KAFKASSAM – Kafkasya Stratejik Araştırmalar Merkezi

  1. Anasayfa
  2. »
  3. Gündem
  4. »
  5. Qerbin demokratiya ve insan hüquqları anlayışı nedir?

Qerbin demokratiya ve insan hüquqları anlayışı nedir?

Kafkassam Editör Kafkassam Editör - - 4 dk okuma süresi
332 0

Demokratiya ve insan hüquqlarının Qerbde iki istifade modeli var: daxili siyaset ve xarici siyaset.
Daxili siyasetde bu anlayıslar müterreqi deyerlerin ifadesidir. Ölkede yaşayanlara refah, tehlükesizlik ve azadlıq kimi mühüm imkanlar tanıyır. Qerbdeki bu tecrubenin Şerqde ciddi ve semimi (bunu xüsusi olaraq vurgulayıram) olaraq meninsenmesi hem ferd, hem cemiyyet ve hem de dövlet maraqlari baxımından strateji mecburiyyetdir.
Diger terefden demokratiya ve insan hüquqları Qerbin xarici siyasetdeki strateji maraqlari üçün en popular ve çox tesirli strateji vasitedir. Bu müstevide demokratiya ve insan hüquqları artiq Qerbin elaqedar ölkelerdeki siyasi, iqtisadi, herbi ve medeni maraqlarının teminatcısı rolunu oynayır.
Bu rol bezen demokratiya ve insan hüquqlarının daxildeki mahiyyetinin davamı olur, bezen de onunla ziddiyet teşkil edir. Maraqlidir ki, bu mahiyyet bütünlügu veya ziddiyeti zaman, ölke ve beynelxalq şeraite uygun olaraq özünü gösterir. Meselen, Qerb Gürcüstanın veya Ukraynanin erazi bütovlüyünü bir menalı destekleyir, Ancaq Azerbaycanınkinda nem nüm edir. Kırımı işgal eden Rusiyaya embarqo var, ancaq Ermenistana yoxdur. Bunu sadece “Ukrayna ve Ermenistan yaxşi isleyirler” tesizi ile izah etmek yetersizdir, çünki bütün Qerb ölkelerinin qerar alicilari Kırımla Qarabağın eyni proseslerin neticesi olduğunu ela bilir. Rusiya Ermeni lobbisinden qat qat güclüdur, hem de Ele Qerbin özünde.. Ya da Qerbin geosiyasi maraqlari totalitarizmin esas qabarıq nümunesi Seudiyye Erebistanı desteklerken Suriyede Esada qarşı çıxır. Ya da terror teşkilati İŞİD-in Qerbdeki demokartil mühütden faydalanmasına imkan verilmir, ancaq eyni metodlaro istifade eden PKK veya darbeci FETÖ üzvleri Avropa demokratiyasından nece lazımdır faydalanır. Qerbi melekleşdirmek de lazım deyil, şeytanlaşdırmaq da. Ağıl ve vicdanla Qerbi deyerlendirmek lazımdır. Mütereqqi olanı semimi (bu termini bur daha vurğulayıram) olaraq insanımız ve dövletimiz üçün mütleq almali ve tetbiq etmeliyik, geosiyasi olani ve yani emperyal marağın ifadesi olani ise bizim maraqlarımıza zidd ise redd etmeliyik. Ele Qerb düsuncesindeki agil, vicdan, milli dövlet, demokratiya, insan hüquqlari kimi deyerler de bunu teşviq edir.
Ancaq son illerde moda beledir: Qerb öz geosiyasi maraqlari üçün demokratiya ve insan hüquqlarini bu deyerlerin hetda öz daxili siyasetdeki mütereqqi mahiyyetine zerer verecek seviyye ve formada geniş istifade edir. Ancaq diger terefden, Qerbin bu yanaşmasi avtoritar ve totalitar siyasi rejimler terefinden elaqedar ölkelerin demokratiya ve insan hüquqlarina zidd ve eybecer formada idare olunmasina esas behane kimi geniş istifade olunur.
Halbuki demoratiyanin ve insan hüquqların Qerbdeki daxili siyasetdeki mütereqqi mahiyyeti avtoritar ve totalitar formada idare olunan ölkelerin insaninin ve cemiyyetinin mütleq tetbiqi de strateji mecburiyyetdir. Eksi halda hem insanimiz mutereqqi deyerlerden (azadliq, refah, tehlükesizlik) mehrum qalır, hem de onun dövleti daxili qeyri sabitlik ve basqa dövletlerin xarici müdaxilelerinin sebeb oldugu böyük tehlükesizlik problemleri ile qarşılaşır.
Dr. Nazim Cafersoy

İlgili Yazılar

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir