Ռուսաստանի Դաշնության արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովը Աբխազիա կատարած այցի ընթացքում ապրիլի 18-ին հայտարարել է, որ Մոսկվան չի տեսնում ռուսական ապրանքների Աբխազիայի տարածքով տարանցման խնդիր: Լավրովը, պատասխանելով աբխազական երկաթուղով Հայաստան եւ Վրաստան տարանցում իրականացնելու մասին հարցին, ասել է, որ Աբխազիայի իշխանության հետ հանդիպմանը շոշափվել է այդ հարցը:
Լավրովն ասել է, թե ռուսական կողմը չի տեսնում որեւէ խնդիր, եւ դրա համար կա նույնիսկ իրավական հիմք՝ Ռուսաստանի եւ Առեւտրի Համաշխարհային կազմակերպության միջեւ 2011 թվականին կնքված համաձայնագիրը: Լավրովն ասել է, որ Հայաստան տարանցման հարցում գիտե հայ գործընկերների շահագրգռությունը, Աբխազիայի իշխանությունն էլ չունի խնդիր, հարցն արդեն այլ երկրներում է, ուր կարող է հասնել տարանցումը:
Խոսքն իհարկե Վրաստանի մասին է, առանց որի հավանության աբխազական երկաթուղու գործարկում հնարավոր չէ: Թե ինչն է Վրաստանի դեպքում խնդիրը՝ պարզ է: Վրաստանն Աբխազիան համարում է օկուպացված տարածք, չի ճանաչում Աբխազիան, հետեւաբար նաեւ չի ընդունում այդ սուբյեկտի հետ իրավական հարաբերության որեւէ նախաձեռնություն:
Իսկ աբխազական ճանապարհը կարող է վերականգնվել միայն իրավական հարաբերության պայմաններում: Դա կնշանակի, որ Վրաստանը ճանաչում է Աբխազիան: Կարելի է պատկերացնել, թե այդպիսի որոշման քննարկումն անգամ ինչպիսի ուժգին հակազդեցություն կառաջացնի Վրաստանում: Դա հնարավոր է պատկերացնել, դատելով նույնիսկ Գազպրոմի հետ բանակցության վերաբերյալ ընդդիմության արձագանքից:
Մյուս կողմից, Վրաստանն ու Ռուսաստանը 2011 թվականից բանակցում են այսպես կոչված առեւտրային միջանցքի շուրջ, որը ենթադրում է Աբխազիայի եւ Հարավային Օսիայի տարածքով անցնող տրանսպորտային ուղիների բացում: Մի քանի ամիս առաջ կողմերը հայտարարեցին, որ այդ բանակցությանը կա առաջընթաց, եւ նույնիսկ խոսվում էր շվեյցարական մի ընկերության միջոցով մոնիտորինգ իրականացնելու մասին:
Խոսքն այն մասին է, որ քաղաքական խնդիրները շրջանցելով, Աբխազիայի եւ Օսիայի տարածքով կլինի տնտեսական գործակցություն՝ տրանսպորտային ուղիները գործարկելու տեսքով: Տեղեկություն կար, որ քաղաքական տարաձայնությունները շրջանցելու համար ենթադրվում է, որ բեռները սահմանային հսկողություն կանցնեն ոչ թե աբխազ-վրացական կամ օս-վրացական, այլ Ռուսաստանի սահմանին:
Այդ մասին հայտարարություններից կարճ ժամանակ անց եղավ Հայաստանի վարչապետ Կարեն Կարապետյանի այցը Վրաստան, որտեղ հայ համայնքի հետ հանդիպմանը նա հայտարարեց, թե իրատեսական է Վերին Լարսի անկայուն ճանապարհին այլընտրանքի ձեւավորումը:
Սակայն, դրանից հետո որպես կոնկրետ ձեռքբերում մատնանշվել է միայն լաստանավային հաղորդակցությունը եւ դրա համար գնի նվազեցումը, որ արել է Ռուսական երկաթուղիներ ընկերությունը: Ցամաքային այլընտրանքի մասին կոնկրետ խոսք դեռեւս չկա:
Թեեւ Լավրովը հայտարարում է, թե Աբխազիան եւ Ռուսաստանը չեն տեսնում խնդիր, այդուհանդերձ հարց է առաջանում, թե դրանով հանդերձ նրանք իրապես որքանով են փոխզիջումային իրենց դիրքորոշումներում, այդպիսով վրացական կողմին անընդունելի փաստի առաջ չդնելու համար: Ի վերջո, թե Մոսկվայի, թե Աբխազիայի համար դյուրին է ասել, թե իրենք խնդիր չեն տեսնում, բայց միաժամանակ պահանջել, որ Վրաստանը ճանաչի քաղաքական իրողությունն այսպես ասած իրավականորեն: Վրաստանը դա չի ճանաչի եւ կստացվի, որ տարանցման ուղիների գործարկման խնդիրը Վրաստանն է, մինչդեռ իրականում այդպես չէ, եւ հավասարապես նաեւ Ռուսաստանն է ու Աբխազիան:
Ամբողջ հարցը թերեւս այն է նաեւ, թե տարանցման վերականգնումը որքանով է անհրաժեշտ Ռուսաստանին, Վրաստանին, նաեւ Աբխազիային: Արդյոք դրա տնտեսական շահը մեծ է նրանց համար, որը հիմք կտա մի կողմ դնել քաղաքական անհամաձայնություններն ու հակադրությունը:
Մյուս կողմից, տնտեսական գործակցությունը կարող է լինել քաղաքական խնդիրների կարգավորման մեխանիզմ, եւ այդ իմաստով դրա պահանջարկը կարող է լինել նաեւ տվյալ տեսանկյունից, թեեւ իրավիճակը իսկապես շատ բարդ է:
Այդուհանդերձ հստակ է նաեւ, որ եթե կա իրավիճակի հանգուցալուծման, խաղաղ, կայուն, անվտանգ առաջընթացի որեւէ տարբերակ, ապա դա կարող է լինել միայն ու միայն տնտեսականը եւ միայն դրա հիմքով է հնարավոր գալ որոշակի ընդհանուր հայտարարի: Առավել եւս, որ ինչքան էլ Վրաստանի համար, վրացական հասարակության մի զգալի մասի համար անընդունելի լինի, այդուհանդերձ անիրապաշտական է պատկերացնել, թե Վրաստանը երբեւէ ունակ կլինի այսպես ասած իր կենտրոնական ազդեցության տակ բերել Աբխազիան եւ Օսիան: Դա հնարավոր է անել միայն ռազմական ուժով, ինչը Վրաստանն առաջիկայում չի կարող ունենալ:
Փոխարենը Վրաստանը կարող է շատ ավելիին հասնել տնտեսական մեխանիզմների հաստատման դեպքում: Ընդ որում, չի բացառվում, որ պաշտոնական Թբիլիսին լավ է պատկերացնում այդ հանգամանքը, պարզապես հստակ է նաեւ, որ դա բախվելու է ներքին քաղաքական դիմադրության, առավել եւս, որ այդ դիմադրությամբ շահագրգռված կլինեն Բաքուն եւ Անկարան, որոնք այդ տարանցիկ մեխանիզմների գործարկման դեպքում զգալիորեն կկորցնեն տնտեսական եւ քաղաքական ազդեցությունը Վրաստանի վրա:
Իսկ առանցքային հանգամանքը Անկարայի եւ Բաքվի համար այն է, որ դրանով կարող է ստեղծվել իրենց համար վտանգավոր նախադեպ նաեւ՝ երբ քաղաքական կամ ռազմա-քաղաքական նոր իրավիճակի մեխանիզմ է դիտարկվում տնտեսական գործընթացը:
Մի բան, որի հարցում գործնականում կա համաձայնություն Իրանի, Հայաստանի, Վրաստանի մասով, դա կողջունի նաեւ Արեւմուտքը, բավական մեծ է նաեւ Ռուսաստանին այդ մասով գործակցության դաշտ բերելը, քանի որ Մոսկվան էլ կակնկալի այդ մեխանիզմով որոշակիորեն իր ուսից ցած գցել Աբխազիայի եւ Օսիայի հանդեպ իր ոչ լեգիտիմ քաղաքականության ծանրությունը: Դա իհարկե բավական բարդ եւ աշխատատար, գուցե հեռու գործընթաց է, որի ուղղությամբ ջանքի առավել աշխուժացումը կարծես թե նկատելի է:
Բաքուն եւ Անկարան Հայաստանի հանդեպ իրենց արգելակման եւ տորպեդահարման քաղաքականությամբ կարող են այդպիսով հայտնվել լուսանցքում, հետեւաբար աներկբա է, որ կփորձեն գործադրել հնարավոր բոլոր ջանքերը տնտեսական գործակցությամբ ռազմա-քաղաքական նոր իրավիճակի ձեւավորման նախադեպ թույլ չտալու համար:
ՀԱԿՈԲ ԲԱԴԱԼՅԱՆ
- Anasayfa
- »
- Azerbaycan
- »
- Վտանգավոր նախադեպ Բաքվի եւ Անկարայի համար
Վտանգավոր նախադեպ Բաքվի եւ Անկարայի համար
653 0

Kafkassam Editör
Yeni bir dünyaya uyanmak, dünyayı yeniden okumak isteyenler için, söylenecek sözü olanlar için merkezi Ankara’da olan KAFKASSAM’ı kurduk. Erivan, Bakü, Tiflis, Tebriz, Grozni, Moskova, Mahaçkale, Nazrin, Nalçik, Saratov, Ufa ve Sochi’de ofislerimiz temsilcilerimiz var. Kafkassam genelde kafkasya çalışmak için kuruldu Kafkasya genelinde çalışır. Ermenice Rusça Gürcüce İngilizce dillerinde yayın yapan kafkassam genç akademisyen ve stratejistlerle çalışmaya özen gösterir. KAFKASSAM’ın internet sitesi 2 Ocak 2010’da yayına girdi. İnternet sitesinde Kafkasya’daki ülkeler ve Türkiye ile ilişkileri hakkında makaleler, ropörtajlar, analizler ve yorumlara yer verilmektedir.