Irak yapay proje devletti ve İngiltere Başbakanlarından Churchill’in 1926’da Avam Kamarası konuşmasında, “Bir damla petrol bir damla kandan daha kıymetlidir” ifadesiyle belirttiği gibi petrolün sömürülmesine göz kulak olması amacıyla kurulmuştu. Bu oluşumun adı; Ortadoğu’da Sykes-Picot düzeniydi. Barzani yönetiminin bağımsızlık referandumu Irak’ın parçalanması ve Ortadoğu’da Sykes-Picot düzeninin çöküşünün işaretiydi. Uzun yıllar Kuzey Irak Kürtlerini Türkiye’ye karşı baskı aracına dönüştüren ABD ve İngiltere’nin, Erbil’in Bağımsızlık Referandumu’na karşı çıkarak Irak hükümetine ve Irak’ın toprak bütünlüğüne destek vermesi, uluslararası sömürge imparatorluğunun bölgedeki egemenliğini sürdürmesine yönelikti. Irak ordusuyla Erbil’i tedip ve terbiye etmeye yeltenen ABD ve İngiltere’nin Kuzey Irak’ta kalıcı olmayı hedefleyen girişimlerini, şimdilerde Türk kamuoyunun tu kaka muamelesi yaptığı Mesut Barzani’nin engellediğini öğreniyoruz. Barzani’nin bu hail planı nasıl bozduğunu itiraf eden Irak’ın eski Cumhurbaşkanı ve KYB Genel Sekreteri Celal Talabani’nin oğlu Pavel Talabani. Pavel Talabani Iraklı ordusu ile Heşdi Şabi’nin Kerkük’e girişiyle ilgili diyor ki; “100’e yakın peşmerge ölünce taktiksel olarak çekildik. ABD, temsilcileri, McGurk vb. bize referandumun son gününe kadar teklifle geldiler. Bizi koruyacak, Bağdat ile müzakere edersek 2 yıl içerisinde bağımsızlık referandumu yapılmasını garanti altına alacak bir teklifle geldiler. Irak ordusunun tek taraflı olarak yerleştirilmesi yerine, Keyvan askeri üssünün IŞİD ile mücadele koalisyonu için ortak bir üs haline getirilmesi üzerinde anlaştık. Bu kapsamda koalisyondaki ABD, İngiltere askerinin yanı sıra Irak askeri de bu üste konuşlanabilecekti. Tek başına bu, Kerkük’te yaşanabilecek faciayı engelleyebilirdi. Desteklediğim tek anlaşma bu. YNK yönetimindeki 50 kişiden 38’inin imzaladığı belge elimde.”(1)

Ne anladınız? Ben kendi payıma ne anladığımı yazayım, Pavel Talabani diyor ki, ABD temsilcisi McGurk Irak ordusunun tek taraflı olarak yerleştirilmesi yerine, Keyvan askeri üssünün IŞİD ile mücadele koalisyonu için (çok uluslu güç) ortak bir üs haline getirilmesini teklif etti. Bu teklifin kabul edilmesi halinde koalisyondaki ABD ve İngiltere askerinin yanı sıra sınırlı sayıda sembolik Irak askeri de bu üste konuşlanabilecekti. Bu planı Barzani bozdu. Mesut Barzani Kuzey Irak’ta; KDP Peşmergesi/KYB Peşmergesi ikili yapısı devam ettikçe ulus devlete geçişte sorun yaşanacağını öngördüğünden referandumla Kürtleri birleştirmeyi amaçlamıştı. Yarı özerk, tartışmalı bölge kapsamındaki Kerkük’ü referanduma dahil ederek yol açtığı siyasi tsunaminin sonucu ortada. Peşmerge; Kerkük’ü Kürdistan’ın kalbi yapmak isterken İran sınırındaki Celevle ve Hanekin’den Tuz Hurmatu ve Mahmur’a, batıda Şengal ve Rabia’ya kadar tüm tartışmalı bölgelerin kontrolünü yitiriverdi. ABD ve İngiltere’nin birlikte projelendirdikleri Pavel Talabani’nin ağzından kaçırdığı; “2 yıl içerisinde bağımsızlık referandumu yapılmasını garanti altına alacak teklifleri” bir daha gündeme gelemeyecek şekilde buharlaştı.

Pavel Talabani’nin bu tarihi itirafını doğrulayan başka kaynaklarda mevcut. Farklı Kürt kaynakları çekilme kararında belirleyici olan buluşmanın Süleymaniye’nin Dukan ilçesindeki toplantı olduğunu söylüyor. 15 Kasım’daki bu toplantıya Irak Cumhurbaşkanı Fuad Masum, Mesud Barzani, Başbakan Neçirvan Barzani ve KYB’den Hero İbrahim Ahmed, Kosret Resul, Pavel Talabani ve Mela Bahtiyar katıldı. İddia o ki bu toplantıya Kasım Süleymaniye de katıldı. Bir kaynak “Sadece KYB değil KDP de çekilmeyi kabul etti. Ama basına yansıtıldığı gibi dokuz maddelik bir anlaşma da söz konusu değil” dedi.(2) Planlarının boşa gitmesinin bedelini ödetmek için Kuzey Irak’taki farklı politik hareketleri Mesut Barzani’nin istifası için harekete geçirdiler. Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nde (IKBY) muhalefetin başını çeken Goran (Değişim) Hareketi, IKBY Başkanı Mesud Barzani ve Yardımcısı Kosret Resul’un istifa etmesi gerektiği çağrısında bulundu.(3)

Kuzey Irak siyasetinin paralel iki omurgası Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) bu hezimetten birbirini sorumlu tutarak üste çıkmaya çalışsa da; bölge halkının önemli bir kısmı, siyasal ve ekonomik rantın Talabani ve Barzani aileleri arasında bölüşüldüğü bir düzenden hiçte memnun değil. İki parti arasındaki tartışmaların Kuzey Irak’ın bölünmesini hızlandıracağı çoktan konuşulmaya başlandığına göre, önümüzdeki günlerde 1994-1998 arasında yaşanan ve Kürtlerin “Birakujî” (Kardeş Katli) diye andığı iç savaşın tekrarlanması mümkün. Zaten Kuzey Irak’ta merkezi bir yönetimden söz edilemezdi çünkü 2005’ten beri Peşmerge, asayiş ve istihbarat dahil Süleymaniye ve Erbil merkezli iki farklı güç yapılanması vardı. Yeni süreçte Irak Başbakanı Haydar el İbadi’nin, Kerkük yönetimini KDP’yi tamamen dışlayarak KYB’ye bırakma planı, Kuzey Irak’ın bölünme senaryosunun temelini oluşturuyor. Bu senaryoya göre Irak hükümeti KDP’nin çekildiği Şengal ve Mahmur gibi yerlerin kontrolünü de KYB’ye verebilir. Ancak böylesi bir uygulama hem Irak güçleri ile KDP Peşmergesi hem de Kürtler arasında bir çatışmayı tetikleyebilme riskini taşıyor. Bu yüzden Barzani iktidarını sürdürebilmek ve tartışmalı bölgelerde en azından yönetimi paylaşmak için Bağdat’la yeni bir diyalog zemini bulmak durumunda. Gazeteci Fehim Taştekin’e göre Türkiye, Barzani’nin görüşme taleplerini reddederek Kürdistan yönetiminde değişim beklentisini ortaya koyuyor. Hem Ankara hem Tahran’la iyi ilişkiler yürütmüş olan Neçirvan Barzani’nin parti içindeki rekabette önünün açıldığı düşünülüyor.(4) benzer bir değerlendirmeyi Kerküklü akademisyen Prof. Dr. Suphi Saatçi’de yapıyor. Prof. Dr. Saatçi’de Barzani’nin tasfiyesinin ve Süleymaniye’de yeni hükümet kurma çalışmalarını ile Kuzey Irak’ta iki meclisli bir yönetim sürecinin başladığını ve yeni dönemde başkentin Süleymaniye olacağını söylüyor.(5)

Bakınız:
1- http://www.rudaw.net/turkish/kurdistan/231020171
2- http://www.bbc.com/turkce/41717989
3- https://tr.sputniknews.com/ortadogu/201710221030704819-ik-muhalefeti-barzani-istifa-istedi/
4- http://www.bbc.com/turkce/41717989
5- http://www.haber7.com/ortadogu/haber/2454031-kuzey-irak-ikiye-bolunuyor
Ömür Çelikdönmez
Twitter:@oc32oc39