Devlet Siyasi Direktörlüğü(GPU) NKVD RSFSR-(Gosudarstvennoe Politicheskoe Upravlenie)
Devlet Siyasi orta (birleştirilmiş) direktörlüğüOGPU (Obyedinyonnoye gosudarstvennoye politicheskoye upravleniye pri SNK SSSR) (ОГПУ)
6 Şubat 1922’de Lenin önerisi üzerine kuruldu. Sovyet 9.cu kongresi kararı ile RSFSC NKVD de Çekanın GPU ya transferi hakkında karar ile Başına Felix Edmundovich Dzerzhinsky( Фе́ликс Эдму́ндович Дзержи́нский) atanmasıyla kuruldu. Edmundovich Bolşevik ve Polonya devriminde yer almış Polonya-Litvanya kökenli soylu bir aileden gelen, Lehçe Rusça, Yidiş (Aşkenaz Yahudilerinin kullandığı İbranice ) ve Latince bilmekte idi. Lenin’in kahraman olarak tanımladığı kişiliğinden dolayı da bu göreve verildi.GPU’nun yetkileri sıralandığında ; Devrim karşıtı kişilerin ve köylülerin bastırılması, Casusluktan korunmak ve önlem almak, Demiryolu ve suyollarının korunması, Rusya sınırlarında siyasi güvenliğin sağlanması, Kaçakçılık ile mücadele ve sınırlardan izinsiz geçişlerle mücadele( O dönemde Ruslar bile Rus topraklarından serbestçe diğer ülke topraklarına geçiş hakkına sahip değillerdi). Daha sonra OGPU’nun başkanlığını yapacak olan Vyacheslav Menzhinsky, GPU’nun görevini şöyle tanımlamıştır. “SSCB’de olan her şeyi bilmek”
GPU’da iç işleri insan hakları komiserliği, gizli operasyonlar dairesi başkanlığı, doğu bölümü gibi bölümler bulunmakta idi. Doğu bölümü Ülkenin Asya kısmından sorumlu idi. Özel büro Bolşeviklerin politik denetimlerini yapıyordu. Gizli operasyon bölümü ise tüm hükümet organları üzerinde kontrolü sağlıyordu. Bir diğer özel departman’nın görevi yurtdışında Bolşevizm karşıtlarına sabotaj ve casus birimiydi. Gizli operasyon birimi 10 bölümden oluşmakta idi.
Arka oda (Backroom -CO) birimi bizzat başkanın kontrolünde olan , kurumların, bireylerin Anti-Sovyet faaliyetlerine karşı mücadele etmekte idi.Özel bölüm (GS) kızıl ordudaki istihbarı sağlamakla görevliydi. Karşı İstihbarat Birimi (KRO) ülke içinde veya dışında Anti-Sovyet devrimi unsurlara karşı yıkıcı sabotaj, provokasyon faaliyetleri, ülke içerisindeki kendi istihbarat ağını oluşturmaya çalışan unsurların tespiti ve olası bir faaliyet karşı mücadele görevleri arasındaydı. Yabancı bölümü (İMKB) yurt dışındaki istihbarattan sorumlu birimdi. Yurt dışındaki personelin yasal olanaklar ile büyükelçilik vb kurumlarda çalışmasını sağlayan ve denetleyen birimdi. Doğu bölümü, adından da anlaşılacağı gibi kıtanın doğusunda yer alan bölgelerde karşı devrim faaliyetleriyle mücadele etmekle görevlendirilmişti .Nakliye departmanı (Blangonravov GI ) Demiryolu ve Su taşımacılığının güvenliğinden sorumluydu. Operasyon Bölümü (KV Pauker) tutuklamalar, doğrudan istihbarat operasyonlarından sorumlu birimdi. Makine ekipmanın sağlanması, gözetleme, güvenli ev temini gibi konular bu birim tarafından yapılmaktaydı. Bilgi departmanı (Ashmarin VF) Toplumda psikolojik savaş birimiydi. Politik ve ekonomik açıdan halkın İhtilalin istediği yönde bilgilendirilmesini ve etkilenmesini sağlıyordu. Medyanın Kontrolü (Sansür) (Surta IZ) medyayı kontrol altında tutmak için kuruşmuş ve parti merkez komitesi ile koordineli çalışan birimdi. Merkezi Kayıt (Shanin AM) güvenilmez statüdeki vatandaşların kontrolünü sağlamak ve istatistiklerini tutmak ,pasaport hizmetleri gibi hizmetler yürütmekteydi. Ekonomik casuslukla mücadele ve olası spekülatif faaliyetlere arşı koymak amaçlı (Kagan LG) ekonomik yönetim bölümü kurulmuştu. Haberleşmenin güvenliğinin sağlanması için şifreleme bölümü, yasal süreçteki zorunlulukların izlenmesi amaçlı Hukuk departmanı( Feldman VD), Sınır bölgelerinin keşif ve güvenliğini sağlamak amaçlı Sınır muhafızı Departmanı bulunmakta idi. Siyasi Muhalefet ile mücadele içi Gizli operasyon müdürlüğüne bağlı Gizli Departman (JI) bulunmaktaydı.Görevleri arasında ; anarşistlerle savaşmak, Menşevik ve bundistlere karşı savaş, (Bundist resmi adıyla BUND Litvanya,polonya ve Rusya Yahudi işçileri genel birliğidir. Yahudi milliyetçiliğini bir politika olarak kabul eden bu grup yidiş dilinin resmi dil olması taleplerinde bulunmuşlardır. Lenin bundistleri “deniz tutmasından korkan Siyonistler” olarak tanımlamıştır.),Sosyalist devrimcilere karşı savaş, Eski beyaz muhafazakarık, Çarlık rejimi, Siyonist gruplara karşı savaşmak, Trasnkafkasya ulusal partilerine , Gürcistan ve Ermenistan’daki ulusal yönelime sahip Menşeviklere karşı savaşmak, Sağcı muhalif genç kesimle savaşmak, Bolşeviklerden ayrılmış ve parti aleyhine çalışan eski üyeler ile partizan olmayan nüfusun grev, miting, toplanma gibi eylemlerini önlemek. Bu bölümü gizli olmasının sebebinin altında adam kaçırmalar ,işkenceler provokasyonlar gibi gayri hukuki yolların kullanılması yattığı tahmin edilmektedir. Bir diğer iddia ise bu birimin mistik ve masonik araştırmalar yaptığıdır.
GPU’da tüm birimler kendi alt istihbarat ağlarına sahipti. Uygar ülkelerin istihbarat teşkilatlarında olduğu gibi GPU’nun temel görevi personelin temin edilmesi, analitik çalışmaya güvenmeyi gerektiren ,topluma ve devlete olan tehditlerin tanımlanması ve önlenmesine yönelik faaliyetlerdi.
15 Kasım 1923 De GPU ,SSCB2nin kuurlmasıyla OGPU’ya (Birleşik) dönüştürüldü.1931 yılında OGPU’nun görevleri yeniden revize edildi.Rusya dışında yaşayan devrim karşıS kişilerinde izlenmesi görevi verildi. Siyasi suçlar ve diğer suçlular ile şüpheliler hakkında dosya oluşturulması görevi verildi.Bu durum neredeyse ülkenin tamamı hakkında dosya oluşturulmasına yol açmıştı.
1934 yılında Kurulan SSCB İçişleri Halk Komiserliğine devredildi.
Ömer Gök kafkassam
Kaynakça :
http://www.salom.com.tr/haber-74308-son_yuzyil__2_milliyetcilik_ve_sosyalizm.html
https://www.globalsecurity.org/intell/world/russia/ogpu.htm
https://mirnov.ru/obshchestvo/mistiki-iz-ogpu.html
http://www.ormvd.ru/history/10011/
http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/cnst1924.htm#9
Лубянка: органы ВЧК-ОГПУ- НКВД – МГБ – МВД – КГБ СССР . история спецслужб России. М.,2003
ОГПУ в борьбе с коррупцией в годы НЭП. Сборник документов и материалов. М.,2008
http://protivpytok.org/sssr/osnovnye-vexi-razvitiya-organov-gosudarstvennoj-bezopasnosti/ogpu
