Afrika Boynuzu’nda ilginç gelişmeler yaşanıyor. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’ın; Afrika’nın doğusunda Eritre, Cibuti, Somali ve Etiyopya’nın yer aldığı Afrika Boynuzu yarımadasındaki silah alım ve biriktirilmesinin endişe yarattığını belirtmesine bakılırsa küresel emperyalizm iş başında.(1) Başta Etiyopya ile Eritre, Sudan ile Güney Sudan, Somali ile Etiyopya, Mısır ile Sudan olmak üzere Afrika Boynuzu’nda yer alan ülkelerde sınır sorunları baş gösteriyor. Sınır ihtilaflarının perde arkasında bölgeye yerleşmek isteyen küresel emperyalist odakların rekabetleri var. Çünkü Süveyş Kanalı-Kızıldeniz-Basra Körfezi hattında dünya petrol yollarına hâkimiyet açısından en stratejik nokta olarak belirtilen Etyopya, Somali, Eritre ve Cibuti’nin oluşturduğu Afrika Boynuzu, tüm güçlerin stratejik mücadelesine sahne olan bir bölge.(2) Türkiye’nin bölgede etkinliğini artırmasından küresel kraliyetçiler rahatsız. Türkiye’nin askeri ve iktisadi ilişkiler kurduğu Somali bürokrasisindeki görevden almalar ve yeni atamalar, ülkenin rotasını belirliyor ve şekillendiriyor. Sudan istihbaratına yapılan atamalarda MİT’in izini ve etkisini ve mührünü görmek mümkün.

Şubat 2018’de, Somali’de istihbarat ve polis servislerine yeni atamalar yapıldı. Söz konusu bu birimlerin müdürleri, yaklaşık 4 ay önce ülke tarihinde yaşanan en kanlı saldırının ardından görevden alınmıştı. Somali Başbakanı Hasan Ali Hayri liderliğindeki hükümetin başkent Mogadişu’da acil kodlu bir oturum düzenlenmesinin ardından, hükümet çalışmalarının canlandırılması, polis, istihbarat birimlerine ve ulusal hapishaneler idaresine yeni müdürlerin atanması konuları ele alındı. Beşir Abdi Muhammed yeni polis şefi, Hüseyin Osman Hüseyin’in de Ulusal Güvenlik ve İstihbarat Birimi’nin yeni başkanı atandı. Bir yıldan kısa bir süre önce görevden alınan Beşir Cami de hapishane muhafızları komutanlığı görevine geri döndü. Uzun bir süredir parlamento üyesi olan, yeni istihbarat birimi başkanı Osman Hüseyin Sağlık Bakanı yardımcısı olarak görev yapmış, bir dönem Güvenlik Bakanı yardımcılığında bulunmuştu. Yeni polis şefi Abdi Muhammed’in birimde çeşitli görevler üstlendiği biliniyor. 1971’de polis olan Muhammed bir dönem Eğitim Bölümü Başkanlığı ve Merkezi Soruşturma Dairesi Başkanlığı yapmıştı. Başbakanlık bürosunun icraatlarından sorumlu devlet bakanı olan Abdullah Hammud, hükümetin yeni müdürleri atamadan önce uzun bir dönem konu hakkında istişarelerde bulunduğunu, gecikmenin nedeninin ihtiyatlı davranmak ve görevlendirilecek doğru isimleri seçmek olduğunu ifade etti.

Somali, uzun yıllardır “Eş-Şebab” hareketi tarafından saldırılara maruz kalıyor. Yeni müdür atamaları da silahlı hareket tarafından gerçekleştirilen son saldırılar çerçevesinde yapıldı. Bazı uzmanlar da yeni müdürlerin, bölgede hızlı bir “mucize” yaratma yeteneğine sahip olmadığını vurguladı. Uzmanlar ayrıca müdürlerin, silahlı militanlara karşı savaşı kazanmak için halk ve hükümet desteğine ihtiyaç duyduğunu belirtti. Somali Hükümeti, Ekim 2017’de başkent Mogadişu’da yaşanan kanlı saldırılar sonrasında ulusal polis şefi Abdul Hekim Tahir ve Güvenlik ve İstihbarat Başkanı Abdullah Senbuloşi’yi görevlerinden uzaklaştırmıştı. 512 kişinin hayatını kaybettiği saldırıyı üstlenen olmazken o dönemde yapılan açıklamalar saldırının Eş-Şebab izleri taşıdığı yönündeydi. Somalili kaynaklar yeni atamaların Afrika Birliği Somali Misyonu’nun (AMISOM) faaliyetlerini değerlendirmek üzere ülkeye ziyarette bulunan Afrika Birliği heyeti ile bağlantı olduğu görüşünde. Üst düzey hükümet ve BM yetkilileri, Afrika Birliği heyeti ile “yeni müdürlerin atanması, Barış Gücü’nün faaliyetleri, Somali’nin güvenliği konusunda karşılaşılan zorluklar ve elde edilen başarılar” gibi çeşitli meselelerin konuşulacağını duyurdu. Afrika Birliği Somali Özel Temsilcisi Francisco Caetano Jose Madeira, heyetin yürütülen çalışmaları gözlemleyeceğini, karşılaşılan zorlukları ve hareket planını değerlendireceğini söyledi.(3)

Somali ordusunda kimin eli kimin cebinde belli değil. Türkiye’nin yanısıra başka bazı ülkeler de Somali askerlerine eğitim sağladı. ABD, Danab olarak bilinen 500 kişilik özel kuvvetlere eğitim verirken, Birleşik Arap Emirlikleri, İngiltere, AB, Etiyopya, Cibuti, Kenya ve Uganda da yıllar içerisinde Somalili askerleri eğitti.(4) Somali’ye bir süredir insani yardım yapan ve ekonomik destek veren Türkiye’nin bu ülkede açtığı askeri eğitim kampı ile Afrika Boynuzu stratejisi yeni bir boyut kazandı. Türk Havayolları’nın Afrika merkezli olmayan tek havayolu şirketi olarak Mogadişu’ya uçuşlarının yanı sıra başkentte inşa edilen yeni havalimanı terminali, hastane ve bir takım diğer kamu projeleri, Türkiye’nin bu ülkeye gösterdiği ilginin somut örneklerinden. Bir süre önce Somali’de inşa edilen askeri tesis, Türkiye toprakları dışında şu ana kadar kurulan en büyük askeri üs. Katar krizinde Türkiye’nin bu ülkeye verdiği desteği Somali’de bir başka askeri üs ile derinleştirmesi, Türkiye’nin bölgedeki hedefleri ile ilgili birçok spekülasyona yol açtı. Yaklaşık 50 milyon dolara mal olan ve 400 hektarlık bir alanı kaplayan kampa 22 Ağustos 2017 itibarıyla bir Türk birliği sevk edildi. Mogadişu’daki kampa yönelik Ankara’nın temel amacının, Somali güvenlik güçlerinin terörle mücadele görevlerinde muharip kapasitelerini desteklemek olsa da ileride askeri istihbarat faaliyetinden özel kuvvetler çalışmalarına kadar stratejik açılım imkânları sağlamaya yönelik olduğu söylenebilir.(5)
Geçtiğimiz günlerde Somali istihbarat ve emniyet birimlerine yapılan atamaların ardından Somali Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullah Fermacu; Somali Ulusal Ordusuna yönelik reformlar kapsamında 18 ordu komutanının görevlerine son verdi. 22 ordu komutanının yer aldığı Somali Ulusal Ordusunda sadece 4 kişiye dokunulmadığı gözlemlenirken görevden alınanlardan boşalan mevkilere bazı genç subayların getirilmesi bekleniyor. Somali Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullah Fermacu’nun bir süredir orduya taze kan getirmek amacıyla orduda çeşitli reform ve yenilikler üzerinde çalıştığı belirtiliyor. Somali’de Başbakanlık Ofisi tarafından 27 Ekim 2017 tarihinde yapılan açıklamada, Ulusal İstihbarat Servisi Başkanı Abdullahi Muhammed Sambaloshe ile Polis Teşkilatı Başkanı Abdihakin Dahir Saed Said’in görevlerinden alındığı bildirilmişti. Birkaç gün önce Mogadişu’da dikkat çeken ve ilginç bir çatışma gerçekleşti. Birleşik Arap Emirlikleri’nin eğittiği Somali ordusu içerisindeki askerlerle ülkedeki istihbarat personeli arasında çıkan çatışmada 2 kişi hayatını kaybetti, 7 kişi yaralandı.
Somali’de Birleşik Arap Emirlikleri’nin eğittiği Somali ordusu içerisindeki bir grup asker ile Somali Ulusal İstihbarat Servisi (NISA) personeli arasında çıkan çatışmada biri sivil iki kişinin hayatını kaybettiği, yedi kişinin yaralandığı bildirildi. NISA, Mogadişu’daki Eş-Şebab terör örgütünün olası intihar saldırılarını önlemek için kentteki birçok geçiş noktasını kontrol ediyor. Görgü tanıkları, BAE tarafından eğitilen Somali ordusu içerisindeki bir grup askerin bu bölgeden geçmek isterken NISA tarafından durdurulduğunu ve ardından iki grup arasında çatışma çıktığını ifade etti. Somalili Senatör Abdi Hassan Awale, 3 Şubat 2018’de yaptığı açıklamada, Birleşik Arap Emirlikleri istihbaratının kendisine ve Somalili eski bir emniyet müdürüne suikast girişiminde bulunduğunu duyurmuştu. Somali’de Birleşik Arap Emirlikleri’nin eğittiği öne sürülen 50 kişilik bir ekip 30 Aralık 2017’de Senatör Abdi Hassan Awale’nin evine baskın düzenlemişti. Ölen ya da yaralananın olmadığı baskını düzenleyen 50 kişinin gözaltına alındığı bildirilmişti.(6)
Bu çatışmayı Türkiye’nin nüfuzunu artıran yeni atamalara karşı Birleşik Arap Emirliği ve arkasındaki kirli elin tepkisi olarak okumak mümkün. Türkiye’nin, Afrika ve Orta Doğu’daki hamleleriyle Kızıldeniz, Basra Körfezi ve Hint Okyanusu’nda stratejik bir üçgen oluşturması ve son dönemde bölgede elde ettiği güç, Körfezdeki fistanlı İngiliz ve Amerikan hayranı şeyhleri rahatsız etti. Ne hikmetse en çokta BAE’yi tedirgin etti. Nitekim BAE Dışişlerinden Sorumlu Bakan Enver Gargaş, Suudi Arabistan ve Mısır’a acil birleşme çağrısı yaptı. Bu adı geçen ülkeler; Türkiye’nin Somali, Katar ve Sevakin hamleleri, Suud-BAE-Bahreyn-Mısır bloğunun tasarladığı Afrika boynuzu-Yemen projesine (Etiyopya- Ogedan petrol sahası üzerinden Afrika boynuzunun birleştirilmesi -Cibuti ve Yemen arası Nur hattı) tehdit olarak görüyorlar. Bu tehdit bölge planlarını alt üst ederken, Türkiye karşısında birliği sağlayarak etkinliği yıkmaya çalışıyorlar.(7)
Mogadişu’daki Türk askeri üssü 30 Eylül 2017’de açılmıştı. Somali yetkililere göre, Türkiye 10 bin kadar askeri üste eğitmeyi planlıyor. Eğitim alan ilk grup 23 Aralık’ta mezun olurken, ikinci grubun eğitimleri devam ediyor. TSK Somali birliklerini eğitmekle kalmıyor yanı zamanda silahlandırıyor. BM ambargosu nedeniyle Somali belirli ağır silahları ithal edemiyor. Türk hükümeti başkent Mogadişu’daki Türk askeri eğitim kampından mezun olan Somali ordusundan bir birliğini teçhizatlandırdı. 400’ün üzerinde askere, Somali’ye kısmi BM ambargosu altında izin verilen hafif silahlar ve makineli tüfekler verildi. Somali’ye verilen silahların Türk yapımı MPT-76. Tamamen milli kaynaklar kullanılarak, yurtdışından teknik destek alınmadan üretilen Milli Piyade Tüfeği (MPT-76) NATO standardı olan soğuk ve sıcak hava, kum, yağmur, çamur gibi ağırlaştırılmış 42 testin tamamını hatasız geçmiştir. -40 ve 65 derece sıcaklıkta, basınçlı su tehdidi altında ve balçıkta bile sorunsuz olarak çalışmaya devam eden tüfek ile dakikada 650 atım yapılabilmektedir. 4.1 kilogram ağırlığında gövde yapısına sahip olan tüfek, 600 metreye kadar etkili bir menzile sahiptir. 7,62 mm çaplı mermi kullanan MPT-76’nın 12 bin atıma kadar namlu ömrü var.(8)
Somali’de geçtiğimiz Eylül’de açılan Türkiye tarafından yapılan Somali Harp Okulu, Astsubay Okulu ve Birlik Eğitim Merkezi açıldı. 200’den fazla Türk askerinin bulunduğu 4 km2’lik askeri üsse Anadolu Kışlası adı verildi. Başkent Mogadişu’daki eğitim kampında aynı anda 1.500 askere eğitim verilebiliyor. Türk askerleri Somali subay ve astsubayları El Kaide bağlantılı radikal terör örgütü El karşı mücadele edebilmeleri için eğitiyor. Somali Ulusal Ordusu’na mensup 150 subayın merkezin ilk mezunları oldu. Mezuniyet törenine katılan askerlere TSK için geliştirilen MPT-76 ve G3 piyade tüfeği ile askeri teçhizat verdiği görüldü. Türkiye’ye teşekkür eden Somali Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullah Farmajo, askerlerden eğitimlerde öğrendiklerini El Şebab’a karşı kullanmalarını istedi.(9) Mezun olan Somalili subay adaylarının 15 Temmuz hain darbe girişimi sonrası Türkiye’de kapatılan Harp Okullarına ait Harbiye Marşını Türkçe söylemelerine ne demeli? Ne diyor marşın sözleri bir kulak verelim; “Yıldırımlar yaratan bir ırkın ahfadıyız/Tufanları gösteren, tarihlerin yâdıyız/Kanla, irfanla kurduk biz bu Cumhuriyeti/ Cehennemler kudursa, ölmez nigâhbanıyız.”
Bakınız:
1- https://tr.sputniknews.com/afrika/201803031032482245-sergey-lavrov-afrika-silahlanma-or3- ani/
2- https://kafkassam.com/turkiye-eritre-iliskileri-ve-afrika-boynuzunda-devlerin-savasi.html
3-https://turkish.aawsat.com/2018/02/article55377841/somali-hukumetinden-istihbarat-polis-teskilatlarina-atama
4- https://www.amerikaninsesi.com/a/turkiye-somali-ordusunu-silahlandiriyor/4193977.html
5- http://www.dw.com/tr/t%C3%BCrkiye-somalide-ne-yap%C4%B1yor/a-40576613
6- http://www.dunyabulteni.net/manset/418883/somalide-baenin-egittigi-askerlerle-istihbaratcilar-arasinda-catisma
7- http://www.haber7.com/dunya/haber/2509392-baeyi-turkiye-korkusu-sardi
8- https://www.ssm.gov.tr/website/contentlist.aspx?PageID=379&LangID=1
9- http://www.internethaber.com/erdogan-isteyince-ortaya-cikti-iste-turk-ucgeni-1834309h.htm

Ömür Çelikdönmez
Twitter:@oc32oc39

regaip kandiliniz mübarek olsun