Doç.Dr. Murteza HASANOĞLU
Yaşadığımız dünyada, enerjisiz hayatı sürdürmek imkânsızdır. Tüm hareketlerin itici gücünün enerji olduğunu biliyoruz. Türkiye ve Azerbaycan, bugüne kadar başarı ile yürüttükleri çalışmalara bir yenisini daha ekleyerek dünya enerji piyasalarında ses getirecek Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattını (TANAP) başarıyla gerçekleştirdiler .Türkiye ve Azerbaycan tarafından yapımı 3 yıldır süren Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP), Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katıldığı törenle hizmete açıldı. TANAP, Azerbaycan doğalgazını, Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyor. TANAP, Türkiye’nin doğalgaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 12’sini tek başına karşılıyor. Toplam uzunluğu bin 850 kilometre olan hat, Yunanistan sınırında Edirne’nin İpsala ilçesinde son buluyor ve bu noktadan Avrupa ülkelerine doğalgaz aktaran doğalgaz boru hattına bağlanıyor. Yıllık toplam kapasitesi 16 milyar metreküp olan proje ile 10 milyar metreküp doğalgazın Avrupa’ya, 6 milyar metreküpün ise Türkiye’ye taşınması hedefleniyor.
Boru hattına ilk test gaz 23 ocak 2018’de basıldı ve projede en yoğun dönemde 13 bin kişi istihdam edildi. TANAP’ta Güney Gaz Koridoru’nun yüzde 51, BOTAŞ’ın yüzde 30, BP’nin yüzde 12 ve Socar Türkiye’nin yüzde 7’lik hissesi bulunuyor.
Yeni dünya düzeninde Azerbaycan, özellikle üç sebepten dolayı dikkatleri üzerine çekmiştir. Bunlar: jeostratejik yönden Orta Asya ve Kuzey Kafkasya`ya giriş kapısı olması, Orta Asya devletleri için Avrupa`ya geçiş güzergâhı üzerinde bulunması ve büyük miktarda petrol ve gaz rezervlerine, buna bağlı olarak da ciddi ekonomik potansiyele sahip olmasıdır. Azerbaycan`ın tarihi coğrafi konumu ve jeopolitik önemi, aynı zamanda Güney Kafkasya`ya küresel çapta ilginin artmasının da başlıca sebebidir. Petrol ve doğal gaz kaynakları günümüz dünyasında doğa ile toplum arasında dengenin oluşmasında hayati öneme sahiptir. Bu kaynakların verimli kullanılması kadar, geleneksel arazilerde tükenmesi faktörü de son derece rahatsız edicidir. Buna göre de, günümüzde ekonominin enerji miktarı ve enerjinin verimli kullanımı, devletin gelişim düzeyinin mühim belirleyicilerindendir. Ülkelerin daha gelişmiş bir enerji kaynağına sahip olması, diğerlerinin önüne geçtiği tarihsel bir gerçektir . Doğalgazı şöyle tanımlayabiliriz; havadan hafif, renksiz ve kokusuz bir gazdır. Yer altında, petrolün yakınında bulunur. Yeryüzüne çıkarılışı petrolle aynıdır, daha sonra büyük boru hatları ile taşınır. Dünyada doğal gaz rezervlerinin 73 trilyon metreküpü(%41) Orta Doğu ülkelerinde,59 trilyon metreküpü (%33) Rusya ve BDT ülkelerinde, 28 trilyon metreküpü (%16) Afrika/Asya Pasifik ülkelerinde bulunmaktadır. TANAP kardeş Türkiye Cumhuriyeti ile siyasi, ekonomik, ticari, askeri, kültür ve eğitim alanındaki tüm ilişkileri çok daha ileri seviyelere taşıyacaktır. Türkiye ve Azerbaycan’ın işbirliğiyle ortaya çıkan bu dev proje ile Avrupa’nın ve Türkiye’nin doğalgaz ihtiyacını karşılamayı bunun yanı sıra bölgede gaz çeşitliliğinin sağlanmasını hedefleniyor. Dünya enerji piyasalarında ses getirecek dev bir proje: Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP).
TANAP, Türkiye Cumhuriyeti Devletine önemli ölçüde bir hareketlilik getirecektir. Enerji politikaları gerçekleştirirken şunları göz önünde bulundurmalıdır: Zamanında temin edilmeli, ucuz olmalı, temiz olmalı, doğal çevreye ve insan sağlığına zarar vermemeli ve sürdürülebilir olmalıdır. Dünyada yaşanan değişim ve dönüşümleri yakından izlenmeli ve buna yönelik politikalar geliştirmelidir. TANAP , hem geçtiği iller hem istihdam oluşturması açısından 2018 yılındaki Türkiye’nin büyümesini karşılayacak doğalgaz tedariki açısından son derece önemli bir projedir. TANAP , kademeli olarak artırılacak olan, öncelikle 31 milyar metreküplere çıkacak olan bir kapasiteyi oluşturuyor.Yeni dünya düzeninde Azerbaycan, Şahdeniz 2 sahasında çıkarılacak doğalgazı Türkiye ve Avrupa’ya taşımak üzere geliştirilen Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi (TANAP) ve Trans-Adriyatik Boru Hattı (TAP) ile ilgili nihai yatırım anlaşmaları Azerbaycan’da imzalanmışdı. Azerbaycan`da Haydar Aliyev Merkezi`nde düzenlenmiş törende, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev`in yanı sıra birçok ülkeden devlet ve hükümet başkanları katılmışlardı. Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi, TANAP, projesinin amacı, Azerbaycan’ın Hazar Denizi’ndeki Şah Deniz 2 Gaz Sahası ve Hazar Denizi’nin güneyindeki diğer sahalarda üretilen doğal gazın öncelikle Türkiye’ye, ardından Avrupa’ya taşınmasıdır. TANAP, Güney Kafkasya Boru Hattı (SCP) ve Trans-Adriyatik Boru Hattı (TAP) ile birleşerek Güney Doğal Gaz Koridorunu oluşturmaktadır.
TANAP , AB’nin enerji güvenliğini artıracak.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Eskişehir’de gerçekleşen Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP) açılışında “Türkiye Azerbaycan kardeşliği olmasaydı bu proje kağıt üzerinde kalabilirdi” dedi.
Azebaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, “Türkiye’de yeniden olmaktan dolayı mutluyum. Erdoğan’ı yorulmaz faaliyetleri neticesinde Türkiye dünya çapında büyük güce cevirdi. Biz Azerbaycan olarak buna seviniyoruz. Biz uzun yılladır bu birliği destekledik. Bu kadar birbirini destekleyen ülkeler çok yok. Bölgemiz için, Avrasya için önemli bir faktördür. TANAP Türkiye Azerbaycan’ın zaferidir. Bugün bir 21. Yüzyılın enerji tarihini birlikte yazıyoruz. Bu tarih iş birliği tarihidir. Enerji projelerimiz bölgemize istikrar getiriyor.Bugün tarihi bir gündür. Bu günün yaşanması güçlü siyasi irade ile sağlandı. Türkiye Azerbaycan kardeşliği olmasaydı bu proje kağıt üzerinde kalabilirdi” dedi.
Türkiye’nin enerji ihtiyacı için bu proje çok önemlidir. Dünyada yaşanan mali krize rağmen, son yıllarda Azerbaycan ekonomisi çok önemli bir oranda büyümüştür. Küresel mali krizin tetiklediği ekonomik durgunluk ortamında, bu durum, olağanüstü bir gelişmedir. Bugün Azerbaycan`ın imajı dünya kamuoyu nezdinde yükselmiştir.
Azerbaycan pratik katkılarıyla, dünya birliğine layık bir itibarlı aktör olduğunu kanıtlamış ve hak ettiği yeri almıştır.
