Lavrovun fikirleri barede qiymetli tehlilçiler Şahin Caferli ve Toğrul İsmayıl yeterince yazıblar.
Men buna elave olaraq deyirem ki, aprel döyüşlerini unutmayın.Onda da evvel ve o sırada da Lavrov xarici işler naziri idi, O zaman ve ondan evvel Rus resmileri çixip Lavrovvari açıqlama verirdiler. Aprel döyüşleri “Azerbaycanlilar ermenileri döyerse, Ruslar buna imkani vermezler” tezisini zeifletdi. Hem dünyada hem bölgede, hem de ermenilerde zeifletdi.
Bezileri haqli olaraq deye biler ki, Rusiya imkan vermedi muharibeni aparaq.Bu yanaşma bizim gözümüzden baxanda düzdü.
Ancaq meseleye Rusyanın penceresinden baxanda, Rusiyanın Azerbaycan siyasetinin xüsusen Putin dövründeki transformasiyasında rasyonelligi görmek olar.He bu bize Qarabağa verir mi? Bu merhelede yox. Ancaq Rusiyanın terefsizliğini temin etme imkanının olduğunu tecrubeden kecirdik. Rusiyadan Türkiye mövqeyi gözlememeliyik.
Lavrovun açıqlamaları aprel döyüslerindeki tarazlığı bizim eleyhimize deyişme cehdidir.Moskvada Rusiyanin Qafqaz siyasetini enenevi Ermeni xetti üzerinden aparılmasini isteyenler cox gucludur ve Lavrov bunlardandır. Bunlar orduda da var. Aprelde bunlar mövqe itirdiler.
Diger terefden, Moskvada Rusiyanın Qafqaz siyasetini daha rasyonel xetde, daha dogrusu smart power metodu ile aparanlar son 15 ilde yeterince guclenibler. Mence prosese hissi resmi reaksiya vermek Ermenilerin deyirmanina su tökmek olar.Amma tebii cemiyyet buna qismen Rusiya, esasen de Lavrov merkezli sert reaksiya vermelidir. Azerbaycanın resmi reaksiyasi da Lavrov üzerinden olmalıdır. Lavrovun bu açiqlamasi Rusya-Azerbaycan münasibetlerini sabotaj cehdi kimi xarakterize edilmelidir. Bu bir strateji oyunu, dogru oynamaq lazımdır..Hem Lavrovu cavabsız qoymamalı, hem de Rusiyani Ermenistanin arxasinda daha cox sefleşmesine imkan vermemeliyik.
Diger terefden Lavrovun açiqlamasinda Trampın dövründe Amerikan xarici siyasetinin bölgeye yanaşmasından arxayincilik hiss edilir.Ancaq Trampın kabinetindeki teyinatlar Rusya ile münasibetlerde başqa meqamların da ola bileceyini istisna etmir.Ele ogul Buş vaxtında Rus-Amerikan münasibetleri bele baslamışdı.Sonrasını gördük.
Ölkeye demokratik deyerlerin hakim oldugu sistemin yerlesmesinin zeruriliyi barede hec bir şubhem yoxdur.Bu Azerbaycan üçun strateji bir mecburiyet ve Azerbaycan xalqının haqq etdiyi meseledir.
Ancaq xarici siyasetde Avrointeqrasiya=Erazi bütövlüyü çox mubahiselidir.Xüsusen Qarabağ meselesinde!!!
Qarabağ meselesine Avro inteqrasiya üzerinden baxanlara da deyirem ki, hetta “AB ve NATO üzvü Azerbaycan= Erazi bütövlüyü” beraberligi bele yoxdur.
Avroatlantik mekana inteqrasiyanin Qarabaga birbasa tesiri olmayacaqdi. Düzdü ölkede normal siyasi ve iqtisadi sistemin olmasi Qarabagdaki bezi ermenileri cezb ede bilerdir. Ancaq bu yeterli olmazdi.Ermeniler Qarabag baresinde rasyonaliteni itiribler. Neticede Qarabagi saxlamaq üçun Ermenistani mustemlekeye ceviripler. Qalan rasyoneliteni de Qarabagdaki isgalı legitimlesdirmek üçun istifade edirler. Qerbin geosiyasi maraqlari baximindan ise, her yönuyle öz sivilizasiyasının parcasi hesab etdiyi Gürcistani Ruslardan qoruya bilmeyen Qerbliler, Rus forpostu Ermenistana qarşi bele çox daha önemli ve Qerbe lazimli olan Azerbaycani bu menali olaraq desteklemirler.Qaldi ki Ruslara qarşi desteklesinler.
Qarabağ meselesinde Türkiye istisna olmaqla, tamamiyle biz heqiqi müttefikden mehrumuq. Ona göre de tarazliq oyununa mehkumuq tesufki.
Burada Rusiya-Türkiye emekdasliginda Ankara Qarabağı önceleyen bir yanaşmanı da unutmamalıdır…
Dr. Nazim CAfersoy