KAFKASSAM – Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi

  1. Anasayfa
  2. »
  3. Azerbaycan
  4. »
  5. Կամո Խաչիկյանը: Չհայտարարված պատերազմ. ինչու՞ է Իրանի և Ադրբեջանի հարաբերություններում առաջացել ճգնաժամ

Կամո Խաչիկյանը: Չհայտարարված պատերազմ. ինչու՞ է Իրանի և Ադրբեջանի հարաբերություններում առաջացել ճգնաժամ

Kafkassam Editör Kafkassam Editör - - 7 dk okuma süresi
314 0

riafan.ru-ն գրում է, որ Իրանի և Ադրբեջանի հարաբերությունները վերջին շրջանում աստիճանաբար վատթարանում են: Չնայած երկու պետությունները դեռ չեն անցել բացահայտ առճակատման, բայց դրա նախադրյալներն ավելի ու ավելի հստակ են երևում:

Ներկայիս սրման հիմնական խթանը Բաքվի մեղադրանքներն էին Թեհրանին կապված Լեռնային Ղարաբաղի տարածք իրանական ապրանքների անցման հետ: Ըստ Ադրբեջանի վառելիք է ներկրվում է տարածաշրջան, որն արգելված ապրանք է ԱՄՆ-ի պատժամիջոցների պատճառով, բացի դա իրանցի վարորդները մեղադրվում են սահմանի անօրինական հատման մեջ: Դրանից հետո ադրբեջանցի մաքսավորները սկսել են իրանցիներից լրացուցիչ տուրքեր գանձել իրենց տարածքով անցնելու իրավունքի համար. յուրաքանչյուր վարորդից մոտ 100 դոլար: Բացի այդ, խստացվել է բեռնատարների ստուգումը, կրճատվել է սահմանային անցումների կարողությունները, ինչը հսկայական խցանումներ է առաջացրել անցակետերում և վնասել Իսլամական Հանրապետության առևտուրը: Եվ եթե ավելի վաղ իրանցիները կարող էին ազատորեն անցնել հայկական ճանապարհներով, ապա ԼՂՀ-ի վերջին հակամարտության արդյունքում նրանց ուղին սկսել է անցնել ադրբեջանական տարածքով: Դա այն է, ինչը Բաքվին հնարավորություն է տվել մտցնել հարկեր և իրանցիներից պահանջել համապատասխան ճանապարհորդական թույլտվություններ:

Բաքվի և Երևանի միջև Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոյության երկար տարիների ընթացքում Թեհրանը չեզոք է մնացել: Դա թույլ է տվել Իսլամական Հանրապետությանը պահպանել բարեկամական հարաբերություններ հարևան Հայաստանի և Ադրբեջանի հետ և գործել միջնորդի դիրքերից: Նման քաղաքականությանը շարունակվել է նաև անցյալ տարվա պատերազմի ավարտից հետո: Այնուամենայնիվ, դա չի օգնել արտաքին քաղաքականության երկարաժամկետ կայունության ապահովմանը, ավելի շուտ խնդիրների առաջացումը ժամանակի հարց է եղել: Հակամարտության արդյունքում Իսլամական Հանրապետության դիրքերը թուլացել են Լեռնային Ղարաբաղի մեծ մասի Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցնելու և տարածաշրջանում մեկ այլ խոշոր տերության՝ Թուրքիայի ուժեղացման պատճառով: Չնայած Թեհրանի բոլոր քաղաքական ջանքերին, Անկարան իրանցիներին փաստացի զրկել է Լեռնային Ղարաբաղի հետպատերազմյան վերականգնմանը մասնակցելու հնարավորությունից: Բացի այդ, հունիսին ստորագրվել է դաշնակցային հարաբերությունների մասին Շուշայի հռչակագիրը, որը Անկարային հնարավորություն է տալիս ընդլայնել այդ տարածքում իր ներկայությունը: Արտոնություններ ստացած Թուրքիան ներխուժել է Իրանի շահերի գոտի: Նոր վիճահարույց պահը, որը մեծացրել է լարվածությունը, Բաքվի և Անկարայի «Անխորտակելի եղբայրություն -2021» վերջին զորավարժություններն են եղել Նախիջևանում, ինչպես նաև «Երեք եղբայր -2021» -ը Կասպից ծովում, որտեղ ներգրավված են եղել նաև Պակիստանի ուժերը: Թեհրանը բողոքել է, քանի որ այդ տարածքի օգտագործումը ռազմական միջոցառումների համար Կասպից ծովի իրավական կարգավիճակի մասին կոնվենցիայի խախտում է: Դրանից հետո Իրանը լրացուցիչ ուժեր է տեղափոխել սահմանամերձ տարածքներ և ՀՕՊ համակարգերը բերել բարձր պատրաստվածության վիճակի: Ադրբեջանի հետ սահմանամերձ գոտում կազմակերպվել են իրանական լայնածավալ զորավարժանքներ: Դրա պատրվակով այնտեղ են հայտնվել նաև Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի տպավորիչ թվով ուժեր: Այդ ամենը, բնականաբար, սուր արձագանք է առաջացրել Բաքվում:

Բաքուն և Թել Ավիվը երկար ժամանակ կայուն հարաբերություններ ունեն: Դա հատկապես վերաբերում է սպառազինության հարցերում նրանց համագործակցությանը: Ադրբեջանական զորքերը Ղարաբաղում ակտիվորեն են կիրառել իսրայելական անօդաչու թռչող սարքեր, հրթիռներ, հակատանկային համակարգեր և այլ զենքեր: Բացի այդ, երկրում ակտիվորեն աշխատում են հրեական պետության տարբեր ընկերություններ, որոնք, ամեն ինչից զատ նաև Բաքվի նավթի խոշոր գնորդն են: Այս ամենը ևս, բնականաբար, դուր չի գալիս Իրանին, որը Իսրայելին է համարում իր գլխավոր հակառակորդներից մեկը:

Իրանամետ ԶԼՄ-ները ներկայումս ակտիվորեն լուրեր են տարածում Ադրբեջանում իսլամական դիմադրության նոր շարժման՝ «Հուսեյնիտների» առաջացման մասին: Այդ կազմավորման դրոշի վրա պատկերված լոգոն հստակ նմանություն ունի Թեհրանի աջակցությամբ գործող շիական կազմակերպությունների հետ, որոնք ստեղծվում են Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի աջակցությամբ: «Հուսեյնիտները» Ադրբեջանում կարող են մի տեսակ պաշտպանական ցանց դառնալ Իրանի համար, որը ընդհատակ է ստեղծում այդ երկրի հետ հարաբերությունների սրման դեպքի, ինչպես նաև տարածաշրջանում Իսրայելի ակտիվությանը հակազդելու համար: Այդ ամենին զուգահեռ, Թեհրանի ջանքերը բարձր են գնահատվում Բաքվի հակառակորդների կողմից: Հայաստանում սահմանային իրավիճակի սրման ֆոնին հավանության խոսքեր են հնչում Թեհրանի հասցեին: Դրա շնորհիվ Թեհրանը հնարավորություն է ստանում ավելի լավ հաստատվել մեկ այլ հարևան երկրում:

Վերջերս Նյու Յորքում կայացած ՄԱԿ -ի Գլխավոր ասամբլեայում Իրանի և Ադրբեջանի արտաքին գերատեսչությունների ղեկավարները երկկողմ հանդիպում են անց կացրել և նշել շահագրգռվածությունը տարաձայնությունները խաղաղ ճանապարհով լուծելու հարցում: Սակայն մինչ հիմա դա իրական արդյունքի չի հանգեցրել: Հնարավոր է, որ զորավարժությունները հանգեցնեն տարածաշրջանային լարվածության նոր փուլի, եթե լարվածությունն աստիճանաբար չթուլանա: Ամեն դեպքում, Բաքուն ու Թեհրանը դեռ թույլ չեն տալիս պաշտոնական մակարդակով միմյանց վրա սուր հարձակումներ գործել: Իրանի առաջնորդ Էբրահիմ Ռաիսիի հարաբերություններն իր ադրբեջանցի գործընկեր Իլհամ Ալիևի հետ զգալիորեն բարեհաճ են: Առկա վեճերը ազդանշան են երկու կողմերի համար ամրապնդելու երկկողմ աշխատանքը: Ամեն դեպքում, դժվար թե Թեհրանը հեշտությամբ տարածաշրջանը հանձնի Թուրքիային ու Իսրայելին:
Կամո Խաչիկյանը

İlgili Yazılar

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir