KAFKASSAM – Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi

  1. Anasayfa
  2. »
  3. Gündem
  4. »
  5. URMU GÖLÜ (GÜNEY AZERBAYCAN’IN DERİN YARASI)

URMU GÖLÜ (GÜNEY AZERBAYCAN’IN DERİN YARASI)

Kafkassam Editör Kafkassam Editör - - 7 dk okuma süresi
488 0

Güney Azerbaycan’ın bugünkü durumu uzun süredir yüreğimizde kendine yer etmiş büyük bir dert, her zaman gözümüzün önünde duran ve bize acı veren büyük bir beladır. Azerbaycan Türkleri olarak İran nüfusunun yarısını oluşturduğumuz halde okullarda ana dilimizde eğitim görmemiz, bir millet olarak kendi kaderimizi tayin etmemiz yasak edilmiştir. İran denen ülkede Azerbaycan Türkleri sürekli olarak hakaretlere, zulümlere, haksız tutuklamalara ve işkencelere maruz kalmış ve kalmaya devam etmektedir.
Bu kadar büyük sıkıntılar yetmiyormuş gibi bir de Güney Azerbaycan’ın eşsiz doğal güzelliklerinden olan Urmu Gölü Fars rejimi tarafından kasıtlı olarak kurutulmaya başladı. Dünyanın 2. en büyük tuz gölü olan Urmu Gölü Güney Azerbaycan’ın en büyük 2. şehri olan Urmu’nun 30 km doğusunda, Türkiye sınırına 60 km uzaklıkta yer almaktadır.
Alan ve havza olarak Güney Azerbaycan’ın yaklaşık beşte birini oluşturan Urmu Gölü’nün tahmin edilen doğal kaynakları 5 milyar ton potas, 60 milyon ton potasyum sülfat, 240 milyon ton magnezyum, 28 ton brom ve 250 ton lityum gibi ekonomik açıdan çok değerli maddeler içermektedir. Kısa süre önce Marağa kentinde üretime başlayan ve cam sanayiinde önemli role sahip Soda fabrikası göle karşı çevresel tehdit ve o bölgede yaşayan Türklerin sağlıklı yaşamı için büyük tehlike oluşturmaktadır.
1975 yılında Millî Park ilan edilen Urmu Gölü Asya’nın batısında Hazar’dan sonra en büyük göldür. Gölün adalarında 26 memeli, 41 sürüngen, 212 kuş, 26 balık türü yaşamaktadır. Bu canlıların varlığı ve çeşitliliğinden dolayı UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü) tarafından Urmu Gölü’ne Yaşam Gezegeninin Deposu ismi verilmiştir. Doğal güzelliği ve sağladığı tıbbi yararları ile bu göl Güney Azerbaycan’da turizm sektörünü geliştirebilecek potansiyele sahiptir.
Göl Neden Kurutuluyor?
Doğal Nedenler: Yağış azlığı. Gölün su yüzeyinin yüksekliğinin 2008 yılında 2007 yılına göre 18 santimetre düşük olduğu gözlemlenmiştir. Yağışların giderek arttığı 2009, 2010 ve 2011 yıllarında yükselmesi gerekirken yüzey yüksekliği yine düşmüştür. Uydu görüntülerinden göle çok yakın olan ve Türkiye sınırları dahilinde bulunan Van Gölü’nün su yüzeyinin yükseldiği fakat Urmu Gölü’ndeki suyun azaldığı görülüyor.
İnsan Etkeni ve Siyasi Nedenler: Tarımsal faaliyette gölden gerekli şekilde yararlanılmaması, tarım alanları seçilirken çevresel tehlikelerin göz ardı edilmesi, sayısız baraj yapımları gölün suyunun her geçen gün azalmasına ve doğal olarak gölün kurumasına neden olmaktadır.
İran yönetiminin kasıtlı yanlış uygulamalarının sonucu olarak gölün %80’i kurumuş, geri kalan kısmı da siz bu satırları okurken kurumaya devam etmektedir. Karşısı alınmazsa bu durum 30 milyar ton tuzun açığa çıkmasına, bölgenin insansızlaştırılmasına, kuraklık gibi büyük bir doğa felaketine yol açacaktır.
İran parlamentosunda densiz bir Fars vekil, mecliste ‘’Urmu gölü kurursa kurusun. Biz de o bölgede yaşayanları başka bölgelere taşırız’’ deme hayâsızlığında bulunmuş, Güney Azerbaycan Türklerini bekleyen tehlikeyi açıkça dile getirmiştir. UNESCO tarafından gölün kurumaması için çalışmalar yapılması amacıyla 135 milyon dolarlık maddi yardım teklif edildiği halde Tahran Üniversitesinden Perviz Kerduvanı isimli bir öğretim görevlisi İran yönetiminin emriyle artık Urmu Gölü’nün kuruması gerektiğini söylemiştir. Urmu Gölü’nün tamamen kuruması sadece Güney Azerbaycan’ı değil, o bölgeye yakın olan Türkiye ve Kuzey Azerbaycan için de büyük çevresel sorunlar yaratacaktır.
Fars yönetimi bu gölü neden kurutmaya çalışıyor? Çünkü Güney Azerbaycan’da 35 milyon Türk yaşamakta ve bu da Fars yönetimini tedirgin etmektedir. Tarihten de bilindiği üzere İran denen bölge asırlarca Türk yurdu olmuş, yaklaşık 100 yıl önce Farslar o bölgeyi ele geçirmiştir. Günümüzde Güney Azerbaycan’da Türkler nüfus olarak ezici üstünlüğe sahiptir. Fars yönetimi tarafından göl tamamen kurutulduğunda bölgede tuz fırtınaları oluşacak, bölgenin doğası bozulacağından yaşanmayacak bir hale gelecek; ve bu da bölgedeki Türkleri göçe zorlamak isteyen Fars yönetimi için eşsiz bir bahane olacaktır.

Çözüm Önerisi
Urmu Gölü’nü kuruma tehlikesinden uzak tutmak için yıllarca uzmanlar, bilim adamları, aydınlar, öğrenciler ve gazeteciler tarafında birçok söyleşiler ve konferanslar yapılmış ve bazı çözümler önerilmiştir:
Medya aracılığıyla iç ve dış Türkleri bu konuda bilgilendirmek ve sivil protestolarla İran Hükûmetine bu konuda sert bir uyarı vermek.
Barajlarının faaliyetlerini durdurmak .
Zap Suyu Havzasından, Aras Nehri’nden ve Hazar Denizi’nden acilen Urmu Gölü’ne su taşıyarak su miktarını yükseltecek kanallar inşa etmek ve böylece gölün tuzluluk miktarını da düşürmek.
Göl etrafında çevresel tehdit oluşturacak tüm fabrikaları ve benzer yapıları uzak bölgelere taşımak.
Uluslararası kurumlardan bu konuda maddi ve teknolojik yardım almak.
Bölgedeki tarımsal faaliyetleri kontrol altında tutmak.
Bu ve benzer önerilerle gölün kurumasına tepki olarak Güney Azerbaycan Türkleri tarafından yapılan eylemlerde Fars yönetiminin açıklamasına göre 60 kişi tutuklanmıştır. Bölgedeki eylemcilere hükûmet güçleri sert tepki veriyor ve eylemcilerin üzerine mermiler yağdırılıyor.
Elyar Makoui
Güney Azerbaycan Milli Oyanış Harekatı (GAMOH) Yönetim Kurulu Üyesi

İlgili Yazılar

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir