Türk-Rus İşbirliğine Geri Dönüş

Türkiye hava sahasını ihlal eden Rus bombardıman uçağının düşürülmesi Türk-Rus ilişkilerinin krizine neden olmuştu. Bu krizin açılması için ise Rusya Türkiye’den üç şartı yerine getirmesini istedi. Bu şartlar, özür dilenmesi, tazminat ödenmedi ve sorumluların yargılanması şeklindeydi.
Türkiye ilişkilerin tekrar düzeltilmesi için girişimlerde bulunmasına rağmen Rusya’dan olumlu bir cevap alamadı. Daha sonra ilişkilerin kendilerine de büyük zararlar verdiğini görmeye başlayan Putin, Yunanistan’da yaptığı açıklamada Türkiye ile ilişkilerini eski seviyeye getirmek istediğini belirtmişti. Ancak bunun olabilmesi için Türkiye tarafından somut adımlar beklediklerini de ekledi.
Rusya için önemli olan uçak krizinden sonra kendi kamuoyu karşısında Türkiye’ye karşı öne sürdüğü şartlardan en önemlisinin yerine getirilmesiydi. Aksi takdirde Türkiye ile ilişkilerin karşılıksız düzeltilmesi karşısında Putin’in halk nezdinde ki saygınlığı zayıflayacaktı.
27 Haziran 2016’da Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov gönderilen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Putin’e gönderdiği mektupta Türkiye’nin özür dilediğini belirtti. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın tarafından yapılan açıklamaya göre ise, Türkiye hayatını kaybeden pilotun yakınlarına “kusura bakmayın” dediğini açıkladı.
Rusya medyası bunu özür olarak yansırken ve Rusların bunu bu şekilde görmek isterken, Türkiye İbrahim Kalın’ın açıklaması Türk milli onuru için daha uygun olduğunu düşünmektedir.
Dolayısıyla Türkiye için Ankara özür dilememiş oluyor, Rusya için ise Moskova ise beklediğini elde etmiş oluyor. Diğer şartlar ise daha teknik ve daha kolay mesele olarak görülüyordu.
Hem Türkiye’nin hem de Rusya’nın ilişkilerin en kısa zamanda düzeltilmesi önem arz etmektedir. Rusya dünya’da yalnızlaşırken ve Almanya ve Fransa gibi Avrupa içindeki ortak ülkelerinden artık beklediği desteği ve yakınlığı görememesi batı sınırlarında Türkiye ile ilişkilerin tekrar düzeltilmesi çıkarınadır.
Arap Baharı sürecinin bölgenin siyasi yapısını değiştirmesi Türkiye’nin Orta Doğu politikasını da olumsuz etkilemiş, dış politikasını tekrar gözden geçirmesine neden olmuştur. Aynı zamanda Türkiye ile Rusya arasında kalan Karadeniz ve Kafkasya bölgesinin istikrarı ise, Kremlin Sözcüsü Peskov’un da açıkladığı gibi, Türkiye ile Rusya’nın yakın ilişkisine bağlı olacaktır. Bu bölgede ulaşım, enerji ve ticaret gibi bölgesel projelerin tekrar canlanası ve hayata geçirilmesi her iki tarafın da çıkarına olacaktır.
Ancak realist dış politika izleyen Rusya, Türkiye’nin attığı adımları karşısında daha fazla çıkar elde etmek için pazarlıklar yürütmeye başlayacaktır. Türkiye Rusya’ya daha fazla ihtiyaç duyduğunu göstermeye başlarsa bundan yararlanmak için Rusya kendisinden beklenilen adımları atmaktan gecikebilir. Şuan Rusya’nın en büyük beklentisi 2019’da sona erecek olan Ukrayna-Rusya doğalgaz boru hattı transferi anlaşmasının uzatılmamasıdır. Bunun yerine ya Almanya üzerinde ya da Türkiye üzerinden Avrupa’ya yeni bir doğalgaz boru hattının inşa edilmesidir. Türkiye ile Türk Akımı projesinin pazarlığının tekrar başlatılması Almanya ile yapılan pazarlığını kolaylaştıracaktır. Bu nedenle Rusya kendi şartları çerçevesinde Türkiye’den beklentileri yüksek olabilir. Bu durumda Türkiye saha sabırlı olmak ve Rusya’nın durumunu iyi okuyarak pazarlık yapmak durumundadır. Türk-Rus ilişkileri ve düzeltilecek ve geliştirilecek işbirliği eşit ortaklık düzeyinde olmalıdır.
Sabir Askeroğlu