/Index/6/10/1
4- http://www.aljazeera.com.tr/makale/sp-turkiye-ofisi-acildi
5- http://www.sg.k12.tr/okul-hakkinda/tarihce/st-georgun-tarihcesi/?L=1
6- http://www.bogazicigundem.com/haber/17305/standard-poors-sp-turkiyenin-yeni-patronu-belli-oldu.html
7- https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-43971204
8- http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/standard-poors-turkiyenin-kredi-notunu-dusurdu-40823008
9- http://ekonomi.dunyabulteni.net/standard-poors/578570/sp-turkiyenin-kredi-notunu-acikladi
10- https://m.bianet.org/bianet/siyaset/182640-fitch-turkiye-nin-dis-finansman-ihtiyaci-da-politik-riski-de-yuksek
Ömür Çelikdönmez
Twitter:@ oc32oc39

İlgili Yazılar

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir