Հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման, ռուս-ուկրաինական պատերազմում Թուրքիայի կեցվածքի եւ այլ հարցերի շուրջ «Իրավունքը» զրուցել է Թուրքիայում գործող Կովկասի ռազմավարական հետազոտությունների կենտրոնի փորձագետ, հասարակական գործիչ Մուջահիտ Պիչակի հետ:
-Պարոն Պիչակ, Ադրբեջանի հետ հաշտության պայմանագիր կնքելուեւ Թուրքիայի հետ հարաբերությունները կարգավորելու հնարավորություն տեսնո՞ւմ եք: Հաշվի առնելով, որ մինչ Թուրքիան փորձում է կարգավորել իր անվերապահ հարաբերությունները Հայաստանի հետ, միառժամանակ բոլորովին այլ քաղաքականություն է վարում Ադրբեջանի միջոցով: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք սա:
-Դժվար է Ադրբեջանից անկախ մտածել Թուրքիա-Հայաստան հարաբերությունների մասին: 2009 թվականին Ցյուրիխում ստորագրված արձանագրությունը չեղարկվել է Ադրբեջանի ճնշման ներքո: 44-օրյա ադրբեջանա-հայկական պատերազմից հետո ստորագրված հրադադարի մասին Մոսկվայի համաձայնագիրը խաղաղություն չբերեց տարածաշրջանին: Հնարավոր են ավելի լարված օրեր: Քանի որ Թուրքիան գիտի դա, ցանկանում է առանց նախապայմանների խոսել Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների մասինեւ “հաստատել խաղաղություն Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջև”: Թեման շատ զգայուն է, պետք է լավ մտածել: Ադրբեջանը Հայաստանին խաղաղության համար հինգ կետանոց նախապայման է ներկայացրել. Եթե այս պայմաններում համաձայնություն ձեռք չբերվի, Թուրքիա-Հայաստան հարաբերությունները կարող են մի փոքր հետաձգվել: Իրանը Ադրբեջանի հետ պայմանավորվածություն ձեռք բերեց անցյալ շաբաթ` խոստանալով տարանցիկ միջանցք Իրանից Նախիջեւան: Սա Հայաստանիեւ Թուրքիայի հարաբերություններն ամբողջությամբ խաթարելու քայլ է: Ինչպես Մլութ Չավուշօղլուն Մոսկվայում ասաց` մենք փորձում ենք կարգավորել հարաբերությունները Թուրքիայիեւ Հայաստանի միջև` Ռուսաստանի գիտությամբ: Մենք 3 հանդիպում ունեցանք. Անվերապահ խաղաղության պայմանագիր կստորագրվի. Հայաստանիեւ Թուրքիայի միջև պատերազմ չկա. Հասկանալի է, որ գիտի, որ սահմանային դարպասները բացվելու են միմյանց առաջ, դեսպանատներ են բացվելու միմյանց առաջ, Ադրբեջանը չի ցանկանում այս համաձայնագիրը, քանի որ մտավախություն կա, որ այս զարգացումը կշարունակվի: Հայաստանը չի կարողանա լուծել Ադրբեջանի հետ սահմանի հարցը, բայց այդ հարցերը ժամանակի ընթացքում կլուծվեն փոխադարձ բանակցությունների միջոցով, Հայաստանիեւ Ադրբեջանի հակամարտությունները չեն կարգավորի Թուրքիա-Հայաստան հարաբերությունները, ինչպես ցանկանում են Ռուսաստանը եւ Իրանը:
– Ո՞րն է Թուրքիայի շահը Ռուսաստան-Ուկրաինա պատերազմում, ի՞նչ խնդիրներ կառաջացնի Թուրքիան տարածաշրջանում, եթե Ռուսաստան-Ուկրաինա ճակատում տեղի ունեցող իրադարձությունները չկարողանան հստակ լուծում գտնել:
-Ռուս-ուկրաինական պատերազմը շարունակվում է 2014 թվականից: Ռուսաստանը ծանր ժամանակներ է ապրում աշխարհի կողմից սահմանված էմբարգոյի ներքո եւ կցանկանա խաղաղություն հաստատել: Նա խաղաղության համար իր վերահսկողության տակ կպահի արևելյան Ուկրաինան: Այս պատերազմը Թուրքիային ներքաշեց ամենաթշվառության մեջ: Որովհետեւ Թուրքիան Սեւ ծովում Ուկրաինայի եւ Ռուսաստանի հարեւանն է: Առեւտուր կա, ուստի Թուրքիան խաղաղության միջնորդի դեր է խաղում: Նույն կերպ, Թուրքիան պետք է միջնորդ հանդիսանա Հայաստանիեւ “Ադրբեջանի” միջև: Եթե հակամարտությունները շարունակվեն, ապա Թուրքիայի ազդեցությունը երկարաժամկետ հեռանկարում մեծ կլինի: Եթե հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը շարունակվի, Ռուսաստանը դեռ երկար կմնա տարածաշրջանում. Բոլորին հիմա խաղաղություն է պետք:
Զրույցը` ԻԼՈՆԱ ԱԶԱՐՅԱՆԻ