İran’da 28 Aralık günü Meşhed’de başlayan ve ilerleyen günlerde diğer şehirleri de etkileyen halk hareketi dalgası bugün itibariyle sona ermiş durumda. Bu süreçte farklı şehirlerde yaşanan ve İran ceza kanuna göre devlet ve rejim güvenliği ile kamu düzenine karşı suçlar kapsamında değerlendirilen olaylar için çeşitli soruşturmalar açılmaya başlandı. Bu soruşturmaların en kapsamlı ve en yüksek düzeylisi olarak nitelendirilebilecek olan İran meclisindeki kapalı oturum, İran’da hem son halk hareketi sürecinin resmi biçimde hangi söylemler ile kayda geçirileceğinin ve hem de buna bağlı olarak İran’da yeni dönemin dizaynının hangi boyutlara ulaşacağının belirleneceği bir durum olmaya aday.
Gelecek 2 gün içerisinde, İran İstihbarat Bakanlığı başkanı, İç İşleri bakanı, Milli Güvenlik Yüksek Konseyi, İran Radyo-Televizyon Kurulu başkanı gibi üst düzey isimlerin ve yetkililerin katılacağı meclis oturumunda, yaklaşıl 1 hafta süreyle devam eden halk hareketi sürecinin nedenleri, boyutları, sorumluları ve etkileri ele alınacak. İran Rehberlik makamında bulunan Ali Hamaney’in, söz konusu halk hareketinin devam ettiği günlerde “Zamanı geldiğinde bu olaylara ilişkin olarak söyleyeceklerim olacak” şeklindeki açıklaması ile birlikte düşünüldüğünde, İran meclisinde gerçekleştirilecek bu oturumun önemli sonuç ve etki potansiyeline sahip olduğunu düşünmek yanlış olmayacaktır.
Bu bağlamda, İran meclisinde üst düzey devlet yetkililerinin katılacağı oturumun ardından kamuoyu ile paylaşılacak olan raporun şu madde ve tespitler üzerinde şekillenmesi olasıdır:
• Halk hareketinin başlangıcından itibaren bu sürecin ABD-İsrail-Suudi Arabistan ortaklığı ile gerçekleştirilen bir komplo olduğu tezi
• Söz konusu tezin, yerli işbirlikçiler tanımlaması ile bu süreçte potansiyel tehdit olarak nitelenen rejim muhalifi gruplar ile Türk toplulukları, Kürtler, Araplar ve Beluçlar üzerinde güvenlik tedbirlerinin artırılması gerektiği görüşü
• Halk hareketinin ana nedenleri arasında gösterilen ekonomik sorunların kaynağının, rejimin “direniş ekonomisi” paradigmasının uygulanmaması olduğu yönündeki görüşü
• Halk hareketinin, dış politika ve ülke içerisinde güvenliği önceleyen bir yaklaşımın haklılığını kanıtladığını vurgulayan görüşler
• Reformcu anlayışın toplumu hayal kırıklığına uğrattığı, ekonomik sorunların çözümünden ziyade bu sorunları derinleştirdiği, dolayısıyla kamu düzeninin bozulmasına kadar varan bu toplumsal tepkide reformcu anlayışın çok büyük payı olduğu yönündeki vurgular
Meclis raporunun omurgasını oluşturması beklenen bu vurgular ve tespitler ile birlikte İran’da rejimin, reformcu cumhurbaşkanı Ruhani’ye karşı önemli bir kazanım elde edeceği açıktır. Halk hareketi sürecine ilişkin resmi söylemin yazılı biçime dönüşeceği bu rapor ile İran’da iç siyasi dengelerin yeniden dizayn edileceği ve güç dengesinin İran rejimi lehine döneceği beklenmektedir.
Çağatay BALCI/Kafkassam İran Uzmanı